3 Adımda Meslek Seçimi ya da Üniversite Tercihi

Üniversite sınavına hazırlanan gençlerin bazıları bölüm tercihlerini çok önceden yapsa da sınava günler kala tercihini netleştirememiş pek çok genç var. Bu yazı onlar için.

Meslek seçimi kişinin hayatı boyunca vereceği en önemli kararlardan birisidir. İnsanlar çok sevdikleri, aşık oldukları, uğruna pek çok şeyi göze aldıkları eşlerini bile (maalesef!) değiştirebiliyor. Ancak mesleğini değiştirmek daha zor. Türkiye ile ilgili kariyer değiştirme oranlarına ulaşamadım ancak TÜİK verilerine göre 2021 yılında her bin kişide 6,68 kişi evlenirken, 2,07 kişi boşanmış. Amerika’da boşanma oranı yaklaşık %50 iken işini değiştirmeyi düşünenlerin oranı %11 — %41 arasında değişiyor. Anlaşıldığı üzere mesleğini değiştirmek daha zor bir karar.

Şarkılar mutluluğun formülünü “kişinin uygun eşi bulması” olarak gösterse de “uygun işi bulmak” da en az onun kadar önemli.

Bu kararın en doğru nasıl verileceğini kendi karar verme sürecimle açıklamaya çalışayım. Lisede öğrenciyken önce tıp okumak ve doktor olmak istiyordum. Sonra bir ara makine mühendisliğine heves ettim. En son öğretmen olmaya karar verdim ve Boğaziçi Üniversitesini tercih ettim. En iyi bir kaçı hariç tüm tıp ve mühendislikleri kazanabiliyordum. Ama tüm tercihlerim öğretmenlikti.

Karar verirken çok bilinçli olduğumu söyleyemem, ama doğru tercihi yaptığımı söyleyebilirim. Sonradan edindiğim tecrübe ve bilinçle geçmişe baktığım zaman önceki düşüncelerimi etkileyen faktörleri fark edebiliyorum. Hepsi geçici korku, heves ya da beklentilerle ilgiliymiş.

Bir başka örnek:

Psikoloji okumak isteyen bir öğrencim üniversite sınavında derece yapınca “bu puanla psikoloji okumanın aptallık” olacağına dair çok şiddetli bir çevre baskısına maruz kaldı. Etraftaki çok şey bilenler(!) pek çok bölüm önerdiler. Öğrencim tercih döneminde çok büyük stres yaşadı. Tercihin son günü sabah bunalmış bir halde beni aradı. Elbette bir bölüm önermedim. Çünkü hayat onun hayatı, tercih de onun hayatının tercihiydi. Ancak ne istediğinden emin olması için bazı sorular sordum ve bir öneride bulundum.

Önerim şuydu:

Herkesin fikrini dinledin, kendi fikrini de dinle. Odana gir, kapını kilitle, kimseyi alma içeri. Tercihini yap, onayla ve çık. Bu senin tercihin.

Şimdi Boğaziçi Üniversitesinde Psikoloji okuyor.

Benzer zorlukları yaşayan gençlere 3 adımlı bir yol öneriyorum.

1. Adım: Kendinizi Tanıyın

Meslek seçimine ya da bölüm tercihine karar vermeden önce ilk yapılması gereken kendini tanımaktır. Bunun için öncelikle belirli bir süre kendinizi gözlemleyebilirsiniz. Sonrasında kendinize bazı sorular sorabilirsiniz.

1. Ben gerçekte ne istiyorum? Neden?
2. Kendimi neyin hayalini kurarken buluyorum?
3. Neyle uğraşırken kendimi kaybediyorum?
4. Gelecekte kendimi nerede hayal ediyorum? Buna ulaşmak için neler yapıyorum?

2. Adım: Meslekleri Tanıyın

Kendinizi tanımak kadar meslekleri tanımakta önemlidir. Her mesleğin kendine göre güzel yanları ve zorlukları vardır. Meslekleri tanımak için şu yöntemleri ve soruları kullanabilirsiniz.

1. O meslekten en az üç insanla görüşün.
2. Kariyer günlerini takip edin, uzmanlara (@kamilkasacı, @DrOlcayYavuz) sorun.
3. Bu mesleği benim için cazip kılan ne?
4. Bu mesleğin zorlukları neler? Bunlarla kendi başıma başa çıkabilir miyim?
5. Hayallerimde bu meslek nasıl yer tutuyor?

3. Adım: Kararı Kendiniz Verin

İşin en zor adımı karar vermektir. Karar vermek zordur. Her tercih aynı zamanda bir vazgeçmedir. Bir mesleği ya da bölümü seçtiğiniz zaman diğer bütün mesleklerden ve bölümlerden vazgeçmiş olacaksınız.

Karar vermek zordur. Her tercih aynı zamanda bir vazgeçmedir. Bir mesleği ya da bölümü seçmek diğer bütün mesleklerden ve bölümlerden vazgeçmek demektir.

Kendi kararınızı vermek için, herkesi dinleyebilir görüşlerini alabilirsiniz. Bunlardan yararlanabilirsiniz. Aileniz elbette sizin iyiliğinizi istiyor. Sizin geleceğinizi garanti altına almanızı istiyor. Ailenizin, öğretmenlerinizin, çevrenizde sizi tanıyanların görüşleri elbette önemlidir. Onları dinlemeli ve dikkate almalısınız.

Ama unutmayın bu sizin hayatınız ve sizin kararınız.

Kapınızı kilitleyin, kararı kendiniz verin ve bütün sorumluluğu kendi üzerinize alın. Gelecekte karşılaşacağınız zorluklarda ve olumsuzluklarda başkalarını suçlamayın.

Yolunuz ve bahtınız açık olsun…