MAKALE:
Her hangi bir konuda okuyucuya bilgi vermek, her hangi bir düşüncenin doğruluğunu/yanlışlığını kanıtlamak için yazılan yazılardır.
Konu sınırlaması yoktur; ancak daha çok bilimsel, akademik ve kültürel konularda yazılır.
Ayrıntıya inilir.
Devrik cümlelerden mümkün olduğunca uzak durulur.
Yazarının konusunda uzman olması gerekir.
Açıklayıcı, tartışmacı, kanıtlayıcı anlatım türleri kullanılır.
Tanımlama, örnekleme, istatistiklerden yararlanma gibi kanıtlama yollarından yararlanılır.
Gazete ve dergi makaleleri, geniş halk kitlelerine ulaşacağı için daha yalın yazılır.
Gazete ile birlikte ortaya çıkmıştır.
Belirli bir plana (giriş, gelişme, sonuç) yazılır.
Anlatıma nesnellik hakimdir.
Ciddi ve ağırbaşlı bir anlatımı vardır. Ele alınan konuyla ilgili terimlere yer verilir.
Ortaya konan düşünce ispatlanmak zorundadır.
Makaleler seçilen konuya göre uzun ya da kısa olabilir.
Makalenin Amacı
Makalenin temel ögesi düşüncedir. Yazar, makalesini bir konuda görüş bildirmek, kişisel ya da toplumsal sorunlara değinmek için yazar. Makale; açıklama, tanıtım, bilgilendirme amacıyla da yazılabilir. Yazar, sosyal, siyasal ve günlük olaylarla ilgili görüşlerini açıklamak; bilimsel bir konuyu değişik boyutlarıyla ortaya koymak için makale yazar.
Makalenin hedef kitlesi, konuya ve yayımlanan yere göre değişir. Makale gazetede yayımlanıyorsa hedef kitlesi gazete okurlarıdır. Dergide yayımlanıyorsa o dergiyi okuyan okurlardır. Dergide daha bilimsel makaleler yayımlandığından hedef kitle de gazeteye göre daha bilinçli ve aydın bir kitledir.
Makaleler toplumun bilinçlenmesinde önemli bir yere sahiptir.
Makale Yazarında Bulunması Gereken Özellikler
- Kaleme alacağı yazı ile ilgili alanda donanımlı olmalıdır.
- Ele aldığı fikirleri bilimsel bir yaklaşımla incelemelidir.
- Ortaya koyduğu düşünceleri kanıtlarıyla ortaya koymalıdır. Bunun için de sağlam kanıtlar göstermelidir.
- Ele aldığı konuda nesnel ve bilimsel bir tutum içinde olmalıdır.
- Özel uzmanlık alanına giren makalede yazar, ele aldığı konunun özelliğine göre terimler kullanmalıdır.
- Yazar, anlattıklarının eksiksiz, doğru ve tek bir biçimde anlaşılmasını sağlayacak şekilde makalesini kaleme almalıdır.
- Gazete ve geniş okur kitlelerine seslenen dergilerdeki makalelerde yazar, hem konusunu seçerken hem de yazısını geliştirirken geniş okur kitlesinin bilgi düzeyini dikkate almalıdır. Bunun için açıklayıcı bir anlatım kullanmalıdır.
- Kanıtlamak için bilimsel belge, anket ve istatistiksel verilerden, örneklendirmelerden, karşılaştırmalardan, uzman kişilerin fikirlerinden yararlanmalıdır.
Türk edebiyatındaki ilk makale örneği 1860’ta Tercüman-ı Ahval gazetesinde yayımlanan Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi’dir. Şinasi tarafından yayımlanmıştır.
Yine Tanzimat Döneminde Namık Kemal, Ahmet Mithat, Şemsettin Sami, Muallim Naci, Ziya Paşa gibi yazarlar bu türün gelişmesine katkı sağlamışlardır.
Makale ve Haber Yazılarının Karşılaştırılması
- Makale düşünce yazısıdır. Haber yazısı ise gerçekleşmiş bir olayı aktarır.
- Makalede öne sürülen düşünce kanıtlanır. Haber yazısında ise bilgi ve belgelerle söz konusu haber ortaya konur.
- Makalede de haber yazılarında da nesnellik söz konusudur.
- Haber yazılarının konu alanı makaleye göre daha geniştir.
Makalede Kullanılan Anlatım Türleri
Öğretici metinler içinde yer alan makalede; yazarlar, ileri sürdükleri düşünceleri ispatlamak için tamamlama, karşılaştırma, örneklendirme, tanık gösterme, kanıtlama gibi düşünceyi geliştirme yollarından; kanıtlayıcı ve açıklayıcı anlatım türlerinden yararlanır.
Makalede Dilin İşlevi
Makalelerde ağırlıklı olarak dilin göndergesel işlevi kullanılır.
Makale-Fıkra-Denem Karşılaştırması
- Makale, fıkra ve deneme düşünce yazısıdır. Makalede bir iddia ve ispat söz konusudur. Bundan dolayı makale yazarı, ileri sürdüğü tezi örneklendirme, karşılaştırma, tanık gösterme, somutlama gibi anlatım tekniklerinden yararlanarak ispatlamalıdır. Fıkra ve denemede ise bir iddia ve ispat söz konusu değildir. Bunlar, yazarın kişisel görüşünü yansıtır.
- Makale nesnel anlatım, fıkra ve denemede ise öznel anlatım söz konusudur.
- Haber konuda makale ve deneme yazılabilirken fıkralarda günlük olaylar ele alınır. Ancak makalede konunun bilimsel bir yaklaşımla işlenmesi gerekir.
- Makalede düşünceler nesnel bir yaklaşımla ve söz oyunlarından uzak bir dille anlatılır. Fıkrada anlatım yapmacıklıktan uzak ve yalın bir dille yapılır, yeri geldikçe mizahtan yararlanılır. Denemede ise yazar, düşüncelerini kendisiyle sohbet ediyormuşçasına içten bir dille anlatır.
