BABAMIN İKİNCİ EVİ
Mutfağında kızarmış ördek, suyuna bulgur ve irmik helvası hazırlanmış köy evine niçin gittiğimizi o gün bilmiyordum. Bugün dertli ve kimsesiz, otelin penceresinden geçen tramvaylara bakarken, niçin bu köy evine bir akşamüstü sessiz sedasız, bekleniyormuşuz gibi indiğimizin sebebini söylemeyeceğim.
Akşam ezanı daha öbür köyde okunmuştu. Atlarımıza biraz su vermiştik. Babam, şehirden çıkalıberi somurtmuştu. Bir taraftan bulutlu gök, diğer taraftan yolun tozları ve hendekleri sinirlerini adamakıllı germiş olacaktı. Bir kelime söylesem belki geriye dönecektik. Kazanın sessiz, köpek sesleri dolu sokaklarını tekrar dört nala geçeceğiz, atlar ahırlara bağlanacak, o belediye kıraathanesine, ben odama kapanacağım.
İyisimi, ses çıkarmamak hayırlıydı. Ben de somurttum. Yalnız bir iki defa dalgınlığımdan atım sürçtü: Babamın kirpiklerinin rüzgarlandığına dikkat edebildim. Gözlerini çevirmedi bile. Çünkü ekseriya bu gibi hallerde göz göze geldiğimiz zaman kendini tutamaz, suni bir alaycı gülümseme ile dudağını kenetlerdi. Kendi atı hiç sürçmezdi. Dediğim köy evine vardığımız zaman atlarımızı ufak, oya gibi bir köy çocuğu aldı. Kasketinin kenarına sokulmuş karanfile baktığımı sandığı için çiçeği bana verdi.
Halbuki ben onun, ıslak saman rengi gözlerine, yüzünün aynı renkteki derisine bakmıştım. Kim bilir karanfili bana, belki de onları veremeyeceği için vermişti. Bu arada babam arkasını dönmüştü. Verilen çiçeği önce kokladım. Sonra, kasketimle kulağımın arasına yerleştirirken babamı bana bakar buldum. Gülmedi. Ciddi de değildi. Yüzü ifadesiz, mümkün olduğu kadar saçma ve sakindi. Kızardım sanırım.Bir hint horozuna gözlerimi dikmiştim. Kırmızı ve tüysüz boynuyla bu yarı karanlıkta ne kadar cüsseli, iri şeydi. Ne kuvvetli olsa gerekti.
Babam, “hadi sersem,” diye mırıldandı.
Biz evden içeri girerken; çocuk etrafımızda ağır ağır atları gezdiriyordu. Köy evinin içine ayak basar basmaz elbette, bir saman ve hafif tezek kokusu duyulur. Biraz daha yaklaşınca yayıkların bulunduğu yerden eskimiş bir ayran kokusu da burnumuza çarpacaktır. Dört beş ayak merdiven çıktık. Tahtaboş, muallim kürsüsüne, daha doğrusu millet bayramlarında uluorta söz söyleyen hatipler için yapılmış kürsülere benzeyen bir yerde, bir kadın namaz kılıyordu. Babam bu kürsünün beşinci ayağında, ben üçüncüsünde bir müddet bekledik.
Ayakkabılarımızı ev kapısının dışına bıraktığımız için yün çoraplarımız evin içinde ufacık bir gürültü bile yapmamış olacağını tahmin ediyorum. Öyle ki kadın, son rekatı bitirip selam verirken bizi görüverecek; bu yarı karanlıkta, babamın zaten heyulai hali gölgelerle büyüdüğü, esatirleştiği için çığlık çığlığa köyü ayaklandıracak sanmıştım. Hiç de böyle olmadı. Kadının sağ tarafında olduğumuz için ilk selam verişinde bizi gördü. Ben evvela ihtiyar kadının dudaklarına baktım. Sakin kıpırdaşırlarken gözlerini gördüm. Bu arada çıkık şakak kemiklerini farkedebildim. Başımı öbür tarafa çevirirken kalbimden de bir muhabbet gelip geçiverdi; rüzgar gibi esiverdi. Başörtüsünü koklayabilseydim, dedim. Beyaz tülbenttendi. Nineminki gibi. Bu sefer ana, şefkat dolu başını tekrar bize çevirdi. Karşı tarafta başka bir kapıyı aynı müşfik başla işaret ederek:
“Ömer Ağa,” dedi. “Fatma içeride, girsenize. ”
Babam: “Gireriz, dedi. Sen nasılsın? İyisin ya nine. ” Kadın başını salladı, biz karşı odaya yollandık.
Orada genç bir kadın vardı. Akşama karşı türkü söylüyordu. Biz girince ayağa kalktı, gülümsedi. Odanın içini köhnemiş bir meyve kokusu sarmıştı.Yerdeki Kocaeli kilimi ıslak bir kırmızı renkle, gaz lambasının altında, acayip bir reçel gibi kaynıyordu. Bu esrarengiz seyahat, beni tecessüsten tecessüse attığı için her şeye dikkat etmeye çalışırken, babam,birdenbire bana döndü. Daha genç kadının selamını bile iade etmeden:
“Hadi oğul, git,” dedi. “Emin’e yardım et. Atları işetmeden ahıra sokmayın ha…”
Atlar işemişler, ahıra girmişlerdi. Önlerine kuru ot yığılmıştı. Ahırın eşiğine de Emin oturmuştu. Elinde çakı, bir dal soyuyordu. Yanıbaşına oturdum. Yüzüme bakmadı. Elindeki sopayı bana söyleyecek bir söz bulmak için, sinirli sinirli çakısıyla kertiklediğini farkediyordum. Gözüm, elindeki dalda…
“Ne dalı o?” dedim.
Bir müddet cevap vermedi. Elini kesmişti. Bir kedi dili kadar keskin, sivri, pembe diliyle parmağını uzun zaman yaladı. Sonra kızılcık renkli dudaklarının arasından:
“Kızılcık,” dedi.
Konuşmadık. Bu taze, su kenarında yaz sıcağı kadar ılık çocuk, bana gösterdiği ilk aşinalıktan çoktan pişman olmuşa benzer gibiydi. Evden kalınca bir kadın sesi bizi çağırdı. Kızarmış ördek, suyuna bulgur ve irmik helvası yedik. Sofra tahtadan bir yer sofrasıydı. Peşkirler, kalın bezdendi. Tahta kaşıklar vardı. Babama ve bana çatal da koymuşlardı.
Geçenlerde, ay ışığında mısır tarlasında domuzlarla acayip, korkunç bir saklambaç oynanmıştı. Emin kadar bir çocuğu, domuz göbeğinden ikiye biçivermişti. İhtiyar kadın bu hikayeyi ağır ağır,uzun uzun anlattı. Vakanın kimlerin tarlasında geçtiğini, çocuğun kim olduğunu, avcıları birer birer anıyordu. Babam, hepsini tanıdığını anlatan bir yüz takınmıştı.
Emin hep bana bakıyordu. Biz üç erkek ve bir ihtiyar kadın yemek yiyorduk. Genç kadın hizmet ediyordu.Yalnız avuçlarındaki kınayı, sahanları sofraya koyarken görebiliyordum. Yemeği ihtiyarın namaz kıldığı yerde yedik. Yemekten sonra evin üst katında ocaklı bir odaya çıktık. Emin ocağı yaktı. Bir siyah koyun pöstekisinin üzerine diz çöktü. Bir müddet sonra da boylu boyunca oraya uzanıverdi. Boyu koyun pöstekisini ancak aşıyordu. İhtiyar kadın da minderin üzerinde uyuklamaktaydı.
Ben onun yanıbaşındaydım. Elim elindeydi. Uyku sârî bir hastalık gibi bu elden bana geçiyor, gözlerim kapanıyordu. Elimi ihtiyar kadının kuzu, mazlum elinden kurtardım. Biraz uzağa, Emin’in pöstekisine doğru uzattım.
Bu sırada babamla genç kadın sedirin üzerindeydiler. Babamın cigarası, esrarengiz ışıklar ve dumanlarla alevleniyordu. Düğünlerden, genç kızlardan, delikanlılardan bahsediyorlardı. Emin’in yüzünde ocaktan kor olmuş dökülen bir odunun çıtırtısı çiçeklendi. Uyudum.
Uyandırıldığım zaman tanyeri ağarıyordu. Kasabaya, babamın içgüveysi girdiği zengin evine doğru yol alırken, taze manda sütünün kokusu sıcak buharı, hâlâ sabah sisiyle ürpermiş, yüzümün üstünde, hâlâ ihtiyar kadının dudakları alnımda, hâlâ kardeşim Emin’in kalın parmakları parmaklarımın içinde sabittiler.
Bu hissi uzun müddet, alaminüt fotoğrafçıların çıkarttığı kartlar gibi muhafaza ettim. Sonra sarardılar, belirsizleştiler.
Sait Faik ABASIYANIK
SORULAR:
1. Dinlediğiniz sesli metnin konusunu belirleyiniz? (C.2.2.)
2. Dinlediğiniz metinde geçen en az iki çatışmayı yazınız? (C.2.3.)
3. Dinlediğiniz sesli metinde açık ve örtük(yoruma açık)en az iki ileti belirleyiniz? (C.2.4.)
4. Dinlediğiniz metni özetleyiniz? (C.2.5.)
5. Dinlediğiniz seslimetindekahramanın ruh hali ile çevreyi algılamasını, yaşamınızdaki bir olayla karşılaştırınız?(C.2.6.)
6. Dinlediğiniz metnin bütününe bakıldığındayazarın kendisiyle çelişme/çelişmeme durumunu metinden alacağınız yargılarla belirtiniz? (C.2.7.)
7. Dinlediğiniz sesli metinde yaşananların,günümüzdeyaşanıp yaşanmayacağınıörneklerle karşılaştırınız? (C.2.8.)
Süre 40 dakikadır. 1,2,6, ve 7. soru 10 puan değerindedir.Diğer sorular 20 puan değerindedir.Sesli metin iki defa dinlettirilecektir.
CEVAPLAR:
1. Kahramanınbabasıyla köydeki eve gelmesi ve orada yaşananlar. (10 puan)
2. Genç-yaşlı, yabancı-tanıdık, baba-evlat vb. (10 puan)
3. Kahramanın olumsuz psikolojisini yansıtan ifadeler, babasının yüzünden çıkardığı anlamlaraçık iletilerdir. (10 puan)hendeklerin sinirlerini germesi, fotoğraflar gibi yaşadığı olayların belirsizleşmesi örtük iletidir. (10 puan)
4. Köy evine bir akşamüstü sessiz sedasız, bekleniyormuş gibi gelirler. Kahramanımız kendisini karşılayan çocuğun uzattığıkaranfili alır. Evdeki yaşlı kadın onları içeri davet eder. Sonra evdeki çocukla birlikte kahramanımız atları içeriye almak için yürürler. Ardından eve gelip kızarmış ördek ve pilav yerler. Kahramanımız sonrasında uyur ve yaşadıkları silik bir fotoğraf gibi kalır. (20 puan)
5. “Babam, şehirden çıkalıberi somurtmuştu. Bir taraftan bulutlu gök, diğer taraftan yolun tozları ve hendekleri sinirlerini adamakıllı germiş olacaktı. Bir kelime söylesem belki geriye dönecektik.” ifadelerinden kahramanımızın ruh halinin istemsiz ve bozuk olduğu anlaşılmaktadır. Öğrencilerin de moralinin bozuk olduğu bir olayı örnek vererek o sırada çevreyi algılama şeklini karşılaştırmaları istenmektedir.(20 puan)
6. Yaşanmış bir olayın anlatıldığı bu hikaye metninde tutarlılık bulunmaktadır. Olay akışı ve betimlemeler ile akıştan çıkarılan sonuçlar bütünlük göstermektedir.
(10 puan)
7. Hikayede yaşanmış bir kesit anlatılmaktadır. Aynı şekilde bu kesit gerçek hayatta görülebilir. Öğrencilerin hayatta hikayedeki bir hayvanı görmüş olmaları veya hikayedeki olaya benzer bir olayla karşılaştırmalarına tam puan verilecektir.(10 puan)
11.sinif edebiyat 1.donem 2.dinleme sinavi C grubu indir.
