edebiyat sultanı yazılı soruları
ADI SOYADI NO:
………………………………………………. LİSESİ 10. SINIF DİL VE ANLATIM DERSİ 2. DÖNEM 2. YAZILI SORULARIDIR (A GRUBU)
1. Şairlerin Orhan Veli gibi yazmaya başlaması kötü bir edebiyat ortamının oluşmasına neden oldu; ama iyi şairler bu etkilerden kurtulup kendi şiirlerini kurmayı başardılar, seslerini buldular ve bunu ısrarla sürdürdüler.
Bu cümleye göre iyi şairlerin ayırıcı özelliği nedir? Yazınız. (5)
Bursa’da bir eski cami avlusu
Küçük şadırvanda şakırdayan su
Orhan zamanından kalma bir duvar
Onunla bir yaşta ihtiyar çınar
2. Yukarıdaki dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini gösteriniz. (10)
a) Belirtisiz isim tamlaması kullanılmıştır.
b) Niteleme ve belirtme sıfatları vardır.
c) Cins isim kullanılmıştır.
d) Kişi adılı vardır.
e) Yansımadan türeyen sözcük sıfat görevindedir.
Bir mayıs akşamı düşünün… Boğaz’ın iki yanı erguvan rengine boyanmış. İnce bir meltem, baharın bütün kokularını önüne katmış, savurarak bir şeyler söylüyor. Dede Efendi’den bugüne Türk müziğinin ilk besteleri eski zamanların bütün saltanatını duyurarak akşamın alacasına karışıyor. Boğaz, serin sularında kımıldayan yakamozlarla ay ışıklarında yıkanmış çiçek kokuları ve İstanbul’un bütün macerasını duyuran bir musikiyle birleşerek bir masal ülkesini andırıyor.
3. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmamıştır? Doğru şıkkı işaretleyiniz. Diğerlerini de gösteriniz. (10)
a) İzlenimleri betimlemeye
b) Kişileştirmelerden yararlanmaya
c) Öznel bir anlatıma
d) Karşılaştırmalardan yararlanmaya
e) Benzetme yapmaya
Edebiyat tarihi ne kadar iyi sınıflandırılmış olursa olsun ( ) bütün sınıflandırma çabalarında ( ) ortak bir sıkıntıyla karşılaşıyoruz ( ) Hiçbiri yeterince kuşatıcı ya da kapsayıcı olamıyor. Örneğin Eski Türk Edebiyatı, Tanzimat edebiyatı ( ) diyoruz; ama bir döneme ait özelliklerin diğer dönemlere geçtiğini de gözden uzak tutuyoruz.
4. Yukarıdaki parçada ayraçla gösterilen yerlere uygun noktalama işaretlerini koyunuz. (4)
5. Aşağıdakilerden hangisinde “isim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiil” bir arada kullanılmıştır? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğer şıklardaki fiilimsi çeşitlerini göstererek bunların ne tür fiilimsi olduklarını belirtiniz. (10)
a) Babasını kaybedince okulunu bırakıp işleri devralmış.
b) Beklenen gün geldiğinde dönüp yüzüme bile bakmamasına içerledim.
c) Gençliğe doğruyu göstermeye çalışan bir öğretmen olmakta kararlıydı.
d) Geçici olarak yerime bakacak kimse bulamadım.
e) Suçsuzluğu anlaşılıncaya kadar tutuklu kalmak bile onu yıktı.
Sevgilim senin de geçer zamanın
Ne şöhretin kalır, ne güzelliğin
Böyledir kanunu bu dünyanın
Dört mevsimin içinde bir bahar olur
6. Yukarıdaki dörtlükte aşağıdakilerden hangisi yoktur? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini gösteriniz. (10)
a) Adılla kurulmuş bir ad tamlaması
b) Tamlayanı düşmüş ad tamlamaları
c) Sıfat tamlamaları
d) Tamlayanı ile tamlananı yer değiştirmiş ad tamlaması
e) Belirtisiz ad tamlaması
Zamanla nasıl değişiyor insan!
Hangi resmime baksam ben değilim.
Nerde o günler, o şevk, o heyecan?
Bu güler yüzlü adam ben değilim;
Yalandır kaygısız olduğum yalan!
7. Yukarıdaki dizelerde altı çizili olan kelimelerin türlerini yazınız. (8)
8. Aşağıdaki cümlelerde soru anlamı hangi kelime türüyle sağlandığıysa o kelime türünün adını boşluğa yazınız. (10)
a) Resimleri kime yaptırdığını neden söylemiyorsun? (……………………………..)
b) Bu yağmurda eve nasıl dönecek? (……………………………..)
c) Sana verdiğim kitabı hangi gün getireceksin? (……………………………..)
d) Ne yapmayı düşünüyorsun bu olaydan sonra? (……………………………..)
e) Elmanın ne kadarını vereyim sana? (……………………………..)
9. Aşağıdaki cümlelerde verilen kelimeleri ekine köküne ayırarak inceleyiniz. (10)
a) Uçun kuşlar uçun doğduğum yere
b) Son uçuşum bütün insanları heyecanlandırdı.
c) Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık.
d) Yaptığınız son girişim sonuç vermedi.
e) Defteri yeni alınmıştı.
Anadolu topraklarında, şu son yıllarda birçok hayvan türü kaybolup gidiyor. Tabiatla iklim arasındaki ince denge bozuldukça orada yaşayan birçok hayvan türü de tası tarağı toplayarak kayıplara karışıyor. Ancak, biz aradan nice zaman geçince farkına varabiliyoruz bunun.
10. Bu parçada geçen altı çizili kelimelerin yapısına göre ne tür kelimeler olduklarını yazınız. (5)
11. Aşağıda anlatımı bozuk olarak verilmiş cümlelerin anlatım bozukluğunun nedenlerini ve bu cümlelerin düzeltilmiş biçimlerini yazınız. (8)
Hitit tabletlerinde orman kelimesinin adı sık sık geçmektedir.
a) Anlatım bozukluğunun nedeni:
b) Cümlenin düzeltilmiş biçimi:
Bu büyük apartmanlar, birbirine yaklaşık yapılmış.
a) Anlatım bozukluğunun nedeni:
b) Cümlenin düzeltilmiş biçimi:
İnsani yetenekleri ön plana çıkaran, değer veren bir eğitimden yanayız.
a) Anlatım bozukluğunun nedeni:
b) Cümlenin düzeltilmiş biçimi:
O koşuyor, bizse yavaş yavaş yürüyorduk.
a) Anlatım bozukluğunun nedeni:
b) Cümlenin düzeltilmiş biçimi:
12. Emredici anlatımın beş özelliğini yazınız. (10)
………………………………………………. LİSESİ 10. SINIF DİL VE ANLATIM DERSİ 2. DÖNEM 2. YAZILI CEVAPLARIDIR
1. Şairlerin Orhan Veli gibi yazmaya başlaması kötü bir edebiyat ortamının oluşmasına neden oldu; ama iyi şairler bu etkilerden kurtulup kendi şiirlerini kurmayı başardılar, seslerini buldular ve bunu ısrarla sürdürdüler.
Bu cümleye göre iyi şairlerin ayırıcı özelliği nedir? Yazınız. (5)
Özgünlüktür.
Bursa’da bir eski cami avlusu
Küçük şadırvanda şakırdayan su
Orhan zamanından kalma bir duvar
Onunla bir yaşta ihtiyar çınar
2. Yukarıdaki dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini gösteriniz. (10)
a) Belirtisiz isim tamlaması kullanılmıştır. (Cami avlusu)
b) Niteleme ve belirtme sıfatları vardır.(eski ve ihtiyar kelimeleri niteleme sıfatı, bir kelimeleri ise belirtme sıfatı)
c) Cins isim kullanılmıştır. (cami)
d) Kişi adılı vardır.R
e) Yansımadan türeyen sözcük sıfat görevindedir.( şakırdayan )
Bir mayıs akşamı düşünün… Boğaz’ın iki yanı erguvan rengine boyanmış. İnce bir meltem, baharın bütün kokularını önüne katmış, savurarak bir şeyler söylüyor. Dede Efendi’den bugüne Türk müziğinin ilk besteleri eski zamanların bütün saltanatını duyurarak akşamın alacasına karışıyor. Boğaz, serin sularında kımıldayan yakamozlarla ay ışıklarında yıkanmış çiçek kokuları ve İstanbul’un bütün macerasını duyuran bir musikiyle birleşerek bir masal ülkesini andırıyor.
3. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmamıştır? Doğru şıkkı işaretleyiniz. Diğerlerini de gösteriniz. (10)
a) İzlenimleri betimlemeye
b) Kişileştirmelerden yararlanmaya
c) Öznel bir anlatıma
d) Karşılaştırmalardan yararlanmaya R
e) Benzetme yapmaya
Edebiyat tarihi ne kadar iyi sınıflandırılmış olursa olsun ( , ) bütün sınıflandırma çabalarında ( , ) ortak bir sıkıntıyla karşılaşıyoruz ( : ) Hiçbiri yeterince kuşatıcı ya da kapsayıcı olamıyor. Örneğin Eski Türk Edebiyatı, Tanzimat edebiyatı ( … ) diyoruz; ama bir döneme ait özelliklerin diğer dönemlere geçtiğini de gözden uzak tutuyoruz.
4. Yukarıdaki parçada ayraçla gösterilen yerlere uygun noktalama işaretlerini koyunuz. (4)
5. Aşağıdakilerden hangisinde “isim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiil” bir arada kullanılmıştır? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğer şıklardaki fiilimsi çeşitlerini göstererek bunların ne tür fiilimsi olduklarını belirtiniz. (10)
a) Babasını kaybedince okulunu bırakıp işleri devralmış.
Zarf-fiil zarf-fiil
b) Beklenen gün geldiğinde dönüp yüzüme bile bakmamasına içerledim.
c) Gençliğe doğruyu göstermeye çalışan bir öğretmen olmakta kararlıydı.
İsim-fiil sıfat-fiil isim-fiil
d) Geçici olarak yerime bakacak kimse bulamadım.
Zarf-fiil sıfat-fiil
e) Suçsuzluğu anlaşılıncaya kadar tutuklu kalmak bile onu yıktı.
Zarf-fiil isim-fiil
Sevgilim senin de geçer zamanın
Ne şöhretin kalır, ne güzelliğin
Böyledir kanunu bu dünyanın
Dört mevsimin içinde bir bahar olur
6. Yukarıdaki dörtlükte aşağıdakilerden hangisi yoktur? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini gösteriniz. (10)
a) Adılla kurulmuş bir ad tamlaması (senin zamanın)
b) Tamlayanı düşmüş ad tamlamaları ( şöhretin)
c) Sıfat tamlamaları (bu dünya)
d) Tamlayanı ile tamlananı yer değiştirmiş ad tamlaması (kanunu dünyanın)
e) Belirtisiz ad tamlaması
Zamanla nasıl değişiyor insan!
Hangi resmime baksam ben değilim.
Nerde o günler, o şevk, o heyecan?
Bu güler yüzlü adam ben değilim;
Yalandır kaygısız olduğum yalan!
7. Yukarıdaki dizelerde altı çizili olan kelimelerin türlerini yazınız. (8)
Nasıl: zarf, hangi: sıfat, nerde: zamir, yalandır: isim
8. Aşağıdaki cümlelerde soru anlamı hangi kelime türüyle sağlandıysa o kelime türünün adını boşluğa yazınız. (10)
a) Resimleri kime yaptırdığını neden söylemiyorsun? (………zarf……………..)
b) Bu yağmurda eve nasıl dönecek? (………zarf……………..)
c) Sana verdiğim kitabı hangi gün getireceksin? (………sıfat……………..)
d) Ne yapmayı düşünüyorsun bu olaydan sonra? (………zamir…………..)
e) Elmanın ne kadarını vereyim sana? (………zamir…………..)
9. Aşağıdaki cümlelerde verilen kelimeleri ekine köküne ayırarak inceleyiniz. (10)
a) Uçun kuşlar uçun doğduğum yere. Doğ——duk——um
f.k. fiye iyelik eki
b) Son uçuşum bütün insanları heyecanlandırdı.
Uç——uş——–um f.k. fiye iyelik eki
c) Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık.
Kapa——-n————ık
f.k. ffye fiye
d) Yaptığınız son girişim sonuç vermedi.
Gir——iş——–im
f.k. ffye fiye
e) Defteri yeni alınmıştı. Defter—-i
i.k. iyelik eki
Anadolu topraklarında, şu son yıllarda birçok hayvan türü kaybolup gidiyor. Tabiatla iklim arasındaki ince denge bozuldukça orada yaşayan birçok hayvan türü de tası tarağı toplayarak kayıplara karışıyor. Ancak, biz aradan nice zaman geçince farkına varabiliyoruz bunun.
10.Bu parçada geçen altı çizili kelimelerin yapısına göre ne tür kelimeler olduklarını yazınız. (5)
Kaybolup: birleşik, tabiatla: basit, bozuldukça: türemiş, aradan: basit, varabiliyoruz: birleşik
11. Aşağıda anlatımı bozuk olarak verilmiş cümlelerin anlatım bozukluğunun nedenlerini ve bu cümlelerin düzeltilmiş biçimlerini yazınız. (8)
Hitit tabletlerinde orman kelimesinin adı sık sık geçmektedir.
c) Anlatım bozukluğunun nedeni: gereksiz kelime kullanımı
d) Cümlenin düzeltilmiş biçimi: Hitit tabletlerinde orman kelimesi sık sık geçmektedir.
Bu büyük apartmanlar, birbirine yaklaşık yapılmış.
c) Anlatım bozukluğunun nedeni: Yanlış kelime kullanımı
d) Cümlenin düzeltilmiş biçimi: Bu büyük apartmanlar, birbirine yakın yapılmış.
İnsani yetenekleri ön plana çıkaran, değer veren bir eğitimden yanayız.
c) Anlatım bozukluğunun nedeni: Dolaylı tümleç eksikliği.
d) Cümlenin düzeltilmiş biçimi: İnsani yetenekleri ön plana çıkaran, onlara değer veren bir eğitimden yanayız.
O koşuyor, bizse yavaş yavaş yürüyorduk.
e) Anlatım bozukluğunun nedeni: Ek fiil eksikliği
f) Cümlenin düzeltilmiş biçimi: O koşuyordu, bizse yavaş yavaş yürüyorduk.
12. Emredici anlatımın beş özelliğini yazınız. (10)
a) Dil alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanılır.
b) Emredici anlatımda emir, telkin ve öneri anlamı taşıyan ifadelere yer verilir.
c) Öğretici ve açıklayıcı yönleri de vardır.
d) Cümlelerde fiiller hakimdir.
e) Emredici anlatım yapılması (uyulması) istenen bir üslubu vardır.
