A. Biçimsel Yönden İnceleme
Romanın adı :
Romanın yazarı :
Romanın basıldığı yer:
Romanın yayınevi :
Romanın baskı sırası :
Romanın sayfa sayısı :
Romanın adını ve yazarını, basıldığı yeri, basımı yapan yayınevini belirtiniz. Romanın kaçıncı baskısını incelediğinizi belirtiniz. Yukarıdakilerden herhangi biri (baskı sırası)yoksa plan içerisinde yer vermenize gerek yoktur.
B. İçerik Açısından İnceleme
Romanın teması, konusu ve iletisi:
İncelediğiniz romanın temasını, konusunu ve iletisini yazınız.
Olay:
Ana olayı ve ana olay etrafında gelişen olayların birbirileriyle ilişkisi ve sıralanışını (kurgulanması) gösteriniz.
Çatışma:
Metindeki temel çatışmayı / karşılaşmayı ve bu çatışma etrafında metinde yer alan veya metnin ima ettiği diğer çatışmaları / karşılaşmaları / karşıtlıkları belirleyiniz.
Kişiler
Asıl ve yardımcı kahramanları belirleyiniz. Kişilerin rol dağılımlarını, olay akışını etkileyen fiziksel, psikolojik ve ahlaki özelliklerini, toplumsal statülerini, -varsa- tarihsel / gerçek kişilikleri veya bu kişiliklerle ilişkilerini; tip veya karakter özelliği gösterip göstermediklerini tespit ediniz. Kişiler arasındaki ilişkileri değerlendiriniz.
Mekân:
Olayın geçtiği yerleri iç, dış, geniş, dar, somut, soyut açıdan değerlendiriniz. Mekânların kahraman ve olaylarla ilişkisini yorumlayınız.
Zaman:
Zamanı; kronolojik zaman, gece, gündüz, mevsimsellik, yıl, geçmiş, gelecek, şimdiki zaman, belirsizlik özellikleri açısından değerlendiriniz. Zamanda geriye dönüşleri gösteriniz. Kahramanların ruh hâli ile zaman ve mekân arasındaki ilişki, olayların gelişiminde zaman ve mekânın işlevi üzerinde durunuz. Metnin kurgu zamanını belirleyiniz. İçeriğin tarihsel zamanla / dönemle ilişkisine –varsa değininiz.
Anlatıcının bakış açısı:
Anlatıcının özellikleri ile hâkim, kahraman ve gözlemci bakış açılarından hangisinin kullanıldığını tespit ediniz. Seçilen bakış açısının anlatımı nasıl etkilediğini açıklayınız. Anlatıcının yönlendirme yapıp yapmadığını, olayları yorumlayıp yorumlamadığını, yazarın düşünce veya kişiliğiyle örtüşen bir yansıtıcı olup olmadığını, taraflı davranıp davranmadığını değerlendiriniz. Bir metinde birden fazla anlatıcı ve bakış açısının bulunabileceğini, anlatıcının değişmesine göre bakış açısının da değişebileceğini unutmayınız.
Anlatım biçimleri ve teknikleri:
Romanda yararlanılan anlatım biçimlerini (öyküleme, betimleme vb.) ve anlatım tekniklerini (gösterme, özetleme, geriye dönüş, diyalog, iç konuşma, iç çözümleme, bilinç akışı, pastiş, parodi, ironi vb.) gösteriniz.
Dil ve üslup özellikleri:
Cümle yapıları, deyimler, kelime kadrosu, anlatım teknikleri, söz sanatları, akıcılık, nesnellik, öznellik, duygusallık, coşkunluk gibi hususları dikkate alarak yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz. Akıcılık, açıklık, duruluk ve yalınlık açısından anlatımı değerlendiriniz.
Romanın türü:
Tezli roman, sosyal roman, psikolojik roman gibi roman türlerinden hangisinin tercih edildiğini tespit ediniz.
Romanın yazıldığı dönemle ilişkisi:
Romanın yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan unsurları veya romanın dönemin gerçekliğiyle ilişkisine değininiz.
Yazarın hayatı, sanatı ve eserleri hakkında kısa bilgi:
Yazarın hayatı, sanat anlayışı ve eserleri hakkında kısa bilgi veriniz. Romanın yazarın ünlü eserlerinden biri olması, yazarın tanınmasına katkısı, edebiyat veya toplum hayatındaki akisleri vb. hususların üzerinde durunuz. Bağlı olduğu edebî dönem, akım, gelenek, topluluk açısından romanın kısa bir değerlendirmesini yapınız.
Roman hakkındaki duygu ve düşünceler:
İncelediğiniz romanın sizde oluşturduğu etkiyi yazınız. Romanla ilgili tespitlerinizi, eleştirilerinizi, beğeninizi romana dayandırarak yazınız.
NOT:
Yazdığınız inceleme ve değerlendirme yazısının hukuki ve ahlaki Romanı incelerken ya- sorumluluğunun size ait olduğunu unutmayınız. Genel Ağ da dâhil yararlanılan kaynaklar olmak üzere yararlandığınız tüm kaynakları kaynak gösterme kurallarına göre belirtiniz.
Okuduğunuz romanla ilgili inceleme ve değerlendirme yazısını yazmadan önce yazınızda kullanacağınız bilgi, gözlem, düşünce, duygu, izlenim ve deneyimlerle ilgili notlar çıkarınız. Not alma ve özetleme tekniklerini kullanınız. Metninizi yukarıda verilen sıralamaya göre planlayınız. Yazınızda birimlere, paragraflara, bölümlemelere dikkat ediniz. İyi bir anlatımın açıklık, akıcılık, duruluk ve yalınlık gibi özellikler taşıması gerektiğini unutmayınız. Yazınızda basit, birleşik, sıralı, bağlı, eksiltili, devrik, kurallı cümle; isim cümlesi ve fiil cümlesi şeklinde farklı cümle yapılarını / türlerini kullanınız. Metninizi yazdıktan sonra dil bilgisi, yazım ve noktalama yönünden gözden geçiriniz. Yazınızın okunaklılığını
ve sayfa düzenini kontrol ediniz.
