Divan Edebiyatı Çalışma Kitapçığı 7

1.Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi
Yukarıdaki beyitin birinci dizesinde bulunan benzetmenin dört unsurunu gösteriniz.

2. Aşağıdaki bilgiler doğru ise karşısına D, yanlış ise Y yazınız.
►Şarkının nazım birimi beyittir. ( )
►Beş mesneviden oluşan eserlere hamse denir. ( )
►Peygamberlerle ilgili hikayeleri içeren eserlere kısas-ı enbiya denir. ( )
►Fuzuli, 16.yüzyıl şairlerindendir. ( )
► Şehrengiz, bir şehrin güzelliklerini anlatan eserlerdir. ( )
► Ahmedi, bir halk şairidir. ( )
► Nefi, mesnevileriyle ünlüdür. ( )
► Divan edebiyatında düz yazıya inşa denir. ( )
► Nedim, din dışı konularda yazmıştır. ( )
► Nedim, mahallileşme akımının temsilcilerinden değildir. ( )

3. 16. ve 17.yüzyıl şairi Şeyhülislam Yahya’nın Sakinamesi hangi nazım şekliyle yazılmıştır?

4. Kardır yağan üstümüze geceden
Yağmurlu, karanlık bir düşünceden
Yukarıdaki beyitte bulunan kafiye ve redifleri gösteriniz.

5. Aşk hikayelerinde ve uzun konuların işlendiği şiirlerde mesnevi nazım şeklinin kullanılma nedeni nedir? Yazınız.

6. Nedim ile Baki’nin dört ortak özelliğini yazınız.

7. Hz. Muhammed’i (sav) övmek için yazılan kasidelere (kaside türüne) ne ad verilir? Yazınız.

8. Aşağıda verilen eserlerden Fuzuli’ye ait olanların karşısına (+) işareti koyunuz.
Leyla ile Mecnun
Sıhhat u Maraz
Sakiname
Harname
Mantıku’t Tayr
Şikayetname
Hayriyye

9. Klasik Türk Edebiyatı’nda ilk olma özelliği taşıyan bazı eserler verilmiştir. Bu eserlerin yazarlarını yazınız.
İlk bibliyografya olan Keşfü’z Zünun:
İlk seyahatname olan Miratül Memalik:
İlk tezkire olan Mecalisü’n Nefais:

10. Birinci grupta verilenlerle ikinci grupta verilenleri eşleştiriniz.
1.grup 2.grup
servi, ok Lale Devri
mesnevi mazmun
rubai dörtlük
eğlence Leyla ile Mecnun

11.Edebiyatımızda süslü nesrin ilk temsilcisi kimdir? Eserinin adı nedir? Yazınız.

12. Nabi, Hayriyye adlı eseri niçin yazmıştır? Yazınız.

13. Sebk-i Hindi akımının etkisiyle yazılan şiirlerin özelliklerini yazınız.

14. 17.yüzyıl şairlerinden hangileri Sebk-i Hindi akımının tamamıyla içinde yer almışlardır?

15. Kasidenin bölümlerini yazınız.

16. Divan edebiyatında ünlü bir şiire aynı ölçü ve kafiyede şaka ve alay yollu yazılan benzer şiirlere ne ad verilir? Yazınız.

17. Aşağıdaki cümlelerde bulunan boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz.
Divan şairleri yaşadıkları haksızlıkları çeşitli eserler yazarak dile getirmişlerdir. ………………… uğradığı haksızlığı Harname ile dile getirmiştir. ……………………… de uğradığı haksızlığı dile getirmek için Şikayetname adlı mektubu yazmıştır.

18. Divan edebiyatı sanatçılarının nesir tarzındaki yazılarının toplandığı eserlere ne ad verilir? Yazınız.

19. Kapunda hâsıl itdi bu devasız derdi hep gönlüm
Ne derde mübtelâ oldı dil-i bîmârı görsünler
Yukarıdaki beyitle ilgili neler söylenebilir? Dört madde yazınız.

20. Divan şiirinde sevgilinin boyu, kirpiği, kaşı, yanağı, yüzü nelere benzetilmiştir? Yazınız.

21. Saçma ey göz gönlümdeki odlara su
Kim bu denlü dutuşan odlara kılmaz çare su
(Ey gözüm, gönlümdeki ateşlere göz yaşımdan su saçma. Çünkü böyle, alev alev tutuşan ateşlere su fayda vermez.)
Yukarıdaki beyitte bulunan söz sanatlarını açıklayınız.

22. Yümn-i na’tünden güher olmuş Fuzuli sözleri
Ebr-i nisandan dönen tek lü’lü-i şehvare su
(Nisan yağmurunun büyük, değerli inciye dönüşmesi gibi, Fuzuli’nin sözleri de senin naatinin bereketinden inci olmuştur.)
Yukarıdaki beyit kasidenin hangi bölümünden alınmış olabilir?

Divan Edebiyatı Çalışma Kitapçığı 7 Cevaplar
1.Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi
Yukarıdaki beyitin birinci dizesinde bulunan benzetmenin dört unsurunu gösteriniz.
benzeyen: nesne
benzetilen:devlet
benzetme yönü: muteber
Benzetme edatı: gibi

2. Aşağıdaki bilgiler doğru ise karşısına D, yanlış ise Y yazınız.
►Şarkının nazım birimi beyittir. ( Y )
►Beş mesneviden oluşan eserlere hamse denir. ( D )
►Peygamberlerle ilgili hikayeleri içeren eserlere kısas-ı enbiya denir. (D )
►Fuzuli, 16.yüzyıl şairlerindendir. (D )
► Şehrengiz, bir şehrin güzelliklerini anlatan eserlerdir. (D )
► Ahmedi, bir halk şairidir. ( Y )
► Nefi, mesnevileriyle ünlüdür. (Y )
► Divan edebiyatında düz yazıya inşa denir. ( D )
► Nedim, din dışı konularda yazmıştır. ( D )
► Nedim, mahallileşme akımının temsilcilerinden değildir. (Y )

3. 16. ve 17.yüzyıl şairi Şeyhülislam Yahya’nın Sakinamesi hangi nazım şekliyle yazılmıştır?
Mesnevi
4. Kardır yağan üstümüze geceden
Yağmurlu, karanlık bir düşünceden
Yukarıdaki beyitte bulunan kafiye ve redifleri gösteriniz.
geceden ve düşünceden kelimelerindeki “ce”ler tam kafiye, “den”ler ise rediftir.
5. Aşk hikayelerinde ve uzun konuların işlendiği şiirlerde mesnevi nazım şeklinin kullanılma nedeni nedir? Yazınız.
Her beytin kendi içinde kafiyeli olmasından dolayı uyak sıkıntısı çekilmemesi
6. Nedim ile Baki’nin dört ortak özelliğini yazınız.
Din dışı konularda yazmışlardır.
Mesnevi tarzında eser vermemişlerdir.
Şiirlerinde divan şiiri mazmunlarını kullanmışlardır.
Gazelde başarılıdırlar.
7. Hz. Muhammed’İ (sav) övmek için yazılan kasidelere (kaside türüne) ne ad verilir? Yazınız.
Naat
8. Aşağıda verilen eserlerden Fuzuli’ye ait olanların karşısına (+) işareti koyunuz.
Leyla ile Mecnun +
Sıhhat u Maraz +
Sakiname +
Harname
Mantıku’t Tayr
Şikayetname +
Hayriyye
9. Klasik Türk Edebiyatı’nda ilk olma özelliği taşıyan bazı eserler verilmiştir. Bu eserlerin yazarlarını yazınız.
İlk bibliyografya olan Keşfü’z Zünun: Katip Çelebi
İlk seyahatname olan Miratül Memalik: Seydi Ali Reis
İlk tezkire olan Mecalisü’n Nefais: Ali Şir Nevai
10. Birinci grupta verilenlerle ikinci grupta verilenleri eşleştiriniz.
1.grup 2.grup
servi, ok mazmun
mesnevi Leyla ile Mecnun
rubai dörtlük
eğlence Lale Devri
11.Edebiyatımızda süslü nesrin ilk temsilcisi kimdir? Eserinin adı nedir? Yazınız.
Sinan Paşa-Tazarruname
12. Nabi, Hayriyye adlı eseri niçin yazmıştır? Yazınız.
Oğlu Ebulhayr’ın toplumda iyi bir birey ve mutlu bir insan olması için nasıl davranması gerektiğini anlatan öğüt niteliğinde bir eserdir.
13. Sebk-i Hindi akımının etkisiyle yazılan şiirlerin özelliklerini yazınız.
Anlam derinliği, hayal genişliği, yabancı kelime, uzun tamlama kullanımı, karmaşık mazmun ve anlatımlar, beklenmedik ve alışılmamış benzetmeler
14. 17.yüzyıl şairlerinden hangileri Sebk-i Hindi akımının tamamıyla içinde yer almışlardır?
Nefi, Naili, Neşati, Nabi
15. Kasidenin bölümlerini yazınız.
nesib, girizgah, mehdiye, tegazzül, fahriye, dua
16. Divan edebiyatında ünlü bir şiire aynı ölçü ve kafiyede şaka ve alay yollu yazılan benzer şiirlere ne ad verilir? Yazınız.
tehzil
17. Aşağıdaki cümlelerde bulunan boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz.
Divan şairleri yaşadıkları haksızlıkları çeşitli eserler yazarak dile getirmişlerdir. …Şeyhi uğradığı haksızlığı Harname ile dile getirmiştir. …Fuzuli… de uğradığı haksızlığı dile getirmek için Şikayetname adlı mektubu yazmıştır.
18. Divan edebiyatı sanatçılarının nesir tarzındaki yazılarının toplandığı eserlere ne ad verilir? Yazınız.
Münşeat
19. Kapunda hâsıl itdi bu devasız derdi hep gönlüm
Ne derde mübtelâ oldı dil-i bîmârı görsünler
Yukarıdaki beyitle ilgili neler söylenebilir? Dört madde yazınız.
Arapça, Farsça kelime ve tamlamalar kullanılmıştır.
Teması aşktır.
Nazım birimi beyittir.
Dil-i bimar (hasta gönül) ifadesiyle kişileştirme yapılmıştır.
20. Divan şiirinde sevgilinin boyu, kirpiği, kaşı, yanağı, yüzü nelere benzetilmiştir? Yazınız.
boy→servi
yanak→gül
kirpik→ok
yüz→ay
kaş→yay
21. Saçma ey göz gönlümdeki odlara su
Kim bu denlü dutuşan odlara kılmaz çare su
(Ey gözüm, gönlümdeki ateşlere göz yaşımdan su saçma. Çünkü böyle, alev alev tutuşan ateşlere su fayda vermez.)
Yukarıdaki beyitte bulunan söz sanatlarını açıklayınız.
√ Şair gönlündeki ateşin su ile söndürülemeyecek kadar çok olduğunu anlatarak mübalağa yapmıştır.
√Ateş ve su kelimeleriyle tezat yapılmıştır.
√Şairin içindeki acı, sıkıntı ateşe benzetilerek açık istiare yapılmıştır. Acı söylenmemiş, ateş söylenmiştir.
√Göze kişilik verildiği için teşhis
√Göze hitap edilerek nida
√”Göz, eşk, saçmak” ve “od, tutuşan” kelimeleri anlamca birbiriyle ilgili olduklarından tenasüp sanatı yapılmıştır.
22. Yümn-i na’tünden güher olmuş Fuzuli sözleri
Ebr-i nisandan dönen tek lü’lü-i şehvare su
(Nisan yağmurunun büyük, değerli inciye dönüşmesi gibi, Fuzuli’nin sözleri de senin naatinin bereketinden inci olmuştur.)
Yukarıdaki beyit kasidenin hangi bölümünden alınmış olabilir?
A)nesib
B)fahriye √
C)girizgah
D)methiye
E)tegazzül