TAAŞŞUK-I TALAT VE FITNAT
Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat Romanının Değerlendirilmesi
Şemsettin Sami tarafından yazılmış olan Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat isimli bu eser edebiyatımızda ilk yerli roman olma özelliğine sahiptir.
Romanımızın kahramanlarından Talat, küçük bir çocukken babasını kaybetmiştir. Talat’ı annesi Saliha Hanım zorluklar içinde büyütmüştür. Talat büyüyüp delikanlı olduğunda bir devlet dairesinde bir iş bulmuştur.
Her gün iş yerine gidip gelirken uğramış olduğu Hacı Mustafa isimli esnafın dükkanında Fıtnat’ı görerek ona aşık olmuştur. Fıtnat da Talat’ı deli gibi sevmektedir.
Fıtnat Hacı Mustafa’nın öz kızı değildir. Fıtnat’ın annesi Zekiye Hanım, Fıtnat’a hamile olduğu dönemde eşinden ayrılarak Hacı Mustafa ile evlenmiştir. Zaten birkaç yıl sonra da Zekiye Hanım da vefat etmiştir. Fıtnat üvey babası tarafından büyütülür; ancak baskıcı bir yapıya sahip olan Hacı Mustafa Fıtnat’a rahat vermez, adeta evden dışarı çıkarmaz. Bundan dolayı Talat, Fıtnat’ı görmekte çok zorluk çeker.
Talat, Fıtnat’ı görebilmek için kadın çarşafı giyerek Fıtnat’ların evine gider. Talat sevgilisiyle ancak böyle sıra dışı yöntemlerle görüşebilmektedir.
Talat, Fıtnat’ı sevmesine rağmen üvey babası Hacı Mustafa, Fıtnat’ı yaşlı ama zengin bir adam olan Ali Bey ile evlendirmek istemektedir. Her ne kadar Fıtnat bu duruma razı olmasa da yine de Hacı Mustafa Fıtnat’ı Ali Bey ile evlendirir. Sevdiği delikanlı ile evlenmek yerine; sevmediği yaşlı bir adamla evlenmek zorunda kalan Fıtnat gerdek gecesi bir çakı ile kendisini öldürerek bu evliliğin gerçekleşmesine müsaade etmez.
Fıtnat’ın cenazesinde boynundaki annesinden kalma kolyeyi fark ederler. Kolyenin içindeki notu okuyan Ali Bey, Fıtnat’ın öz kızı olduğunu anlar. Öz kızını evlenmeye zorlayarak ölümüne sebep olan Ali Bey bu durumdan dolayı kafayı bozar ve altı ay sonra da olür. Sevdiği kıza kavuşamayan Talat da hastalanır ve kısa zaman sonra olür.
DEĞERLENDİRME: Şemsettin Sami, Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat isimli eserinde gelenek ve göreneklerin toplumsal olaylar üzerindeki etkilerini çok bariz bir şekilde ortaya koymuştur.
