Gogol’un kaleme aldığı bu eser tek perdelik, tek kişilik bir oyundur. Benim okuduğum kitap tiyatro metni şeklinde değil de kurgu roman şeklindeydi. Aslına bakarsanız roman şeklinde okumak daha keyifliydi.
Eser 19.yy St.Petersburg’da sıradan bir memurun sıradan hayatının anlatımıyla başlıyor. Başkarakter Aksentiy İvanoviç, kırk iki yaşında. Karakterimiz soylu bir aileden geliyor; ancak fakir bir hayat sürüyor. Yaşadıklarını yazarın ağzından günbegün dinlediğimiz bir klasik.
İvanoviç, yaşamı gün aldıkça başkalarının görmediği durumlarla karşı karşıya kalıyor. Bu da onu giderek kaçınılmaz sona sürüklüyor. Bakanlıkta memur olarak sıradan bir yaşam sürüyor aslına bakarsanız. Patronunun kızına platonik aşk besliyor. Bunu açıklamaya ne cesareti ne de zihniyeti yetiyor. Nitekim İvanoviç sürekli insanları ve durumları, bulundukları kurumları hatta hareketlerini eleştiren biri. Ancak fikirlerini insanların yüzüne söyleyemiyor; o yüzdendir ki kendi içindeki kavgası bir türlü bitmiyor.
Eserdeki garip hallere değinmek gerekirse; köpekler konuşuyor, hatta köpekler birbirlerine hayattan dert yanıyor, bir sabah kalktığında burnunun yerinde olmadığını fark eden adam sokak sokak burnunu arıyor.
Aslında eserde bir delinin yaşamı değil de adım adım deliliğe giden, çıkmaza girmiş bir adamın hüznü anlatılıyor. İvanoviç ’in kafasında kurduğu dünya, nefes aldığı dünya ile aynı olmadığından psikolojisi giderek kötüye gidiyor. Öyle ki eserin sonlarına doğru kendini İspanya kralı zannediyor. Onu tanımayanlara kızmıyor çaktırmayan yaşamına devam edip, onu tanımadıkları için alttan alta dalga geçiyor.
Eserin dilinden söz etmek gerekirse, dil sadenin de sadesi. Dünya klasiklerinden gözü korkanlar için, klasiklere adım atma yolunda bir şans verilmesi gereken bir kitap. Okurken sanki 1842 yılında yazılmamış da günümüzde yazılmış hissi oluşuyor aklınızın bir köşesinde. Eserde bolca betimlemeler mevcut. Ancak bunlar sıkmayacak, bunaltmayacak seviyede. Yapılan dönem eleştirileri de cabası. Mesaj içerikli cümlelerin yanı sıra İvanoviç’ in söylediği bazı sözler tebessüme kapı aralatıyor.
Dipnot olaraksa hâlihazırda eser, tiyatro sahnesindeki haliyle internet sitelerinde yer alıyor.
Kitaptan bir kısmın videosunun linkini yazıyorum, sizlere bir nebze de olsun fikir olması sebebiyle: https://www.youtube.com/watch?v=8r3ki4XcnG0
