Çağatay edebiyatının en büyük şairlerindendir.
İyi bir eğitim görmüş, dönemin hükümdarı Hüseyin Baykara’nın danışmanlığını yapmıştır.
Türkçe şiirlerinde Nevayi, Farsça şiirlerinde ise Fani mahlasını kullanmıştır.
Nevai Türk dilinin gelişmesinde büyük katkıları olmuş büyük bir sanatçıdır.
Ali Şir Nevâî Eserleri:
- Türkçe Divan
- Hamse
- Mecalisü’n Nefais
- Lisanü’t Tayr
- Hadis-i Erbain Tercümesi
- Muhakemetü’l Lügateyn
- Mahbubü’l Kulub
- Nesayimü’l Mahabbe
- Mizanü’l Evzan
- Münşeat
Leyli vü Mecnun
Hamse
Beş mesneviden oluşan eserlerdir. Ali Şir Nevai’nin Hamse’sinde bulunan mesneviler:
Hayretü’l-Ebrar, Ferhad u Şirin, Leyla ve Mecnun, Sedd-i İskenderi, Seba-i Seyyare
Mecalisü’n Nefais
Mecalisü’n Nefais
Türk edebiyatının ilk şuara tezkiresidir. Sekiz bölümden oluşmaktadır. Her bir bölüme meclis adı verilmiştir.
Lisanü’t-Tayr
Lisanü’t-Tayr
Feridüddin Attar’ın Mantıku’t Tayr adlı eserini eklemelerle Farsça’dan Çağatay Türkçesine çevirerek oluşturduğu eserdir.
Muhakemetü’l Lügateyn
Muhakemetü’l Lügateyn
Nevâî’nin Farsça ile Türkçeyi dil özellikleri bakımından karşılaştırarak Türkçenin sözcük dağarcığının zenginliğini ve anlam inceliklerini ifade etme yeteneği bakımından Farsça’ya üstünlüğünü savunan eseridir.
Bu eser Nevai’nin Türkçe konusundaki duyarlılığını göstermesi bakımından önemlidir.
Mahbubül Kulub
Mahbubül Kulub
Ali Şir Nevai’nin toplumsal konulara değindiği ahlak kitabıdır.
Nesayimü’l Mahabbe
Nesayimü’l Mahabbe
Molla Cami’nin velilerin, ermişlerin yaşam öykülerini anlattığı Nefahatü’l Üns adlı eserinin Çağatay Türkçesine çevirisidir.
Mizanü’l Evzan
Mizanü’l Evzan
Ali Şir Nevai, şiirle ilgili teorik bilgiler veren bir eserdir. Türklerin kullandığı nazım şekilleri hakkında bilgiler vermiş, ölçülerden, aruz kalıplarından söz eder.
Münşeat
Nevai’nin dönemi ve kendisi hakkında bazı bilgiler veren mektuplardan meydana gelen eseridir.
