Yazarın herhangi bir konuda, fazla ayrıntıya girmeden karşısındakiyle konuşuyormuş gibi yazdığı yazıya sohbet denir. Sohbet, yazarın duygu ve düşünlerini, bir arkadaşıyla konuşuyor, sohbet ediyor gibi anlattığı metin türüdür. Sohbet yazılarına eskiden musahabe denirdi.
Sohbet Yazılarının Özellikleri:
Sohbetlerde çoğunlukla günlük konular işlenir.
Seçilen konu herkesin ilgisini çekmelidir.
Dil, rahat ve esnektir.
Sohbet metinlerinde daha çok söyleşmeye bağlı anlatım ile açıklayıcı anlatım türleri kullanılır. Sohbet yazılarının bazı bölümlerinde mizahi anlatım ve öyküleyici anlatımdan faydalanılır.
Yazar, konuyu samimi ve içten, senli benli bir ifade tarzıyla anlatır.
Gazete ve dergilerde yayımlanır.
Yazar, düşüncelerinin doğruluğunda ısrarcı değildir.
Konuya öznel bir bakışla yaklaşılır.
Her konuda yazılabilir.
Sohbet yazılarında düşünceler derinleştirilmeden ifade edilir, bunların mutlak doğru olduğu iddiasında bulunulmaz.
Sohbet yazılarında düşünceler bilimsel gerekçelere dayandırılarak kanıtlanması yoluna başvurulmaz.
Sohbet yazılarında yazar okuyucuyu ikna etmeye çalışırken tecrübelerden, kişisel bakış açısından, esprili söyleyişlerden ve öznel değer yargılarından faydalanır.
Sohbet metinleri öğretici metinlerdendir.
Sohbette akıcı, sürükleyici, yalın bir anlatım kullanılır. Gerçek bir sohbet izlenimi uyandırmak için hitap sözlerine, devrik cümlelere, konuşma dilindeki sözcük ve deyimlere sıkça yer verilir. Ünlem cümleleriyle sözde soru cümleleri sıkça kullanılır. Herkesin bildiği fıkralardan, atasözlerinden ve nükteli söyleyişlerden yararlanılır.
Sohbet metinlerinde yazar bilgilendirme amacıyla nesnel bilgiler verdiği bölümlerde dili göndergesel işlevde; konuyla ilgili duygu ve heyecanlarını dile getirdiği bölümlerde heyecana bağlı işlevde; okuyucuda tepki ve davranış değişikliği oluşturmayı amaçladığı bölümlerde alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanılır.
Sohbet Yazılarıyla Deneme Yazılarının Farkları:
Sohbette yazarın okuyucuyla konuşuyormuş gibi bir anlatımı vardır. Denemede ise yazarın kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi bir anlatımı vardır. Sohbette nüktelerden, halk söyleyişlerinden, fıkralardan yararlanılır. Sohbetin dili ve anlatımı yalındır. Denemede ise daha ciddi bir dil kullanılır. Sohbette kısa ve yüzeysel bir anlatım vardır. Amaç, yazarın okuyucuyu kendi düşüncesine çekmesi veya kendi düşüncesi doğrultusunda düşünmesini sağlamasıdır. Denemede ise derinlemesine bir anlatım vardır ve okuyucuyu etkilemek, yönlendirmek gibi bir amaç güdülmez.
Sohbet Türünün Önemli Eserleri:
Ahmet Rasim: Ramazan Sohbetleri
Suut Kemal Yetkin: Edebiyat Söyleşileri
Şevket Rado: Eşref Saat
Melih Cevdet Anday: Dilimiz Üzerine Söyleşiler
