Mahser-Peyami-Safa
Mahşer Romanının Değerlendirilmesi
Eserin baş kahramanı Nihat, Darüşşafaka da edebiyat bölümünü okumuştur. Öğretmen olarak hayatını devam ettirirken savaş çıkar. Nihat önce Kafkas cephesine daha sonra da Çanakkale cephesine giderek savaşır.
Nihat, savaşamayacak duruma gelince tekrar İstanbul’a gönderilir ancak İstanbul’a geldiğinde Nihat’ın cebinde beş kuruş parası yoktur. Eski mahallelerinde teyzesinin evine gelir ancak teyzesinin vefat ettiğini öğrenince çok üzülerek arkadaşı Faik’ in evine gider.
Faik babasıyla birlikte çok kötü bir evde kalmaktadır. Kendi yataklarını Nihat’a verirler zaten çok az olan yiyecekleri ile de Nihat’ın karnını doyurarak kendileri aç bir şekilde beklemeye başlarlar.
Nihat,bu durumdan üzülerek Faik’in evinden ayrılır ancak gidecek bir yeri yoktur ve iş bulmak için dolaşmaya başlar. Bir türlü aradığı işi bulamaz. Ümidini kesmek üzereyken bir tüccar yazıhanesine girer burada yazıhanenin sahibi Mahir Bey ona göre bir iş olmadığını söyler.
Nihat Tam çıkarken Mahir Bey’in hanımı Seniha Hanım Nihat’a yabancı dil bilip bilmediğini sorar. Nihat da zaten öğretmen olduğunu ve yabancı dil bildiğini söyler. Bunun üzerine Seniha Hanım Nihat’a kızına ders vermesini ister.
Nihat, ertesi gün verdikleri adrese gider kızları Perizad’a ders vermeye başlar. Perizad yaramaz biraz da tatlı bir kızdır.Perizad’ın bir de Muazzez adında bir dadısı vardır. Nihat Muazzez’le arkadaş olur. Muazzez, Seniha Hanım ve eşi Mahir Bey’in ne kadar aşağılık, dolandırıcı, sahtekar ve kirli işlerle uğraşan kişiler olduğunu Nihat’a anlatır.
Muazzez, Mahir Bey ile Seniha Hanım’ın uzaktan akrabasıdır. Mahir Bey ile Seniha Hanım bir dalavere ile Muazzez’in ölen anne babasından kalan mallarını kendi üzerlerine geçirirler. Bundan dolayı aslında Muazzez bu aileye karşı bir kin gitmektedir ancak yapabileceği bir şey olmayınca kaderine razı gelerek sineye çeker.
Seniha Hanım, aslında Nihat’ın Muazzez’le fazla samimi olmasını istemez. Amacı bir gazeteci olan Alaaddin Bey ile Muazzez’i evlendirmektir. Buradan da bir çıkar sağlamayı hedefler ancak Muazzez bu duruma pek razı olmaz. Seniha Hanım ve Mahir bey kaçak yollardan para kazanmaktadırlar Hatta Nihat’ı da kendi kirli işlerinde kullanmak isterler Nihat bu duruma razı olmaz.
Muazzez ile Nihat’ın aşkları iyice alevlenir. Nihat, Muazzez’in tekrar Alaaddin Bey ile evlendirilmek istenmesi üzerine Muazzez’i kaçırır. Faik’ in evine sığınırlar. Fakat Muazzez bu zor şartlara alışmakta çok zorlanır ve daha sonra Muazzez ve Nihat kiralık bir eve çıkarlar.
Nihat, iş aramaya başlar fakat bir türlü iş bulamaz. Nihat Muazzez’in bu zorlu şartlara dayanamayarak gideceğini düşünerek çok üzülmektedir.
Nihat, zaman zaman kahvede bir grup arkadaşıyla buluşarak insanların yoksul halkın ezilmesine başka kaldırmaları, ihtilal yapmaları gerektiğini söyler. Polisler Nihat’ın kapısına dayanarak onu ihtilal yapmak düşüncesinden dolayı tutuklarlar. 3 gün göz altında kalan Nihat, 3 gün sonunda serbest bırakılır. Nihat eve döndüğünde Muazzez’in evi terk ederek, Seniha Hanım’ın yanına gittiğini öğrenir. Seniha Hanım Nihat’a tekrar o soğuk eve gitmesine gerek olmadığını, kendisine iş bulacağını söyler
Fakat Nihat bu teklifi kabul etmez. Böyle aşağılık insanların yardımına muhtaç olmadığını düşünür. Ancak Nihat’ın korktuğu başına gelmiştir. Muazzez çok sevmesine rağmen O kötü şartlarda tekrar yaşayamayacağını söyler.
Nihat, birkaç gün sonra Muazzezlerin apartmanına gittiğinde hizmetli ona ailenin bir düğünde olduğunu söyler. Nihat gizliden gizliye düğüne gider ve Muazzez’i uzaktan seyreder. Muazzez’in çok mutlu olduğunu görmek onu çok üzer bu duruma dayanamayan Nihat beline taş bağlayarak kendisini denize atar ve intihar eder. Fakat denize atladıktan sonra yaptığına pişman olur ve tekrar yaşama hissiyle dolar.
Şans eseri bir ip çözülür ve Nihat kurtulur. Semih Bey’in yanında çalışırken tanıştığı Kerim Bey’in yanına gider ve başından geçenleri ona anlatır. Kerim Bey ise Muazzez’in 10 gündür kendisini aradığını ve çok korktuğunu söyler ve üzülmemesi ne kendisine bankada bir iş bulacağını söyler. Ancak Nihat’ın başından geçenleri roman haline getireceğini şart koşar.
Nihat bu duruma çok sevinerek Muazzez’in yanına gider Muazzez’in ellerinden sımsıkı tutarak ona intihar ettiği yere götürür ve Başından geçenleri anlatır iki genç bir daha ayrılmamak üzere birbirlerine söz verirler.
DEĞERLENDİRME: Peyami Safa’nın Mahşer isimli eseri, diğer eserleri gibi çok akıcıdır. Eserin yazıldığı dönem bir tarafta canı pahasına ülkesinin bağımsızlık mücadelesine katkıda bulunan insanları; bir tarafta da zevk ve sefa içinde yaşayan bir mutlu azınlığı resmetmektedir. Batı kültür ve medeniyetinin insanların hayatında ciddi oranda bir yer edindiği gözlenmektedir.
