Mithat Cemal Kuntay’ın yanlış batılılaşma, yozlaşma ve siyasi gelişmelere karşı pozisyon alan iki yüzlü insanları anlatmaya çalıştığı eseri Üç İstanbul, etkileyici bir eserdir.
Yazar eserinde üç dönemi anlatmaktadır. Bu dönemler İstibdat dönemi, İttihat ve Terakki dönemi ve Mütareke yıllarıdır. Eserimizin başkahramanı Adnan ismindeki bir delikanlıdır. Adnan bu üç dönemi bariz bir şekilde yaşamış ve elli yaşlarında yakalandığı amansız bir hastalık sonucunda yaşamını yitirmiştir.
Adnan hukuk fakültesini başarı ile bitirmiş genç bir avukattır. Gazetelere sanat ve edebiyat üzerine yazılar yazmakta ve yaşadığı dönemle ilgili roman yazma çalışmaları yapmaktadır. Bu arada saygın aile çocuklarına özel dersler vererek geçimini sağlamaya çalışmaktadır.
Adnan’ın ekonomik durumu iyi değildir. Aksaray’daki küçük evlerinde hasta annesi ile birlikte yaşamaya çalışmaktadır. Adnan verem hastalığı ile mücadele eden annesinin tedavisini yaptırma konusunda zorluklar çekmektedir.
Adnan için sevindirici gelişmeler olmaya başlar. Adnan dönemin maliye bakanının kızı Süheyla’ya edebiyat dersleri, bir mareşalin evli kızı Belkıs’a tarih dersleri vermeye başlar. Bu arada Selanik’te kurulan İttihat ve Terakki Cemiyetine girerek İttihat ve Terakki Cemiyetinin en güvenilir ve makbul adamlarından olur.
Adnan’ın ders verdiği Süheyla ve Belkıs ile gönül ilişkileri başlamıştır. Süheyla Adnan’a deli gibi vurulmuş ve Adnan’dan başkasını düşünemez olmuştur. Ancak Adnan Süheyla’ya pek ilgi göstermez, çünkü Adnan’ın gönlü de güzeller güzeli Belkıs’tadır.
Süheyla aracılar vasıtası ile Adnan’a evlilik teklifinde bulunur. Adnan önce bu teklifi kabul etmez, daha sonra Süheyla’nın durumuna acıyarak evlenme teklifini kabul etmek ister. Bu defa da Süheyla gurur meselesi yaparak Adnan ile evlenmez. Ona gönderdiği notta “Senin acınacak halini bekleyeceğim ve ancak o zaman seninle evleneceğim.” demiştir.
Adnan’ın İttihat ve Terakki Cemiyeti ile ilişkisi ortaya çıkınca Adnan tutuklanır ve çok zorluklar çeker. Daha sonra Meşrutiyet ilan edilir ve bu defa da Adnan ittihatçıların saygın adamı haline gelir. Bu sayede sayısız davalar alır ve çok zengin bir avukat olur. Sürgünü gönderilen paşanın kızı Belkıs ile evlenir.
Mütareke döneminde Adnan Bey yine parasız pulsuz ve desteksiz kalmıştır. Kendisi ile parası için evlenen Belkıs da Adnan’ı terk eder. Böylece Adnan için de farklı bir dönem başlamış olur.
Adnan’ın düşmesini bekleyen Süheyla, Adnan’a elini uzatır ve onunla evlenir. Adnan parasız pulsuz ve çok zor durumdadır. Süheyla avukatlık bürosu açan Adnan’ın iş yerinin kirasını gizlice öder.
Adnan yaşadığı zorluklara daha fazla dayanamayarak annesi gibi vereme yakalanır ve genç yaşta ölür. Süheyla, Adnan’ın cebinde Belkıs’ın resmini bulur. Belkıs’ı ölünceye kadar sevdiğini anlar.
Yazar Mithat Cemal Kuntay eserinde Üç İstanbul’u anlatırken aslında bir nevi kendi yaşantısının da üç dönemini anlatmaya gayret etmiştir. Eserdeki gönül ilişkileri etkileyici tarzdadır.
Sayın Fatih Hocam yazılarınızdan çok istifade ediyoruz. Teşekkür ederiz.