11.SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ROMAN ÜNİTESİ ÖZETİ
Cumhuriyet Dönemi (1923-1950) Romanı:
♥ Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nın ilk yıllarında Kurtuluş Savaşı’nın halkın üzerindeki etkisi, Cumhuriyet’in ilanı, Atatürk ilke ve inkılapları, Batılılaşma etkisiyle Doğu-Batı çatışması ve en önemlisi de Anadolu insanı ve coğrafyası gibi temalar ele alınmıştır.
♥ Millî Edebiyat Dönemi’nde eser vermeye başlayan Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu gibi yazarlarımız bu dönemde de eser vermiş ve Anadolu’ya açılmayı geliştirmişlerdir.
♥ Bunların yanı sıra gözlemci bir gerçekçilikle yazan Sabahattin Ali, Sadri Ertem gibi toplumcu gerçekçi anlayışı benimseyen roman yazarlarımız da vardır. Bu anlayışla yazan yazarlarımız, toplumsal sorunlara çözüm getirmeye çalışmışlardır. Millî Edebiyat Dönemi’nde başlayan dilde sadeleşme bu dönemde tam anlamıyla başarılmış, yazarlarımız romanlarını sade ve anlaşılır bir dille yazmışlardır. Bu dönem romanlarında realizm akımının etkisi sıkça görülür.
HALİDE EDİP ADIVAR
• “Millî Edebiyat” ile “yeni dil” tartışmaları sırasında, sade bir dille ortaya çıktı.
• İlk romanlarında aşk temasını, kadın psikolojisini işledi. Kurtuluş Savaşı yıllarında yurt sevgisini, kurtuluş ülküsünü destanlaştırdı. Sonra, belli tarihsel dönemlerin toplumsal özelliklerini ele alarak gelenek ve göreneklerin yön verdiği yaşama düzenini konu edinen töre romanları yazdı.
• Romanlarında canlı, güçlü kişilikler yaratan yazarın kadın kahramanları çarpıcı ve etkileyicidir.
• Romanları ruh çözümlemelerine ve yaşadığı zamanlara tanıklık eder.
• Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Sinekli Bakkal, Döner Ayna, Yolpalas Cinayeti adlı eserleri sinemaya uyarlanmış; Kalp Ağrısı, Sinekli Bakkal, Yolpalas Cinayeti adlı eserleri dizi olarak yayımlanmıştır.
Yazarın Seviyye Talip, Raik’in Annesi, Handan, Son Eseri, Yeni Turan, Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Kalp Ağrısı, Zeyno’nun Oğlu, Yolpalas Cinayeti, Sinekli Bakkal, Tatarcık, Sonsuz Panayır, Döner Ayna, Âkile Hanım Sokağı, Kerim Usta’nın Oğlu, Sevda Sokağı Komedyası, Çaresaz, Hayat Parçaları adlı romanları; Harap Mabetler,Dağa Çıkan Kurt, İzmir’den Bursa’ya, Kubbede Kalan Hoş Sada adlı hikâyeleri; Mor Salkımlı Ev, Türk’ün Ateşle İmtihanı adlı anıları; Kenan Çobanları, Maske ve Ruh adlı oyunları vardır.
PEYAMİ SAFA
♥ Peyami Safa; romanlarında toplum sorunlarına, Doğu-Batı çatışmasına, ruhsal çözümlemelere, ahlaki çöküntülere sıkça yer verdi. Türkçeyi ustalıkla kullandı.
♥Edebî eserlerde günlük dilin üstünde farklı bir edebiyat dilinin kullanılmasını savundu.
♥Server Bedi takma adıyla 80 civarında roman ve hikâye yazdı. Bu takma adla yazdığı “Cingöz Recai” adlı kahramanın etrafında gelişen eserleri, edebiyatımızın önemli polisiye romanları arasında sayılmaktadır.
♥Fatih-Harbiye, Sözde Kızlar, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu romanları sinemaya uyarlanmış; Fatih-Harbiye romanı dizi olarak yayımlanmıştır.
Yazarın sözde Kızlar, Mahşer, Canan, Bir Akşamdı, Şimşek, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Fatih-Harbiye, Bir Tereddüdün Romanı, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Yalnızız adlı romanları; Siyah Beyaz Hikâyeler, İstanbul Hikâyeleri, Gençliğimiz adlı hikâyeleri vardır.
1950 Sonrası Türk Romanı:
1950 sonrasında Türk romanında değişmeler olmuştur. Şiirde olduğu gibi romanda da toplumsal gerçekçi anlayış gelişerek, yaygınlaşarak devam etmektedir. Bunda çoğulcu demokrasi, 2. Dünya Savaşı, sanayileşme gibi olay ve durumların etkisi vardır. Bu dönemde sanatçılar toplumsal sorunlara maddeci bir bakış açısıyla yaklaşmış, köylülerin de sıkıntılarına eğilmişlerdir.
Hatta toplumcu gerçekçiler; halkı, köylüleri benimsedikleri ideolojilere yönlendirmek istemişlerdir.
Realizm akımının etkisiyle gözlemlerini tasvirlerle aktarmışlardır.
Kemal Tahir’le birlikte Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Kemal Bilbaşar, Fakir Baykurt, Samim Kocagöz, Talip Apaydın gibi yazarlarımız bu anlayışla roman ve hikâyelerini yazmışlardır.
Bir taraftan da Batı romanını etkileyen gerçeküstücülük (sürrealizm), varoluşculuk (egzistansiyalizm) gibi akımlar bizim romanlarımızı da etkilemiş; Yusuf Atılgan, Bilge Karasu, Nezihe Meriç, Vüs’at O. Bener gibi yazarlarımız eserlerini bu çizgide kaleme almışlardır.
Toplumcu gerçekçilerin maddeci görüşlerinin yanında millî değerlerimizi, İslami görüşlerini, geleneklerimizi, tarihî olayları anlatan Hekimoğlu İsmail, Mustafa Necati Sepetçioğlu, Emine Işınsu gibi yazarlarımız da önemli eserler vermişlerdir.
KEMAL TAHİR
• İlk romanlarında Anadolu’nun çeşitli yerlerindeki köy hayatını ele aldı, sonrasında ise yakın tarihteki olayları işledi.
• Genel olarak eserlerinde Kurtuluş Savaşı’nı, cezaevi hayatını, Çankırı-Çorum civarını, eşkıya hikâyelerini, yakın tarihimizi ele aldı.
• Özellikle köy insanının yaşam tarzını, değer yargılarını, problemlerini romanlarının merkezine koydu.
• Hikâye ve romanlarındaki olaylar da kişiler de gerçekçi oldukları kadar duygusaldırlar.
• Kemal Tahir, eserlerinde kendine özgü bir dil ve anlatım kullanarak sıkça halk deyişlerine yer verdi. Böylece eserlerinde anlaşılır ve yalın bir dil hâkim oldu.
• Kemal Tahir’in Karılar Koğuşu romanı sinemaya uyarlanmış, Esir Şehrin İnsanları romanı dizi olarak yayımlanmıştır.
Yazarın Göl İnsanları adlı hikâye kitabı; Sağırdere, Esir Şehrin İnsanları, Rahmet Yolları Kesti, Köyün Kamburu, Esir Şehrin Mahpusu, Yorgun Savaşçı, Bozkırdaki Çekirdek, Devlet Ana, Kurt Kanunu, Yol Ayrımı, Hür Şehrin İnsanları adlı romanları vardır.
NEHİR ROMAN:
♥ Yaşar Kemal’in “Ölmez Otu” romanı, üç serilik “Dağın Öte Yüzü” romanlarından üçüncüsüdür. İlk iki kitap, “Ortadirek” ile “Yer Demir Gök Bakır” kitaplarıdır.
♥Bu şekilde birbirinin devamı olarak yazılan romanlara “nehir (ırmak) roman” denir.
♥Edebiyatımızda bunun başka başarılı örnekleri de vardır. Hüseyin Nihal Atsız’ın Bozkurtların Ölümü, Bozkurtlar Diriliyor; Tarık Buğra’nın Küçük Ağa, Küçük Ağa Ankara’da, Firavun İmanı; Kemal Tahir’in Esir Şehrin İnsanları, Esir Şehrin Mahpusu, Yol Ayrımı romanları gibi.
YAŞAR KEMAL
♥Yaşar Kemal, romanlarını toplumsal gerçekçi anlayış ile kaleme aldı.
♥Eserlerinde Çukurova’nın problemlerini, Adana ve yöresindeki insan ilişkilerini anlattı.
♥Sonraki romanlarında ise Anadolu efsanelerini, halk inanışlarını ele aldı.
♥Yaşar Kemal; eserlerinde sade, canlı ve akıcı bir anlatımı tercih etti. Özellikle romanlarında doğa ile ilgili betimlemelere, kısa cümlelere, yerel söyleyişlere sıkça yer verdi.
♥Fıkra, röportaj, hikâye, roman türünde ürün veren sanatçının birçok eseri Batı dillerine çevrildi.
♥İnce Memed, Yer Demir Gök Bakır, Yılanı Öldürseler, Ağrı Dağı Efsanesi, Ala Geyik, Beyaz Mendil romanları sinemaya uyarlanmıştır. Oyunlaştırılan Teneke romanı, hâlâ devlet tiyatroları tarafından oynanmaktadır.
Yazarın İnce Memed, Beyaz Mendil, Teneke, Ala Geyik, Ortadirek, Yer Demir Gök Bakır, Ölmez Otu, Demirciler Çarşısı Cinayeti, Yusufçuk Yusuf, Üç Anadolu Efsanesi, Ağrıdağı Efsanesi, Binboğalar Efsanesi, Çakırcalı Efe adlı romanları; Sarı Sıcak adlı hikâye kitabı; Çukurova Yana Yana, Allah’ın Askerleri, Bu Diyar Baştan Başa 1-2-3-4 (Nuhun Gemisi, Yanan Ormanlarda Elli Gün, Peri Bacaları, Bir Bulut Kaynıyor) adlı röportajları vardır.
DÜNYA EDEBİYATI
20. yüzyıl dünya edebiyatının önde gelen roman yazarları ve eserleri şunlardır:
Venedik’te Ölüm-Thomas Mann (Alman edebiyatı); Dava, Şato, Dönüşüm-Franz Kafka (Avusturya edebiyatı); Çanlar Kimin İçin Çalıyor, Silahlara Veda-Ernest Hemingway (Amerikan edebiyatı); Yabancı, Veba-Albert Camus (Fransız edebiyatı); Orlando, Perde Arası-Virginia Wolf (İngiliz edebiyatı) ve Durgun Akardı Don, Uyandırılmış Toprak Şolohov (Rus edebiyatı)
JOHN STEINBECK
1962 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Amerikalı yazar, “Fareler ve İnsanlar” romanında Amerika’nın işsiz, yoksul insanlarını ustalıkla anlattı.
İki yıl sonra ise “Gazap Üzümleri” adlı romanı yayımlandı ve bu eser yazarın başyapıtı olarak değerlendirildi. John Steinbeck “Gazap Üzümleri” adlı romanıyla, “1940 Pullitzer Ödülü”nü kazandı.
Yazarın Yukarı Mahalle, Fareler ve İnsanlar, Gazap Üzümleri, Bitmeyen Kavga, İnci, Sardalye Sokağı, Cennetin Doğusu adlı romanları vardır.
Hazırlayan: Yeliz Özge Toyman
11.sinif edebiyat roman unitesi ozeti indir.
