1.Dil, anlatım, biçim özellikleri ve temaları dikkate alındığında aşağıdaki dizelerin hangi nazım şekillerinin örneği olabileceğini yazınız. (2×6=12 puan)
A)
A benim bahtı yârim
Gönlümün tahtı yârim
Yüzünde göz izi var
Sana kim baktı yârim
………………………………..
B)
Hattım hisabın bil dedin gavgalara saldın beni
Zülfüm hayalin kıl dedin sevdalara saldın beni
Geh ebr veş giryan edip geh bad veş püyan edip
Mecnun-ı sergerdan edip sahralara saldın beni
Vaslım dilersin çün dedin lutf edeyin olsun dedin
Yarın dedin bir gün dedin ferdalara saldın beni
………………………………………………..
2.Aşağıdaki metinleri verilen başlıklar doğrultusunda karşılaştırınız. (12 puan)
1.Metin
Benden selam olsun Bolu Beyi’ne
Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır
Ok gıcırtısından kalkan sesinden
Dağlar gümbür gümbür seslenmelidir.
2.Metin
Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su
Kim bu denlü dutuşan odlara kılmaz çâre su
Âb-gûndur günbed-i devvâr rengi bilmezem
Yâ muhît olmış gözümden günbed-i devvâra su
I.Metin II. Metin
| Ölçü |
| |
| Nazım birimi |
| |
| Kafiye düzeni |
|
3.Aşağıdaki dizelerde görülen söz sanatlarını yazınız. (2×6=12 puan)
Sana dert dökmeye yetmiyor bir gün
Kâğıt bile mısralardan tedirgin
Vakit gece, kalem hasta, göz yorgun
Yazamadım, yazılmıyor sultanım
Beni bende demen bende değilem
Bir ben vardır bende benden içerü
Süleyman kuş dili bilür dediler
Süleyman var Süleyman’dan içerü
4.Aşağıdaki manilerin türlerini altlarına yazınız. (2X6=12 puan)
Şu dağlar olmasaydı
Çiçeği solmasaydı
Ölüm Allah’ın emri
Ayrılık olmasaydı
…………………………………………
Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim çağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi
…………………………………………..
Taâlallâh ne tavr-ı hûb u şekl-i dil-güşâdır bu
Ki her bir şivesi hayret verir baktıkça insâne
(Günümüz Türkçesi: O, gönüller açan muhteşem bir biçime sahiptir. Öyle ki görenler hayran olup gözlerini ondan alamamaktadır.)
5.Yukarıdaki beyit, kasidenin hangi bölümünden alınmıştır? (10 puan)
6.Aşağıdaki soruları cevaplayınız ( 6×2=12 puan)
A) Geçiş Dönemi eserlerinden olan ilk Türkçe sözlüğün adı nedir? Bu eserin yazarı kimdir?
B) Geçiş Dönemi eserlerinden olan, edebiyatımızda mesnevi türünde yazılan ilk eser hangisidir? Bu eseri kim yazmıştır?
7. Gülhane Hayvanat Bahçesi’ne herkes gibi ilk olarak ailece gitmiştik. Zürafayı ve maymunları çok iyi hatırlıyorum. Alay Köşkü’nü uzun uzun incelemiş ve sonra parkın serinliğine kendimi bırakmıştım. Ama bu geziden bir türlü mutlu olamamıştım. Pislik içindeki küçük kafeslerinde sinir hastası olmuş aslanlar, maymunlar, domuzlar ve kediler görmekten içim daralmıştı. Her yer dışkı kokuyor ve her yer kaybedilen özgürlüğün ağıtını söylüyordu.
Yukarıdaki metinde yer alan belirtili ve belirtisiz isim tamlamalarına birer örnek gösteriniz. (10 Puan)
8. Parantezleri uygun noktalama işaretleri ile doldurunuz. (10 puan)
a) Ünlü filozof Konfüçyüs şöyle yakarmış( ) ( ) Tanrım ( ) Bana kitap dolu bir ev ( ) çiçek dolu bir bahçe ver( )( )
b) Aklın ve bilimin üç büyük düşmanı vardır ( ) tembellik ( ) cahillik ( ) fenalık ( )
9.Aşağıdaki metinde yazımı yanlış olan kelimelerin altını çiziniz.(10 puan)
Bu konuşma onun yüreğine büs bütün derd ekmişdi. Yüreğinin orta yerine taş gibi ağır birşey oturdu. Gözlerini ta uzaklara, Dağların tepelerine dikti. Bu dağların ardına inmeye hazırlanan Güneş, uçuşan tarla kuşlarının kanatlarını allı penbeli renklere boyuyordu. Gözlerini gök yüzünün sonsuzluğuna dikince gönülü ferahladı. Tulumunun cebinden çıkardığı eski bir gazeteye daldı. Kendini bu düşüncelerin elinden kurtarmak için gazeteden bir kaç yazı okudu.
CEVAPLAR:
1.A. Mani
B. Gazel
2.
| I.Metin | II. Metin | |
| Ölçü | Hece | aruz |
| Nazım birimi | Dörtlük | beyit |
| Kafiye düzeni | Abcb | aa/ba |
3. Kağıt tedirgin derken kişileştirme yapılmıştır. Süleyman derken telmih sanatı yapılmıştır. Bu söz sanatları anlatımın daha etkili olmasını sağlamıştır.
4.
Şu dağlar olmasaydı
Çiçeği solmasaydı
Ölüm Allah’ın emri
Ayrılık olmasaydı
Düz mani
Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim çağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi
Artık ( yedekli/ ayaklı) mani
5. Medhiye
6.A. Divan-ı Lügati’t Türk, Kaşgarlı Mahmut
B.Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacip
7. Hayvanat bahçesi, Alay Köşkü, pislik içi, sinir hastası ( belirtisiz isim tamlaması)
Parkın serinliği, özgürlüğün ağıtı ( belirtili isim tamlaması)
8.a) Ünlü filozof Konfüçyüs şöyle yakarmış( : ) ( “ ) Tanrım ( !) Bana kitap dolu bir ev ( , ) çiçek dolu bir bahçe ver( .)( “ )
b) Aklın ve bilimin üç büyük düşmanı vardır ( : ) tembellik ( , ) cahillik (, ) fenalık ( . )
9. Bu konuşma onun yüreğine büs bütün derd ekmişdi. Yüreğinin orta yerine taş gibi ağır birşey oturdu. Gözlerini ta uzaklara, Dağların tepelerine dikti. Bu dağların ardına inmeye hazırlanan Güneş, uçuşan tarla kuşlarının kanatlarını allı penbeli renklere boyuyordu. Gözlerini gök yüzünün sonsuzluğuna dikince gönülü ferahladı. Tulumunun cebinden çıkardığı eski bir gazeteye daldı. Kendini bu düşüncelerin elinden kurtarmak için gazeteden bir kaç yazı okudu.
10.sınıf turk dili ve edebiyati 1.donem 2.yazili sorulari L grubu indir.
