Acımak Romanının Değerlendirilmesi
Kitabın baş kahramanı Zehra öğretmen, Anadolu’nun bir köyünde görev yapmaktadır. Zehra öğretmen çok başarılı, yetenekli ve çalışkan bir genç kızdır. Çok çalışkan bir öğretmen olduğu için kısa zamanda baş öğretmen olmuştur. Ancak Zehra öğretmenin bir kusuru vardır. O da; acıma duygusunun olmayışıdır.
Zehra öğretmen, çok toleranssızdır. Öğrencilere hiç acıması yoktur. Derse geç gelen öğrencileri derse almayan, ödevini yapmayanları şiddetli azarlayan, kimsenin mazeretini dinlemeyen ve göz yaşlarına aldırış etmeyen bir öğretmendir.
Zehra öğretmenin babası Mürşit Bey, çalışkan, karakterli ve dürüst bir memurdur. Anadolu’da gittiği her yerde başarısı ve çalışkanlığı ile göz doldurmuştur. Aynı zamanda onun çalışkanlığı ve işini düzgün yapması çevresindeki bazı insanların kıskançlığına da sebep olmuştur.
Mürşit Bey, bu başarılarından dolayı Anadolu’da bir ilçeye kaymakam olarak atanmıştır. Burada evlenen Mürşit Bey’in başlangıçta çok güzel bir evliliği vardır. Ancak eşi ile birlikte Mürşit Beylerden kalmaya başlayan kayın validesi Mürşit Bey’den sürekli olarak bir şeyler istemektedir. Mürşit Bey, eşinin ve kayınvalidesinin isteklerini karşılamak için elinden geleni yapmaya çalışmaktadır.
En sonunda eşi ve eşinin annesi Mürşit Bey’i İstanbul’da yaşamaya zorlarlar ve sonunda buna ikna ederler. Ancak Mürşit Bey için İstanbul’da yaşamak demek açlık ve sefillik demektir.
Başlangıçta dürüst bir insan olan Mürşit Bey, eşinin ve kayınvalidesinin bitmez tükenmez istekleri yüzünden yoldan çıkmış, başta içki olmak üzere her türlü yanlış yollara sapmak zorunda kalmıştır.
Mürşit Bey’in düzeni bozulunca ailesi ve çocuklarıyla gerektiği gibi ilgilenememiş, Hatta Zehra’nın ablası 14 yaşında bir hastalığa yakalanarak ölmüştür. Mürşit Bey, Zehra’yı yatılı bir okula vermiş ve Zehra, bu sayede muallim olabilmiştir.
Mürşit Bey’in eşi ve kayınvalidesi yaptıkları yetmiyormuş gibi bir de Mürşit Bey’i çocuklarına kötüleyerek çocukların babalarına düşman olarak yetişmelerine sebep olmuşlardır.
Zehra öğretmenin çalıştığı köyde görev yapmaktayken milli eğitim müdürü Zehra’yı makamına çağırarak; İstanbul’dan telgraf geldiğini, babasının ölmek üzere olduğunu hemen gitmesi gerektiğini söyler.
Zehra, başlangıçta gitmek istemez çünkü babasını hayatından silmiş ve onunla yıllardır hiç görüşmemiştir. Milli eğitim müdürü ısrar eder, böyle zamanlarda her türlü duygu ve düşüncenin bir tarafa bırakılarak gidilmesi gerektiğini söyler. Zehra sonunda gitmeye karar verir.
Zehra, geç kalmıştır. Gittiğinde babasının öldüğünü öğrenir. Ancak zaten babasına karşı iyi duygular beslemediğinden hiç üzgün gözükmez. Çevresindeki insanlar Zehra’nın bu duyarsızlığını şaşkınlıkla karşılarlar.
Mürşit Bey, kızına bir sandık bırakmıştır. Zehra başlangıçta bu sandığı almak istemez. Daha sonra sandığı açıp baktığında, sandığın içinde bir günlük bulur ve okumaya başlar. Günlüğü okuduğunda aslında babasının anlatıldığı gibi kötü bir insan olmadığını, kendisinin okuması için babasının nice gayretler sarf ettiğini anlar ve bu durumdan öylesine etkilenir ki; hıçkırıklarla ağlamaya başlar. Zehra böylelikle acıma duygusunu da kazanmış olur.
DEĞERLENDİRME: Reşat Nuri Güntekin, Acımak isimli bu eserinde ‘’Hiçbir şey göründüğü gibi değildir’’. Ana fikrini işlemiştir. Yazara göre insanlar hakkında bir kanaate varmadan önce iyi düşünüp iyi araştırmak gerekir.
Acımak romanıyla ilgili klasik sorular:
1. Romanın ana kahramanı olan Zehra’nın psikolojik ve karakter analizini yapınız.
2. Zehra Öğretmen kitabın başlarında geçen olayda küçük kıza neden kötü davranmaktadır?
3. Mürşit Efendi eşiyle nasıl tanışmıştır?
4. Mürşit Efendi neden İstanbul’a taynini istemiştir?
5. Zehra’nın kardeşi Feriha’ya ne olmuştur?
6. Mürşit Efendi İstanbul’da perişan haldeyken vapurda kimi görüyor ve ondan ne istiyor?
7. Mürşit Bey’ in çalıştığı ildeki evkaf müdürü Abdussamet Bey, Mürşit Bey’ in İstanbul’ a tayinini neden istemiyor?
8. Okuduğunuz “Acımak” adlı romandan çıkarılması gereken önemli dersler nelerdir?
Acımak romanı ile ilgili test soruları:
1. Zehra’nın babasının çok hasta ve ölmek üzere olduğunu haber veren kimdir?
A-Tevfik Bey B- Şerif Halil Bey C- Mürşit Efendi
D- Mürşit Efendi E- Adnan Bey
2. Mürşit Efendi’ye Zehra’nın yatılı okula yerleştirilmesi konusunda yardımcı olan arkadaşı ne işle uğraşmaktadır?
A-Teşrifat Nazırı B- Mutasarrıf C- Kaymakam
D- Mebus E- Gümrük memuru
3. Mürşit Efendi, eşi Meveddet Hanım ve ailesiyle hangi şehirde tanışmıştır?
A-Diyarbakır B- İstanbul C- Kütahya
D- Rize E- Sivas
4. Mürşit Efendi vefat ederken onun yanında bulunan, Zehra’yı İstanbul’a çağıran, Mürşit Efendi’nin uzaktan akrabası olan kişi kimdir?
A-Tevfik Bey B- Vehbi Efendi C- Naci Bey
D- Necip Bey E- Salim Efendi
5. Sivas’taki görevi esnasında Mürşit Efendi’ye işinde yaşadığı sorunlarda hem haklı hem de haksız olduğunu söyleyen “Evlat bu kadar şevk ile işe sarılmayıp da yavaş yavaş açılsaydın… Amirlerin de ‘Mürşit cevherli çocukmuş… Günden güne terakki ediyor deseydiler’ ”şeklinde nasihat eden arkadaşı aşağıdakilerden hangisidir?
A-Tahsin Efendi B- Nasuhi Bey C- Fadıl Efendi
D- Macit Efendi E- Abdüssamet Bey
6. Mürşit Efendi’nin Sivas’taki görevi esnasında Mürşit Efendi’nin evinde aşığı ile buluşan, bu yüzden Mürşit Efendi’nin kendisiyle kavga ettiği kişi aşağıdakilerden hangisidir?
A-Şerif Bey B- Tahsin Bey C- Adnan Bey
D- Necip Bey E- Nasuhi Bey
7. Aşağıdakilerden hangisi Mürşit Efendi’nin görev yaptığı yerlerden biri değildir?
A-Diyarbakır B- (R…) C- Erzurum
D- İstanbul E- (M…)
8. Mürşit Efendi’ye eşi ve kayınvalidesinin gerçek yüzlerini anlatan ve bu konuda Mürşit Efendi’yi uyaran kişi kimdir?
A-Şerif Bey B- Salim Efendi C- Fadıl Efendi
D- Abdüssamet Bey E- Vehbi Efendi
9. Mürşit Efendi’ye göre Ruhsar’ın asıl katili kimdir?
A-Ruhsar’ın kocası B- Meveddet C- Makbule Hanım
D- Necip Bey E- Nasuhi Bey
10. – Ama ben bir şey anlamıyorum… Ne yapacağız, dedim.
O tereddütle:
– Vallahi ben de bilmem oğulcuğum ama, dedi, hani neferlerin bir sıla hastalığı vardır… Benim anladığıma göre yavrucuğum bu hastalığa tutuldu.
Yukarıda Acımak romanında Mürşit Efendi ve kayınvalidesi arasında geçen bir konuşma verilmiştir. Buna göre Mürşit Efendi ve kayınvalidesi kimin hakkında konuşmaktadırlar?
A-Ruhsar B- Meveddet C- Feriha
D- Zehra E- Ferhunde
11. Mürşit Efendi aşağıdakilerden hangisinden borç para almıştır?
A-Tahsin Efendi B- Nasuhi Bey C- Adnan Bey
D- Macit Efendi E- Abdüssamet Bey
12. Zehra’nın ablası Feriha hangi hastalıktan dolayı yaşamını kaybetmiştir?
A-Kolera B- Zatürre C- Verem
D- Tifüs E- Kolera
13. Zehra’nın ablası Feriha, Zehra’dan kaç yaş büyüktür?
A- 1 B-2 C-3 D-4 E-5
14. Mürşit Efendi ölüm döşeğinde sayıklarken biraz olsun huzur bulması için ona ne koklatılmıştır?
A-Kurdele B- Mektup C- Mendil
D- Elbise E- Eşarp
15. Mürşit Efendi’nin vefatından sonra kızı Zehra’ya bırakılan sandığın içinden çıkanlar arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A-Eski püskü çamaşırlar B- Yamalı çoraplar C- Yırtık bir pantolon
D- Seccade E- Birkaç kitap
16. Roman kahramanı Zehra İstanbul’a niçin gitmiştir?
A-Öğretmen olarak atandığı için B- Gezmek için C- Miras meselesi için D- Babasının hastalığı için E- Babasını özlediği için
17. Acımak romanının kahramanı Mürşit Efendi, Abdüssamet Bey’den kim için iş ricasında bulunmuştur?
A-Hafız Recep B- Tahsin Efendi C- Fadıl Efendi
D- Şerif Bey E- Vehbi Efendi
18. Acımak romanı kahramanı Mürşit Efendi’nin ……. kız ve ….. erkek çocuğu vardır.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere hangi seçenekte yer alan rakamlar getirilmelidir?
A- 2-1 B- 2-0 C- 3-0
D- 1-1 E- 3-1
19. Meveddet’in babası aşağıdakilerden hangisidir?
A-Şerif Bey B- Salim Efendi C- Fadıl Efendi
D- Abdüssamet Bey E- Vehbi Efendi
20. Mürşit Efendi’nin görev yaptığı yerlerden hangisinde ahali kokuşmuş bir bataklıktan su içmekte ve bu sebepten her gün bir iki masum can vermektedir?
A-(S…) B- (R…) C- Erzurum
D- Sivas E- (M…)
