1. Deli Dumrul Hikâyesi ile masalın benzerlik ve farklılıklarını yazınız.(10)
Taştın yine deli gönül
Sular gibi çağlar mısın
Aktın yine kanlı yaşım
Yollarımı bağlar mısın
Yunus Emre
2.Yukarıdaki dörtlüğü açıklayınız ve bu dörtlükteki edebi sanatları bulunuz.(15)
3.Şu kavramların tanımını yapınız: tasavvuf, hüsn-i mutlak, mecazi aşk, fenafillah(12)
4. Tasavvuftaki aşk anlayışı hakkında bilgi veriniz. (10p)
Yunus Emre der hoca
Gerekse var bin hacca
Hepisinden iyice
Bir gönüle girmekdür
5. Dörtlükle ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. (9)
Nazım birimi :
Nazım türü :
Kafiye şeması :
6. Aşağıdaki cümleleri doğru yanlış biçiminde değerlendiriniz.(8)
a. Kadı Burhaneddin edebiyatımızda gazelleriyle ünlüdür. ( )
b. İslamiyet’in kökleşip yayılmasında büyük etkisi olan tasavvuf, zamanla edebi eserlerde de işlenmiş, din ve tasavvuf, edebiyat aracılığıyla yayılmaya çalışılmıştır. ( )
c. Kadı Burhaneddin şiirlerinde ağırlıklı olarak beşeri aşkı işlemiştir. ( )
d. İslami değerlerin şiirle öğretilmeye çalışılması, 13 ve 14.yüzyıllarda Anadolu’da Türkçeyle yeni bir edebi dilin ve şiir anlayışının doğmasını sağlamıştır. ( )
e. Divan ve Tekke-tasavvuf edebiyatının temelleri Anadolu’da 15.yüzyılda atılmıştır. ( )
f. Türk edebiyatında gazelin ilk örneklerini Nesimi vermiştir. ( )
g. İlahiler genellikle dörtlükler halinde ve yedili, sekizli, bazen de on birli hece ölçüsü ile yazılır.( )
h. Dini tasavvufi Türk şiirinin öncüsü olan Yunus Emre’nin ilahileri geniş halk kitleleri tarafından asırlarca sevilerek okunup dinlenmiştir. ( )
7. Aşağıdaki cümlelerde geçen boşlukları doldurunuz.(14)
a. Kadı Burhaneddin ………………………….. nazım biçimini kullanarak yazdığı şiirlerle tanınır.
b. Yunus Emre’nin didaktik mahiyetteki eserinin adı bir nasihat kitabı olan ………………………………………dir.
c. Hoca Ahmet Yesevi’nin hikmetlerinin Anadolu coğrafyasında oluşturulan benzerlerine genel olarak …………………….. denmiştir.
d. Bektaşi-Alevi tekkelerinde okunan tasavvuf temalı şiirlere…………………….. denir.
e. Divan edebiyatının ilk temsilcisi ………………………. dir .
f. XIII-XIV yüzyılda kahramanlık hikâyeleri, fetih ve …………………… temalarını işlemesiyle
halkın ilgisini çekmişti.
g. Mevlana şiirlerinde dil olarak ………………… kullanmıştır.
8. Nasreddin Hoca fıkralarının dil özellikleri hakkında bilgi veriniz.(4)
9. Battal Gazi ile Oğuz Kağan Destanı’ndaki Oğuz Kağan’ı kişilikleri ve olağanüstü özellikleri yönünden karşılaştırınız. İki kahramanın benzerlik ve farklılıklarını sıralayınız.(8)
10. Dede Korkut Hikâyelerinin millî kültürümüz açısından önemini belirtiniz.(6)
11.Deli Dumrul Hikayesinde geçen tasvir cümlelerinin işlevini belirtiniz.(4)
CEVAPLAR:
1. Deli Dumrul Hikâyesi ile masalın benzerlik ve farklılıklarını yazınız.(10)
Benzerlikler
Her ikisi de olay çevresinde gelişen metinlerdir.
Her ikisinde de metnin yapısını olay örgüsü, yer, zaman ve kişiler oluşturur.
İkisinde de hikaye edici ve betimleyici anlatım sıklıkla kullanılır.
Farklılıklar
Masallarda zaman ve mekan belirsizdir.Deli Dumrul hikayesinde mekanlar bellidir.
Masalda milli ve dini motifler bulunmaz,Deli Dumrul’da ise milli ve dini motifler kişilerin sosyal durumları mevcuttur.
Taştın yine deli gönül
Sular gibi çağlar mısın
Aktın yine kanlı yaşım
Yollarımı bağlar mısın
Yunus Emre
2.Yukarıdaki dörtlüğü açıklayınız ve bu dörtlükteki edebi sanatları bulunuz.
Yunus Allah aşkının verdiği coşkunluk içinde sevgilisi olan Allah’a kavuşamamanın acısını çekmekte ve çaresizlik içinde kıvranmaktadır. Aşkla kendinden geçmiş olan deli gönül yatağına sığmayan sular gibi taştın, çağlıyorsun. Allah aşkı ile gözlerimden durmaksızın akan kanlı göz yaşlarım sel gibi yollarımı bağladı. Önümü göremez, yolumu bulamaz oldum. Gönül suya benzetilmiştir. Yine gözden akan kanlı “göz yaşları” ile “ırmak” arasında benzetme yoluyla bağlantı kurulmuş, ancak benzetmenin asıl öğelerinden kendisine benzetilen “ırmak” sözcüğüne yer verilmemiştir. Bu nedenle kapalı istiare yapılmıştır. Çağlar mısın ve bağlar mısın ifadelerinde istifham sanatı yapılmıştır. (10+5)
3.Şu kavramların tanımını yapınız: tasavvuf, hüsn-i mutlak, mecazi aşk, fenafillah
Tasavvuf: Allah’ın varlığını bilme, kainat ve insanın var oluş sebebini anlama, insanı mükemmel bir varlık haline getirebilme anlayışıdır. (3)
Hüsn-i mutlak: Kusursuz güzellik olan Allah’tır. (3)
İnsan-ı kâmil: Nefis mertebelerini tamamlayıp kemale ulaşmış kişi. (3)
Fenafillah: Allah’ın emirleri karşısında nefsinin isteklerinden severek vazgeçme hâli, ermişlik mertebesi. (3)
4. Tasavvuftaki aşk anlayışı hakkında bilgi veriniz. (10p)
Tasavvuf’un özünü “ Ben gizli bir hazine idim. Bilinmeyi istedim ve alemi yarattım.” Kudsi hadisi oluşturur. Bu hadisin içinde aşk vardır. Vahdet-i vücut felsefesi de Allah’ı bilmeyi ve tanımayı aşk yoluyla gerçekleştirmek ister. Aşk, insan yaratılışındaki güzellik ve varlığın temelini oluşturur. Yani Allah, insanı kendine ayna olsun diye yaratmıştır. İnsan’ın Allah’a ulaşmak için yapacağı şey masivadan geçmektir. Mecazi aşk, Allah’tan başka varlıklara duyulan sevgidir. Hakiki aşk, Allah’a ve onun güzelliklerine duyulan aşktır. Mutasavvıfların amacı mecazi aşktan geçerek hakiki aşka ulaşmaktır.
Yunus Emre der hoca
Gerekse var bin hacca
Hepisinden iyice
Bir gönüle girmekdür
5. Dörtlükle ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.
Nazım birimi : dörtlük (2)
Nazım türü : ilahi (2)
Kafiye şeması : a-a-a-b (2)
6. Aşağıdaki cümleleri doğru yanlış biçiminde değerlendiriniz.(8)
a. Kadı Burhaneddin edebiyatımızda gazelleriyle ünlüdür. ( Y )
b. İslamiyet’in kökleşip yayılmasında büyük etkisi olan tasavvuf, zamanla edebi eserlerde de işlenmiş, din ve tasavvuf, edebiyat aracılığıyla yayılmaya çalışılmıştır. ( D )
c. Kadı Burhaneddin şiirlerinde ağırlıklı olarak beşeri aşkı işlemiştir. ( Y )
d. İslami değerlerin şiirle öğretilmeye çalışılması, 13 ve 14.yüzyıllarda Anadolu’da Türkçeyle yeni bir edebi dilin ve şiir anlayışının doğmasını sağlamıştır. ( D )
e. Divan ve Tekke-tasavvuf edebiyatının temelleri Anadolu’da 15.yüzyılda atılmıştır. ( Y )
f. Türk edebiyatında gazelin ilk örneklerini Nesimi vermiştir. ( Y)
g. İlahiler genellikle dörtlükler halinde ve yedili, sekizli, bazen de on birli hece ölçüsü ile yazılır.( D )
h. Dini tasavvufi Türk şiirinin öncüsü olan Yunus Emre’nin ilahileri geniş halk kitleleri tarafından asırlarca sevilerek okunup dinlenmiştir. ( D )
7. Aşağıdaki cümlelerde geçen boşlukları doldurunuz.(14)
a. Kadı Burhaneddin ………TUYUĞ…….. nazım biçimini kullanarak yazdığı şiirlerle tanınır.
b. Yunus Emre’nin didaktik mahiyetteki eserinin adı bir nasihat kitabı olan ………RİSALETÜ’N NUSHİYYE……dir.
c. Hoca Ahmet Yesevi’nin hikmetlerinin Anadolu coğrafyasında oluşturulan benzerlerine genel olarak ……İLAHİ….. denmiştir.
d. Bektaşi-Alevi tekkelerinde okunan tasavvuf temalı şiirlere……NEFES….. denir.
e. Divan edebiyatının ilk temsilcisi ……HOCA DEHHANİ…. dir .
f. XIII-XIV yüzyılda kahramanlık hikâyeleri, fetih ve …GAZA… temalarını işlemesiyle
halkın ilgisini çekmişti. g. Mevlana şiirlerinde dil olarak ……FARSÇA…… kullanmıştır.
8. Nasreddin Hoca fıkralarının dil özellikleri hakkında bilgi veriniz.(10)
Metnin dili sade ve anlaşılır bir Türkçedir. Mecazlı ve nükteli sözlere yer verilmiştir. Karşılıklı konuşmalar metnin diline doğallık katmıştır.
9. Battal Gazi ile Oğuz Kağan Destanı’ndaki Oğuz Kağan’ı kişilikleri ve olağanüstü özellikleri yönünden karşılaştırınız. İki kahramanın benzerlik ve farklılıklarını sıralayınız.(8)
Battal Gazi, İslamın bütün emirlerini ahlâkını, adâlet, şefkat, insaniyet hükümlerini yerine getirir. Zayıfı, düşkünü kadını öldürmez, asla şarap içmez, harama bulaşmaz. İslam ilimlerini ve diğer dinleri oldukça iyi bilir. Dürüst, adaletli, alçak gönüllüdür. Tam bir Müslüman hayatı sürdürür. Derin bir manevi aşkı vardır.
Battal Gazi de savaş İslam için yapılmaktadır. Oğuz Kağan Destanında ise bireysel kahramanlık ön plandadır. Her ikisi, de kahramanlık temasını işlemişlerdir.Metnin teması eserin yazıldığı dönemin özelliklerini yansıtmaktadır. Temanın işlendiği zamanda Anadoluda savaşlar yapılmaktadır. Battalname, bazı olağanüstülüklerin işlenmesi yönüyle destan özelliği gösterir. Olay örgüsü, kişi mekan ve bir anlatıcının olması yönüyle günümüz hikayelerinin özelliklerini yansıtır.
10. Dede Korkut Hikâyelerinin millî kültürümüz açısından önemini belirtiniz.(6)
Dede Korkut Hikayeleri, Türk ruhuna, Türk düşüncesine, Türk kültürüne ve hayat tarzına ışık tutan en açık belgelerdir. Türk milletinin birlik ve beraberliğini, milli dayanışmayı öne çıkarır. Bu hikayeler, Türkçenin canlı ve doğal anlatım güzelliğini gösteren hikayelerdir. Destandan halk hikayeciliğine geçiş dönemi eserlerimizdendir.Bu hikayelerin kahramanları iyiliği ve doğruluğu öğütler. Bu eser Oğuz Türklerinin inanışlarını, yaşayışlarını, gelenek ve göreneklerini, yiğitliklerini ve sağlam karakteri ve ahlakını, ruh enginliğini, saf, arı-duru bir Türkçe ile dile getirir.
11.Deli Dumrul Hikayesinde geçen tasvir cümlelerinin işlevini belirtiniz.(4)
Tasvirler; anlatılan mekan, kişi ve çevrenin göz önünde canlanmasını sağlamaktadır.
Hazırlayan: Süleyman Kara
Yukarıdaki yazılı soru ve cevaplarını indirmek için aşağıdaki linke tıklayınız.
