1. Bir arkadaşınızı veya tanıdığınız birisini betimleyiniz. (10)
2. Sohbet ile denemenin bir farkını yazınız.(5)
3. Aşağıdaki boşluklara uygun kelimeleri getiriniz.(10)
Sohbet yazılarına eskiden ………………………………. denirdi.
Dünyanın tanınmış üç ünlü seyyahı ………………………………, ………………………………..,……………………………………….. .
Piri Reis’in yazdığı …………………………………… adlı eseri coğrafya ve oşinoğrafya bilgileri dışında mükemmel bir Akdeniz seyahatnamesidir.
Biyografi türüyle benzerlik gösteren eserlere Divan edebiyatında …………………………. adı verilir.
…………………………………………….16. yüzyılda Mecalisü’n Nefais” adlı eseriyle Türk edebiyatında ilk ……………………… örneğini vermiştir.
Batı edebiyatında Balzac Vadideki Zambak’ı, Goethe …………………………………………………..nı mektup şeklinde yazmıştır.
Reşat Nuri Güntekin’in …………………………….. romanı, eserin baş kişisi Feride’nin günlüklerinden oluşmaktadır.
4. “Taşkent’i yakından tanımak için, akşama doğru sokağa çıkabildik. Günlerden pazardı. Dışarıda nefis bir hava vardı. Rastgele yürümeye başladık. Büyük ve güzel parklardan geçtik. Büyük ve güzel meydanlar gördük. Büyük ve güzel fıskiyeli havuzlar, ruhumuzu bir sonsuzluk türküsüyle kucakladılar. Geniş kaldırımlı caddelerde, yer yer açılıp saçılan zarif çiçeklikler, yüreğimizi sevdalandırdı. Birdenbire Taşkent’i bu haliyle de sevmeye başladım. Taşkent bana, sessiz ve sakin bir sayfiye şehriymiş gibi geldi. Müthiş bir sessizlik, müthiş bir ıssızlık, şehrin bütün caddelerini, bütün meydanlarını kucağına çekmişti.”
Yukarıdaki paragraf hangi yazı türünden alınmış olabilir? Yazınız ve bu yazı türünün dört özelliğini belirtiniz. (10)
5. Aşağıdaki yargılar doğru ise cümlenin sonuna (D); yanlış ise (Y) yazınız. (10p.)
Sohbette yazar düşüncelerini bilimsel veriler kullanarak kanıtlar. ( )
Anılarda yazar, kendi yaşamıyla birlikte devrinden ve çevresinden de söz eder.( )
Anlatmaya bağlı metinler “öğretici metinler” ve “sanatsal metinler” olmak üzere ikiye ayrılır. ( )
Kurmaca metinlerde dil duygusal ve çağrışımsal bir nitelik taşır. ( )
Dilekçede isim ve imza sağ alt köşeye yazılır. ( )
NERDESİN
Geceleyin bir ses böler uykumu
İçim ürpermeyle dolar nerdesin
Yıllar var ki arıyorum ben onu
Aşığıyım beni çağıran bu sesin.
6. “Nerdesin” şiirinden beş farklı ses olayı bularak belirtiniz.(10p)
7. Aşağıdaki cümleleri ‘’doğrudan-dolaylı, öznellik-nesnellik, soyutluk-somutluk’’ açısından inceleyiniz.(15p)
a) Kardeşinin ağaçtan düştüğü için kolunu kırdığını söyledi. (………………………….…..- ………………..……………………- ………………..…………….)
b) Şiirin üstüne daha etkileyici bir edebî tür tanımadığını belirtti.( …………………………… -…….. …………………..…….-…………….……………)
c) Işığın boşluktaki yayılma hızı sabit ve saniyede üç yüz bin kilometredir.(……………….……… – ………………..……..- ……………………….….)
d) Gereğinden önce dertlenmek, gereğinden fazla dertlenmektir . (…………………………- ………………………………- ……………………….………..)
e) Geçen günlerin güzelliği, beklenen günlerde aradığımızı bulamayışımızdandır(……………..……….… -..………………..……- .……………..…)
8. Aşağıdaki metinlerin yazarını ve bu metinlerin türlerini yazınız.(12)
ESER YAZAR METNİN TÜRÜ
Miratü’l Memalik
Kırk Yıl
Çankaya
Ömer’in Çocukluğu
Boğaziçi Yalıları
Frankfurt Seyahatnamesi
9. Metinleri öğretici metinler ve sanat metinleri olarak iki gruba ayırırken hangi ölçütleri dikkate almalıyız?
Yazınız.(8)
10. Öğretici metinler kaç grupta incelenir? Adlarını yazınız.(10)
CEVAPLAR:
1. Yazım, noktalama ve planlama dikkate alınacaktır.
2. Sohbette yazar karşısındaki ile konuşuyormuş gibi yazar. Denemede ise kendisiyle konuşuyormuş gibi yazar.
3. Sohbet yazılarına eskiden …musahabe…. denirdi.
Dünyanın tanınmış üç ünlü seyyahı …Evliya Çelebi…………, ……Marco Polo…..,……İbn-i Batuta….. .
Piri Reis’in yazdığı ……Kitab-ı Bahriye… adlı eseri coğrafya ve oşinoğrafya bilgileri dışında mükemmel bir Akdeniz seyahatnamesidir.
Biyografi türüyle benzerlik gösteren eserlere Divan edebiyatında …tezkire…. adı verilir.
……Ali Şir Nevai….16. yüzyılda Mecalisü’n Nefais” adlı eseriyle Türk edebiyatında ilk biyografi örneğini vermiştir.
Batı edebiyatında Balzac Vadideki Zambak’ı, Goethe ……Genç Werter’in Acıları..nı mektup şeklinde yazmıştır.
Reşat Nuri Güntekin’in ……Çalıkuşu….. romanı, eserin baş kişisi Feride’nin günlüklerinden oluşmaktadır.
4. Gezi yazısıdır. Yazar, gezip gördüğü yerlerle ilgili gözlemlerini, incelemelerini bilgileri bir araya getirerek gezi yazısını yazar.
** Okur, anlatılan yerleri bu sayede sanki yazarla birlikte geziyormuş hissine kapılır.
** Gezi yazılarında aydınlatıcı, öğretici bilgiler de yer alır.
**Amaç, gezilen yeri okuyucuya her yönüyle tanıtmaktır. Bu yapılırken geçmişle gelecek arasında bağ kurulur, toplumların birbirleriyle ilişki kurması ve birbirlerini tanıması, toplumlar arası kültür alış-verişi ortamının oluşması sağlanır.
** Gezi yazılarında, gezilip görülen yerin bütün özellikleri ele alınır.
** Gezilen yerin özellikle tarihî, coğrafî, tabiî ve sosyal nitelikleri belirgin şekilde anlatılır. Gezi yazılarında gezginin dikkatini çeken ve farklı bir özellik gösteren insanlar, tarihî ve tabiî güzellikler, farklı kültürler gibi konular güncel olaylarla da bütünleştirilerek edebî bir üslupla yazıya geçirilir.
** Gezi yazılarında ayrıca yörenin dil, din, inanç, adet, gelenek, görenekleri incelenir. Bölgedeki insanların düşünce yapısı ortaya konur. Bölge, okuyucunun daha iyi anlaması açısından başka bölgelerle kıyaslanır.
** Yazar, gezisi esnasında birçok yer görür, birçok insanla tanışır; bunları hafızasında tutmak zor olduğu için gezi esnasında kısa notlar alır ve bunları hikâye eder.
** Gezi yazısı gezilen bölge için belgesel bilgiler içerir.
** Bu bakımdan gezi yazısında yazar gözlemlerine yer vermeli, yanlış bilgiler aktarmamalıdır.
** Gezi yasında gerçek bilgiler verilmelidir. Ancak gezi yazıları her şeye rağmen kişisel bir değerlendirme içerdiği için nesnel verilerden oluşan bilimsel bir belge niteliği taşımaz.
** Sadece fikir verici bir içeriğe sahiptir.
**Dış dünyayı yazarın gözüyle anlamaya yarar.
5. Aşağıdaki yargılar doğru ise cümlenin sonuna (D); yanlış ise (Y) yazınız. (10p.)
Sohbette yazar düşüncelerini bilimsel veriler kullanarak kanıtlar. ( Y )
Anılarda yazar, kendi yaşamıyla birlikte devrinden ve çevresinden de söz eder.( D )
Anlatmaya bağlı metinler “öğretici metinler” ve “sanatsal metinler” olmak üzere ikiye ayrılır. ( Y )
Kurmaca metinlerde dil duygusal ve çağrışımsal bir nitelik taşır. ( D )
Dilekçede isim ve imza sağ alt köşeye yazılır. ( D )
NERDESİN
Geceleyin bir ses böler uykumu
İçim ürpermeyle dolar nerdesin
Yıllar var ki arıyorum ben onu
Aşığıyım beni çağıran bu sesin.
6. “Nerdesin” şiirinden beş farklı ses olayı bularak belirtiniz.(10p)
İçim ürpermeyle: ulama
Uykumu: hece düşmesi
Arıyorum: daralma
Aşığıyım: yumuşama
Aşığıyım: kaynaşma
7. Aşağıdaki cümleleri ‘’doğrudan-dolaylı, öznellik-nesnellik, soyutluk-somutluk’’ açısından inceleyiniz.(15p)
a) Kardeşinin ağaçtan düştüğü için kolunu kırdığını söyledi. (Dolaylı- Nesnel- Somut)
b) Şiirin üstüne daha etkileyici bir edebî tür tanımadığını belirtti. (Dolaylı- Öznel-Soyut)
c) Işığın boşluktaki yayılma hızı sabit ve saniyede üç yüz bin kilometredir. (Doğrudan- Nesnel- Somut)
d) Gereğinden önce dertlenmek, gereğinden fazla dertlenmektir . (Doğrudan- Öznel- Soyut)
e) Geçen günlerin güzelliği, beklenen günlerde aradığımızı bulamayışımızdandır. (Doğrudan- Öznel- Soyut)
8. Aşağıdaki metinlerin yazarını ve bu metinlerin türlerini yazınız.(12)
ESER YAZAR METNİN TÜRÜ
Miratü’l Memalik Seydi Ali Reis Gezi Yazısı
Kırk Yıl Halid Ziya Uşaklıgil Anı
Çankaya Falih Rıfkı Atay Anı
Ömer’in Çocukluğu MuallimNaci Anı
Boğaziçi Yalıları Abdülhak Şinasihisar Anı
Frankfurt Seyahatnamesi Ahmet Haşim Gezi Yazısı
9. Metinler gerçeklikle ilişkileri, anlatım biçimleri, işlevleri ve yazılış amaçlarına göre öncelikle sanat metinleri ve öğretici metinler olarak iki gruba ayrılır.(8)
10. a) Tarihî metinler (tarihî konuları anlatan ve belgelere dayanan metinler)(2)
b) Felsefî metinler ( felsefî konuları anlatan metinler) (2)
c) Bilimsel metinler (bilimsel gelişmeleri anlatan metinler) (2)
d) Gazete çevresinde gelişen metinler (makale, deneme, sohbet, fıkra, eleştiri, haber yazısı, röportaj vb.) (2)
e) Kişisel hayatı konu alan metinler (anı, mektup, günlük, gezi yazısı, biyografi, oto biyografi vb.) olarak gruplandırılır. (2)
11. Sınıf Dil ve Anlatım Dersi 1. Dönem 2. Yazılı Soruları (B Grubu)’nı indirmek için aşağıdaki linke tıklayınız.
