edebiyat sultanı yazılı soruları
………………………………………………. LİSESİ 10. SINIF DİL VE ANLATIM DERSİ 2. DÖNEM 2. YAZILI SORULARIDIR (B GRUBU)
Günden güne güçleşiyor şiir; çünkü şairin, kendinden öncekilere benzemeye özenmeyen, kendinden öncekilerin açtıkları yolda yürümeye özenmeyen, kendinden öncekilerin açtıkları yolda yürümeyen bir insan, bir yapıcı, bir bulucu olmasını istiyor.
1.Yukarıdaki cümlede şiirin, şairden bekledikleri iki özelliği yazınız.(10)
2. Dolaylı anlatıma örnek olabilecek bir cümle yazınız.(5)
Türk edebiyatı denince, üç isim geliyor aklıma ( ) Yahya Kemal, Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi ( ) Neden mi ( ) Dile onlar kadar hakim olan yok da ondan ( )
3. Yukarıdaki parçada ayraçla gösterilen yerlere uygun noktalama işaretlerini koyunuz. (4)
Akşama doğru bir başka akar Fırat Nehri. Daha sessiz, daha sakin… Hele rüzgar da yoksa, suya düşen kayalıkların görüntüsüne dalar gidersiniz. Bu kayalıklar eski çağlardan kalma mağaralarla dolu. Bu mağaralara inmek imkansız olduğundan her mağara için ayrı bir efsane oluşturulmuş. Kiminin kapısında çift kılıç, kiminde iki başlı yılan var. Bir de bu kayalıklardaki mağaralarda ender görülen bir kuş türü olan doğanlar yaşar. Bir onlar bilir mağaraların içini.
4. Bu parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini gösteriniz.(10)
a) Açıklayıcı bilgiler verilmiştir.
b) Betimleyici ögelere yer verilmiştir.
c) Kişisel anlatıma başvurulmuştur.
d) Nitelik bildiren sözcükler kullanılmıştır.
e) Örneklendirmelerden yararlanılmıştır.
5. Aşağıda anlatımı bozuk olarak verilmiş cümlelerin anlatım bozukluğunun nedenlerini ve bu cümlelerin düzeltilmiş biçimlerini yazınız. (12p)
Sürekli ve programlı çalışma, kişiyi başarıdan başarıya sürükler
a) Anlatım bozukluğunun nedeni:
b) Cümlenin düzeltilmiş biçimi:
Böyle olayların yaşandığı bir yerde sansürün kalktığını söylemek, gerçeklere göz yummak anlamına geliyor.
a) Anlatım bozukluğunun nedeni:
b) Cümlenin düzeltilmiş biçimi:
Bu konu, çok soru çözerek öğrenilir.
a) Anlatım bozukluğunun nedeni:
b) Cümlenin düzeltilmiş biçimi:
6. Aşağıda verilen birleşik kelimelerin yapılma yollarını karşılarındaki boşluklara yazınız. (10)
Demiryolu:
Mirasyedi:
Oldubitti:
Alabalık:
Günebakan:
Hangi sözlerle ninem gönlünü açmışsa bana
Ben o sözlerle gönül vermedeyim sevgilime
Sözlerim bir ninni kadar duygulu olmak yaraşır
Bağlıdır çünkü dilim gönlüme, gönlüm dilime
7. Bu dizeler dilbilgisi bakımından incelendiğinde aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini metin üzerinde gösteriniz.(10)
a) Birinci dizede birleşik çekimli bir fiil kullanılmıştır.
b) İsim-fiile yer verilmiştir.
c) Birden fazla yapım eki alan kelimeler kullanılmıştır.
d) Her dizede iyelik eki alan kelime kullanılmıştır.
e) Dördüncü dizedeki kelimelerin tümü basittir.
Yumma gözlerini, yumma kardeşim
Görmemek ölmekten beter
Gel bölüşelim gün ışığını
Sana da yeter, bana da yeter
8. Bu dizelerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini metin üzerinde gösteriniz.(10)
a) Niteleme sıfatına yer verilmiştir.
b) Belirtisiz isim tamlaması kullanılmıştır.
c) İstek kipiyle çekimlenen fiil türemiş yapılıdır.
d) Birinci dizede çokluk, hal ve iyelik eklerini alan bir kelime kullanılmıştır.
e) Emir kipiyle çekimlenmiş birden fazla fiil vardır.
Bir çölü andırır, bil ki dört yanın
Bağrını delmezse yanık türküler
Varlığını bu korla tutuşturmayanın
Kirpiği yaşarsa gözleri güler
9. Bu dizeler dilbilgisi bakımından incelendiğinde aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini metin üzerinde gösteriniz. (10)
a) Birinci dizede türemiş ve basit fiil vardır.
b) İşaret zamiri kullanılmıştır.
c) İkinci dizede niteleme sıfatı kullanılmıştır.
d) Birden fazla birleşik çekimli fiil vardır.
e) Tamlayanı düşmüş isim tamlamasına yer verilmiştir.
Hoyratça yolmuşum takvim yapraklarını
Her konak yerinde mezarıma oturmuşum
Yetişmek ne mümkün kaçanın ardından
Menzile varmadan yorulmuşum
10. Bu dizelerdeki fiilimsileri bulup bu fiilimsilerin hangi tür fiilimsi olduklarını belirtiniz.(3)
Yayla adamı, toprağı gibi, dışından sönük içinden uyanıktır, duyumludur. Yaylanın suyu kazılarak çıkar. Yayla insanını da kazmak gerekir. İnsan, kendisinin derinliklerindedir. Yayla insanı ruhunun derinliklerine kadar karıştırılmayınca coşmaz.
11. Yukarıdaki parçada yer alan fiilimsileri çeşitleriyle belirtiniz.(3)
12. a) Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini nesne-yüklem ilişkisi yönünden inceleyiniz ve yan taraflarına çatılarını yazınız.(3)
Beklediğim haber geldiği için çok memnunum.
Yemeğe azıcık acı biber katılmış.
Arkadaşım bazı sözlerimden alınmış.
b) Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulup çatılarını yazınız.(10)
Mehmet Âkif Ersoy İstiklâl Marşı’nı Taceddin Dergâhı’nda yazmıştır.
Eşyalar bir köşeye atılmıştı.
Düğüne gitmek için uzun uzun süslendi.
Cephanedeki silahlar geceleyin çalınmıştı.
İki arkadaş tevafuken Paris’te karşılaşmışlar.
2006-2007 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI VEZİRKÖPRÜ LİSESİ 10. SINIF DİL VE ANLATIM DERSİ 2. DÖNEM 2. YAZILI CEVAPLARIDIR
Günden güne güçleşiyor şiir; çünkü şairin, kendinden öncekilere benzemeye özenmeyen, kendinden öncekilerin açtıkları yolda yürümeye özenmeyen, kendinden öncekilerin açtıkları yolda yürümeyen bir insan, bir yapıcı, bir bulucu olmasını istiyor.
1.Yukarıdaki cümlede şiirin, şairden bekledikleri iki özelliği yazınız.
Özgünlük- yenilikçilik
2. Dolaylı anlatıma örnek olabilecek bir cümle yazınız.
Yazar, çocukluğundaki üzücü olayların etkisinde kaldığını söylemişti.
Türk edebiyatı denince, üç isim geliyor aklıma ( : ) Yahya Kemal, Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi ( . ) Neden mi ( ? ) Dile onlar kadar hakim olan yok da ondan ( . )
3. Yukarıdaki parçada ayraçla gösterilen yerlere uygun noktalama işaretlerini koyunuz. (4)
Akşama doğru bir başka akar Fırat Nehri. Daha sessiz, daha sakin… Hele rüzgar da yoksa, suya düşen kayalıkların görüntüsüne dalar gidersiniz. Bu kayalıklar eski çağlardan kalma mağaralarla dolu. Bu mağaralara inmek imkansız olduğundan her mağara için ayrı bir efsane oluşturulmuş. Kiminin kapısında çift kılıç, kiminde iki başlı yılan var. Bir de bu kayalıklardaki mağaralarda ender görülen bir kuş türü olan doğanlar yaşar. Bir onlar bilir mağaraların içini.
4. Bu parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini gösteriniz.
a) Açıklayıcı bilgiler verilmiştir. (Bu kayalıklar eski çağlardan kalma mağaralarla dolu. Bu mağaralara inmek imkansız olduğundan her mağara için ayrı bir efsane oluşturulmuş. Kiminin kapısında çift kılıç, kiminde iki başlı yılan var.)
b) Betimleyici ögelere yer verilmiştir. (Kiminin kapısında çift kılıç, kiminde iki başlı yılan var.)
c) Kişisel anlatıma başvurulmuştur. (Hele rüzgar da yoksa, suya düşen kayalıkların görüntüsüne dalar gidersiniz.)
d) Nitelik bildiren sözcükler kullanılmıştır. (imkansız, ender)
e) Örneklendirmelerden yararlanılmıştır.R
5. Aşağıda anlatımı bozuk olarak verilmiş cümlelerin anlatım bozukluğunun nedenlerini ve bu cümlelerin düzeltilmiş biçimlerini yazınız. (12p)
Sürekli ve programlı çalışma, kişiyi başarıdan başarıya sürükler
a) Anlatım bozukluğunun nedeni: Sözcüğün yanlış anlamda kullanılması (Sürüklemek kelimesi, olumsuz bir duruma gidişi, birileri tarafından bir kötülüğün içine çekilmeyi anlatır.Verilen cümlede ise olumlu bir durumdan söz edilmektedir. )
b) Cümlenin düzeltilmiş biçimi: Sürekli ve programlı çalışma, kişiyi başarıdan başarıya götürür.
Böyle olayların yaşandığı bir yerde sansürün kalktığını söylemek, gerçeklere göz yummak anlamına geliyor.
a) Anlatım bozukluğunun nedeni: Deyimin anlamına uygun kullanılmaması (“Göz yummak” deyimi, kusurları hoş görmek anlamındadır. “gerçekler”, bir kusur olmadığına göre “gerçeklere göz yummak” da yanlış bir söyleyiştir.)
b) Cümlenin düzeltilmiş biçimi: Böyle olayların yaşandığı bir yerde sansürün kalktığını söylemek, gerçekleri göz ardı etmek anlamına geliyor.
Bu konu, çok soru çözerek öğrenilir.
a) Anlatım bozukluğunun nedeni: Çatış uyuşmazlığı
b) Cümlenin düzeltilmiş biçimi: Bu soru, çok soru çözülerek öğrenilir.
6. Aşağıda verilen birleşik kelimelerin yapılma yollarını karşılarındaki boşluklara yazınız.
Demiryolu: Belirtisiz isim tamlaması yoluyla
Mirasyedi: Bir isimle bir çekimli fiilin kaynaşması yoluyla
Oldubitti: İki çekimli fiilin kaynaşması yoluyla
Alabalık: Sıfat tamlaması yoluyla
Günebakan: Bir isimle bir fiilimsinin kaynaşması yoluyla
Hangi sözlerle ninem gönlünü açmışsa bana
Ben o sözlerle gönül vermedeyim sevgilime
Sözlerim bir ninni kadar duygulu olmak yaraşır
Bağlıdır çünkü dilim gönlüme, gönlüm dilime
7. Bu dizeler dilbilgisi bakımından incelendiğinde aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini metin üzerinde gösteriniz.
a) Birinci dizede birleşik çekimli bir fiil kullanılmıştır. (açmışsa)
b) İsim-fiile yer verilmiştir. (olmak)
c) Birden fazla yapım eki alan kelimeler kullanılmıştır. (sevgilime, duygulu, yaraşır, bağlıdır, olmak)
d) Her dizede iyelik eki alan kelime kullanılmıştır. (ninem, sevgilime, sözlerim, dilim, gönlüme, gönlüm, dilime)
e) Dördüncü dizedeki kelimelerin tümü basittir.R
Yumma gözlerini, yumma kardeşim
Görmemek ölmekten beter
Gel bölüşelim gün ışığını
Sana da yeter, bana da yeter
8. Bu dizelerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini metin üzerinde gösteriniz.
a) Niteleme sıfatına yer verilmiştir.R
b) Belirtisiz isim tamlaması kullanılmıştır. (gün ışığı)
c) İstek kipiyle çekimlenen fiil türemiş yapılıdır. (bölüşelim)
d) Birinci dizede çokluk, hal ve iyelik eklerini alan bir kelime kullanılmıştır.(gözlerini)
e) Emir kipiyle çekimlenmiş birden fazla fiil vardır.(yumma, gel)
Bir çölü andırır, bil ki dört yanın
Bağrını delmezse yanık türküler
Varlığını bu korla tutuşturmayanın
Kirpiği yaşarsa gözleri güler
9. Bu dizeler dilbilgisi bakımından incelendiğinde aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini metin üzerinde gösteriniz.
a) Birinci dizede türemiş ve basit fiil vardır. (andırır, türemiş fiil; bil, basit fiildir.)
b) İşaret zamiri kullanılmıştır. R
c) İkinci dizede niteleme sıfatı kullanılmıştır. (yanık)
d) Birden fazla birleşik çekimli fiil vardır. (delmezse, yaşarsa)
e) Tamlayanı düşmüş isim tamlamasına yer verilmiştir.(yanın, bağrını)
Hoyratça yolmuşum takvim yapraklarını
Her konak yerinde mezarıma oturmuşum
Yetişmek ne mümkün kaçanın ardından
Menzile varmadan yorulmuşum
10. Bu dizelerdeki fiilimsileri bulup bu fiilimsilerin hangi tür fiilimsi olduklarını belirtiniz.
yetişmek: isim fiil, kaçanın: sıfat fiil, varmadan: zarf fiil
Yayla adamı, toprağı gibi, dışından sönük içinden uyanıktır, duyumludur. Yaylanın suyu kazılarak çıkar. Yayla insanını da kazmak gerekir. İnsan, kendisinin derinliklerindedir. Yayla insanı ruhunun derinliklerine kadar karıştırılmayınca coşmaz.
11. Yukarıdaki parçada yer alan fiilimsileri çeşitleriyle belirtiniz.
Kazılarak: zarf fiil, kazmak: isim fiil, karıştırılmayınca: zarf fiil
12. a) Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini nesne-yüklem ilişkisi yönünden inceleyiniz ve yan taraflarına çatılarını yazınız.(3)
Beklediğim haber geldiği için çok memnunum. (İsim cümlesi olduğu için çatı aranmaz.)
Yemeğe azıcık acı biber katılmış. (geçişsiz fiil)
Arkadaşım bazı sözlerimden alınmış. (geçişsiz fiil)
b) Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulup çatılarını yazınız. (10)
a) Mehmet Âkif Ersoy İstiklâl Marşı’nı Taceddin Dergâhı’nda yazmıştır. (etken-geçişli fiil)
b) Eşyalar bir köşeye atılmıştı. (edilgen-geçişsiz fiil)
c) Düğüne gitmek için uzun uzun süslendi.(dönüşlü-geçişsiz fiil)
d) Cephanedeki silahlar geceleyin çalınmıştı. (edilgen-geçişsiz fiil)
e) İki arkadaş tevafuken Paris’te karşılaşmışlar.(işteş-geçişli fiil)
