ATEŞTEN GÖMLEK
Halide Edip Adıvar, Ateşten Gömlek isimli bu eserinde Milli Mücadele dönemini aşk sosuna bulayarak harika bir şekilde anlatmıştır.
İzmir’in işgal edilmesi esnasında eşi ve oğlu Yunanlılar tarafından öldürülmüş olan Ayşe ismindeki kadın, İtalyan asıllı bir ailenin yanına sığınmıştır. Daha sonra bu ailenin yardımıyla İstanbul’daki akrabası Peyami’nin anneannesinin evine gelir, Peyami de bu evde kalmaktadır. Bir süre sonra başka bir eve taşınır.
Bu dönem, İstanbul’un İngilizler tarafından işgal edildiği bir dönemdir. Vatandaşlar arasında düşmana karşı mücadele arzusu uyanmaktadır. İşgalciler muhalif insanları tutuklayarak sürgüne göndermeye başlamışlardır. Bu arada Ayşe’nin evi de aranmıştır.
Ayşe’nin gözaltına alınmasının bir sebebi vardır; Ayşe, İstanbullu delikanlıların gözünde kurtuluşun ve bağımsızlığın sembolüdür. Daha sonraki süreçte Peyami, İhsan ve Ayşe Kuvayı Milliye’ye katılmak düşüncesi ile Anadolu’ya giderler.
Ayşe, hasta bakıcılık yapmak amacı ile orduya katılmıştır. Bu arada Peyami ve İhsan aynı anda gizliden gizliye Ayşe’yi sevmektedir. Bu dönemde halkın kafası çok karışıktır. Bir kısım vatandaşımız Kuvayı Milliye’ye katılırken bir kısmı da halife tarafında savaşmaktadır.
Peyami, Ayşe’nin gözüne girebilmek için savaşa fiilen katılmak ister çünkü Ayşe’nin Milli Mücadele’yi çok hararetli bir şekilde desteklediğini bilmektedir. Peyami, bir dönem ciddi bir rahatsızlık geçirir. Bu uzun hastalık döneminden sonra Ayşe ile birlikte İhsan’ın yanına Sakarya’ya giderler. Burada Kezban ile karşılaşırlar. Kezban Ayşe’yi çok kıskanır çünkü İhsan’ı o da çok sevmektedir.
Daha sonra Peyami Savunma bakanlığına atanır. Olan biten olaylardan habersizdir. Ne olup bittiğini Ayşe’nin mektuplarından öğrenebilir. Daha sonra Yunan dilini bilmesinden ve fotoğraf çekebildiği için Batı Cephesi’ne atanmıştır. Peyami gittiği birlikte İhsan’ın da olduğunu görmüştür. İhsan, Ayşe ile aralarında geçen tüm aşk ilişkisini Peyami’ye anlatır. Bunun üzerine Peyami bu iki insanın arasına girmemeye karar verir.
Nihayet savaş başlamış ve İhsan, alnına gelen bir kurşunla şehit olmuştur. Peyami’de savaşta bacaklarını kaybetmiştir, kafasına da bir kurşun saplanmıştır. O da kafasındaki kurşunu çıkarttırmak için yatmış olduğu ameliyat masasında can verir.
DEĞERLENDİRME: Ateşten Gömlek isimli eser, Halide Edip Adıvar’ın hem aşkın hem de savaşın gerçekten de ateşten bir gömlek olduğu bir dönemi anlatmaktadır.
