Kaymaklı Tavukgöğsü (Kemal Bilbaşar)
Bay Naci Duru, elbise kuponlarından ilkini, Yerli Mallar Pazarı civarında gelip geçenlere “Memur kuponları alıyorum!..” diyen karaborsacılara satmış, dönüyordu.
Artık eskisi gibi acemi ve utangaç değildi. Alışverişi bir ayak önce bitirmek için, ilk teklif edilen fiyata “Eyvallah… Allah bereket versin. Taş mı attım, kolum mu yoruldu?” demiyordu. Şimdi bu işi bir suç, bir çeşit dilencilik telakki etmiyor, bu alışverişe, harbin son yılında, iyiden iyiye alışmış bulunuyordu.
Hükümetin on beş lira karşılığı verdiği A kuponu kendisine havadan on lira kazandırmıştı işte ama bu parayı “nereye peşin” sarf edeceğine henüz karar vermemişti. “Delik o kadar büyük, yama o kadar küçük”tü ki…
Karısı ne derse desin, oğlanı bir kere doktora göstermeliydi. “Solucan var da ondan sarı bu çocuk, bu kadar.” diyorlardı komşular… Ama solucan peynirden, şekerden oluyordu. Oysaki oğlanın peynir yüzü gördüğü yoktu; şekeri de karısının dayısına gittikleri zaman yiyordu.
Çocukta solucan olmadığı muhakkaktı. Ne salyası akıyor ne de burnu kaşınıyordu.
Peki ama karnı da boşuna şişmezdi ya oğlanın? Elbet bir derdi vardı. Dispansere götürmeliydi muhakkak bir kere. “Gözlüklü doktorun ilaçları iyi geliyor herkese.” diyordu mahalleliler.
Bay Naci Duru’nun karısı, çocukta “doktorluk” bir maraz görmüyordu. O, bütün fakir semt halkı gibi, doktordan çok komşu teyzelerine inanıyordu. Onların ilaçlarını daha “hasiyetli” buluyordu. Sarımsakla kabak çekirdeğini dövüp sabahları yutturdular mı yüzünün sarılığı da giderdi, karnının şişliği de inerdi… Hadi bilemedin solucan şekeri yedirirdin. Bak o zaman bir şeysi kalır mıydı oğlanın…
Lakin Bay Naci Duru için kırk beşinden sonra kavuşulan bu oğlancığın kıymeti büyüktü. O, “kuru dalın meyvesi”ydi. Ve onu, kabristan avlusunda çocukların taşladığı sarı erikler gibi renksiz görmeye yüreği katlanmıyordu. Yanaklarının Amasya elması gibi kırmızı kırmızı ışıldamasını istiyordu. Kör olası dünya savaşının sırası mıydı? Harp çıkmasaydı bu çocuk şimdi böyle mi olurdu? Ona yatarken 250 gram süt içirse sabahları tereyağcığını, yumurtasını, reçelini yedirse yanakları böyle solar mıydı? Harp çıkaranın gözü kör olsundu…
Hayır… Bay Naci Duru karısının bütün iyimserliğine rağmen bu on lirayı oğlanın sağlığına harcayacaktı. Varsın bu para eczacılara kısmet olsundu. Zaten laneti nasıl kazanmışlardı? Alın teriyle kazanılmayan paranın gideceği yer belliydi; ya ilaca ya doktoraydı…
Sara Hanım nihayet boyun eğdi ama “yazık dört kilo et parasına” demekten kendini alamadı.
Küçük Engin’e “adamlıkları giydirildi. Saçları tarandı. Engin, küçülmüş lacivert elbiseleri içinde büsbütün çelimsiz ve sarı görünüyordu.
Dispanserin “gözlüklü doktoru” korkudan gözlerinin halkaları büyümüş, babasının ellerine sımsıkı yapışmış olan Engin’i okşadı. Ona bir şeker verdi. Sonra bir tane daha vereceğini vaat ederek boğazını, ciğerlerini ve karnını muayene etti. Göz kapaklarına bakarak kansızlığının derecesini ölçtü.
Çocuk biraz zayıf düşmüştü. Karnının şişliği bundandı. “Bir tüberküloz başlangıcı” diyemedi. Bu melun kelime boğazında düğümlendi.
İştahsızlığı için bir şurup, kanlanması için iğneler veriyordu. Tereyağı, peynir, pirzola, karaciğer, kompostolar, tatlılar tavsiye etmenin bu fakir semt halkıyla alay etmek gibi bir şey olacağını hissediyordu.
Fakat “Mümkün olursa günde üç-dört yumurta yedirmelisiniz.” dedi Reçeteyi babasına verirken Engin’in ağzına iri bir lokum soktu. “Hadi geçmiş olsun.” dedi. Onlar baba-oğul kapıdan çıktıkları sırada doktor başını salladı, omuzlarını kaldırdı. Harp yılları içindeydik, ne çare…
Bay Naci Duru ilaçları “Şifa”da yaptırdı. Bu ad ona ilaçların hülasası gibi geliyordu. Eh… ilacın iyisi de insanın iyisi gibi “büyük” yerde bulunuyordu. Bu çeşit çeşit kavanozlar, mavi, kırmızı yeni dünyalar, garip garip şişeler, camekânlı dolaplar ve ilaç kutuları, ona, hastalıkların yanıp kül olacakları acayip bir âlem gibi geliyordu.
Küçük Engin de bu beyaz gömlekli adamların gidip kayboldukları kırmızı perde arkasında fevkalade bir şeyler olacağını sanıyordu. Kapının üstündeki resimden gözlerini ayırmıyordu. Bu resim ona komşu Rasime halanın masallarındaki devi hatırlatıyor ve babasına sokuluyordu.
Eczaneden “iğneleri ve şurupları” aldıkları zaman ellerinde yüz yirmi kuruşları kalmıştı. Bu pahalılık zamanda üç-dört ilaç almışlardı. Buna da şükür. Ya ilaçları bulamasalardı? Engin önünde Lorel ve Hardi satan bir kuklacıdan, kendisine “şapkalı cüce” alması için babasına yalvardı. Ne güzeldi bu cüceler… Boyları uzayıp uzayıp kısalıyordu.
Bay Naci Duru, hanımdan azar işiteceğini bildiği hâlde, oğlunun bu arzusunu kıramadı. Ya oğlan ölüverirse… İçinde bir huzursuzluk hâlinde duyduğu bu endişe, şimdi bütün acılığı ve çıplaklığıyla ortaya çıkıyordu. O zaman oğluna bir kukla almayışı, yüreğinde büyük bir hicran hâlinde kanayacaktı?
Yetmiş beş kuruş verip kırmızı yanaklı ve şişman olan kuklayı satın aldı. Kimbilir belki de bu ilaçlar sayesinde oğlu da böyle şişmanlardı.
Küçük Engin, kuklacının gösterdiği bebeğini yakaladı. Kuklanın elbisesi altında, makasa benzer iki tahta parçasını sıktığı zaman “cüce”nin boyu uzuyordu. Ooo… Bu ufacık adam kendisine gülüyordu da. Engin de kahkahayla gülmeye başladı.
Babası pek sevindi.
“İsterse hanım bana bir hafta kahve parası vermesin. Bu israfımızı da başımıza kaksın, razıyım. Engin kuklasından memnun ya.”
Maamafih çarşı içinde el ele giderken:
“Bana bak Engin! Annen sorarsa kuklayı çarşıdan aldığımızı söyleme, gözlüklü doktor verdi de, e mi?” diye tembih etti. “Bilirsin, annen oyuncağa para vermemizi istemez…” dedi.
Muhallebici önünden geçiyorlardı. Engin, babasını bugünkü kadar cömert ve zengin hiç görmemişti. Ne isterse babasının alacağını sanıyordu. Muhallebicinin camekânlarındaki muhallebiler, sütlaçlar, kim bilir ne kadar tatlıydı. Müjgân teyzelerinde bir defa tavukgöğsü yemişlerdi. O da tıpkı bunlar gibi boyayla süslenmişti. Ah, şu tavukgöğsünden bir tane yeseler!.. “Babacığım… Acıktım ben. Bana tavukgöğsü alsana…”
Bu teklif Naci Duru’yıı hem sevindirdi hem ürküttü. Oğlu bir şey yemek istiyordu ha?.. Evde sofraya bin nazla oturup bir şey yemeden kalkan oğlu, şimdi “Acıktım.” diyordu. “Gözlüklü doktor”un elinde muhakkak bir uğur vardı.
İyi ama acaba cebinde tavukgöğsü alacak kadar para kaldı mıydı? Elli kuruşu vardı. Eh… Bu parayla bir tavukgöğsü verirlerdi elbet… Kendisi yemese de olurdu. Parası olmadığı için yiyemediğini nereden bileceklerdi? Muhallebici, olsa olsa kendini ya oruçlu sanacak yahut da şeker hastalığından muzdarip bilecekti.
Camekânın kenarındaki liste gözüne ilişti… Tavukgöğsünün karşısında 17,5 kuruş yazılıydı. Demek kendisi de bir tabak yese gene on beş kuruşu kalacaktı. Muhallebiciye göğsünü gere gere girdi. İçerde, köşeye çekilmiş, burun buruna, bir delikanlı ile boyalı kızdan başka kimse yoktu. Erkek bir şeyler anlatıyor, öteki kaşığıyla gelişigüzel oynayarak ve gülümseyerek onu dinliyordu. “Bu hareketli ve alçak sesli konuşmayı biz de biliriz.” diye düşündü. “Hey gidi gençlik ve bolluk yılları…”
Oğlunu sandalyeye oturttu. Engin’in “gülen cüce”sini de masa üzerine yatırdı…
Naci Duru, masayı bezle silerek ne emrettiğini soran garsona, gayet kati bir sesle:
“Bize iki tavukgöğsü getir!” dedi. Engin kuklasını alıp oynatmak hevesiyle, ona sarıldığı sırada, babası, elini tuttu. Kaşlarını yukarı kaldırdı:
“Burada olmaz.” dedi.
Engin “Burada niçin olmaz!” diye düşündüyse de sormaya cesaret edemedi.
Duvarlarda o kadar çok ayna vardı ki. Camekânlar da tatlıyla doluydu. Şu beyaz elbiseli adam, niçin bu kadar çok tatlısı olduğu hâlde, yemiyordu? Yoksa o da, “gözlüklü doktor” gibi hastalara mı bakıyordu?
Garson iki tavukgöğsü getirdiği sırada, Bay Naci Duru, başından şapkasını çıkarmadığını hatırladı. Şapkayla böyle yerlerde oturmak ayıptı. Şu gençler ihtimal kendisini ayıplamışlardı. Hadi onlar görmedi, diyelim. Etraflarına bakacak hâlleri yok… Ama şu garsonla, masadaki kız boşuna gülümsemiyorlardı birbirlerine…
Şapkasını asıp tekrar yerine oturduğu zaman, oğlunun büyük bir iştahla tavukgöğsünü yediğini gördü. Maşallah, yarılamıştı bile… Yok canım. Tavukgöğsünü muhallebici tabaklara küçük parçalar hâlinde koymuştu da ondan öyle sanıyordu. Oğlu henüz üzerinden bir kaşık… O ne?.. Tavukgöğsünün üzerinde bir parça kaymak vardı, oğlu onun yarısını yemişti. Acaba?.. Evet, kendi tabağında da tavukgöğsünün üzerinde bir parça kaymak vardı.
Sırtından soğuk bir ter boşandı.
Eyvah!.. Kaymak parasını nereden verecekti? Ama levhada “Kaymaklı tavukgöğsü” diye bir tatlı fiyatı yazılmamıştı. Camekândaki bütün tavukgöğsü ve muhallebilerin üzerinde birer parça kaymak vardı. Yüreğine biraz su serpildi.
Eh… Demek ki tavukgöğsünün parçaları küçülmüş fakat üzerine biraz kaymak ilave edilmişti. Bununla beraber, içi rahat değildi. Kaymaklı tavukgöğsünün lezzetini bir türlü çıkaramıyordu. Ağzının tadı kaçmıştı sanki.
Engin, tabağını iyice sıyırdı. Hatta İki eliyle kenarından yakaladı fakat babası tam vaktinde müdahale ederek gülünç vaziyete düşmekten kurtardı kendilerini. “Evladım, tabak yalanmaz, biliyorsun.” diye fısıldadı ve kendi tabağındaki parçayı da oğluna verdi. Bereket o sırada iki genç müşteri kol kola dükkândan çıkıyorlardı Kimse onun bu müdahalesini görmemişti.
Garsonu çağırdı. Elli kuruşu masa üzerine koydu. Garson parayı almadı.
“Daha yirmi kuruş vereceksiniz, efendim.” dedi.
Sırtına bir ter dalgası hücum etti. Sakin olmaya çalışarak sordu: “Neden? İki tavukgöğsü yemedik mi biz!”
“Evet efendim fakat kaymaklıydı…”
Korktuğuna uğramıştı demek! Şimdi gözünün önüne garsonla çekişmeler kapının önüne birikmiş insanlar, polisler geliyordu. Rezil olacaktı?
Oysaki burada kendisi, haksız değildi. İşin içinde bir düzenbazlık var gibiydi. Onlardan kaymaklı tavukgöğsü isteyen kimdi?..
Soğukkanlılığını elden bırakmamalıydı.
“Ben sizden iki tane tavukgöğsü istedim. Kaymaklı olsun demedim ki. İşte fiyat listeniz de karşıda. Tavukgöğsü 17,5 kuruş diye yazılı. Kaymaklı kaymaksız lafı yok. “Kaymaklı tavukgöğsü” diye bir şey olsaydı onun da fiyatını yazardınız.”
Hâkim karşısında kendini müdafaa eden bir suçlu gibi bütün cesaret ve zekâsı uyanmıştı:
Bu da yeni bir karaborsa hilesi miydi? Bu ne rezaletti? Âlemi soymak için bütün esnaf elbirliği mi etmişti?
Bay Naci Duru’nun bu tehdit dolu sözleri garsonu şaşırtmıştı:
“Şimdi müşteriler hep böyle yiyorlar da efendim… Affedersiniz… Yanlışlık bizde oldu.” dedi.
Bay Naci Duru istihfaf dolu bir bakışla baktı ve dudağının ucundan:
“Biz o kibarlardan değiliz oğlum… 50 kuruş içinden 35 kuruş al, üstünü ver… Ben fazla laf istemem!” dedi.
Avucunda 15 kuruşla kapıdan çıktıkları zaman, kaymaklı tavukgöğsü satanlara karşı bir zafer kazandığı hâlde, neşe, sevinç yerine bir yeis, hüzün ve bıkkınlık duyuyordu.
Engin’in elindeki kukla gülüyordu ve sokakta insanlar koşar gibi yürüyorlardı.
