9.Sınıf Edebiyat 1.Dönem 1.Dönem 1.Yazılı Soruları (A)

1. Aşağıda güzel sanat dallarının yer aldığı tablo verilmiştir. Sanat dallarının başında yer alan harfleri kullanarak tablonun altındaki soruları cevaplayınız. (18 puan)

a. Tiyatro	b. Mimari	c. Edebiyat	d. Heykel
e. Müzik	f. Bale	g. Resim	h. Sinema

♠ Hangileri sadece görme duyusuna hitap etmektedir? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
♠ Hangileri işitsel/fonetik sanatlar içinde yer alır? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
♠ Hangilerinde hem görsel hem de işitsel unsurlar vardır? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
♠ “Edebiyat”ın güzel sanatlar içinde ayrıcalıklı bir yere sahip olmasının nedenini aşağıdaki boşluğa kısaca açıklayınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

♠ “Edebiyat”ın diğer güzel sanat dallarından biriyle ilişkisini kısa bir örnekle açıklayınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Aşağıdaki soruları tabloda yan yana verilen metinlere göre cevaplayınız. (12 puan)

I. Metin

II. Metin

Fatih Mehmet Sultan temeli kurdu
Ondan sonra oldu Türklerin yurdu
Edirne’den gelen o büyük ordu
Ayyıldız bayraktır nurun İstanbul.Edipler şairler yetişmiş sende
Ehli aşklar yanmış tutuşmuş sende
Bir aciz kimseyim Veysel’im ben de
Seversen olayım yârin İstanbul.

İstanbul, yerleşim tarihi son yapılan Yenikapı’daki kazılarla bulunan liman doğrultusunda 8500 yıl, kentsel tarihi yaklaşık 3.000, başkentlik tarihi 1600 yıla kadar uzanan Avrupa ile Asya kıtalarının kesiştiği noktada bulunan bir dünya kentidir. Şehir çağlar boyunca farklı uygarlık ve kültürlere ev sahipliği yapmış, yüzyıllar boyu çeşitli din, dil ve ırktan insanların bir arada yaşadığı kozmopolit ve metropolit yapısını korumuş ve tarihsel süreçte eşsiz bir mozaik hâlini almıştır.

♠ Bu metinlerden hangisi bilgi vermeyi; hangisi hissettirmeyi, sezdirmeyi ve çağrıştırmayı amaçlamaktadır? Düşüncelerinizi gerekçeleriyle kısaca yazınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

♠ Bu metinlerden hangisinde dış dünyadaki gerçeklik kurgulanarak aktarılmıştır? Gerekçesiyle kısaca yazınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Sanatçılar, edebi metinlerde kelimeleri kendine özgü bir kullanımla farklı anlamlara gelecek şekilde dönüştürür; imgelere ve edebi sanatlara başvurur. Aşağıdaki tabloda verilen şiirleri bu doğrultuda inceleyiniz. Yan taraflarında ise bu şiirlerde görülen edebi sanatlar ve onların tanımları verilmiştir. Bu sanatların şiirlerdeki yansımalarını ve dizelere kattıkları anlam zenginliklerini kısaca açıklayınız. (18 puan)

Ne var ise sende bende
Aynı varlık her bedende
Yarın mezara girende
Sen toksun da ben aç mıyım?

Bir şiirde anlam bakımından birbirinin karşıtı olan kelimelerin bir arada kullanılmasıyla yapılan sanata tezat (zıtlık) denir. Bu şiirde tezat örneği vardır.
Edebi Sanatın Açıklaması ve Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği:

Can kafeste durmaz uçar
Dünya bir han, konan göçer
Ay dolanır yıllar geçer
Dostlar beni hatırlasın.
Teşbih (benzetme), sözü etkili kılmak için aralarında benzerlik ilgisi bulunan iki varlık ya da kavramdan nitelikçe zayıf olanı güçlü olana benzetmektir. Bir teşbihte benzeyen ve benzetilen bulunmak zorundadır.
Edebi Sanatın Açıklaması ve Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği:

Sabah akşam anneler
Sevip okşasın diye,
Mevla’mız yanakları
Göndermiştir hediye.
Gerçek hayattaki bir olayın meydana gelmesini güzel ve hayalî bir nedene bağlama sanatına hüsnütalil (güzel nedene bağlama) adı verilir.
Edebi Sanatın Açıklaması ve Dizelere Kattığı Anlam Zenginliği:

4. Dünyada hiçbir dost, insana kitaptan daha yakın değildir. Sıkıntımızı unutmak, donuk hayatımıza biraz renk katmak, biraz ışık vermek, daracık dünyamızda bulamadığımız şeyleri yaşamak için, tek çaremiz kitaplara sarılmaktır. Bırakınız ıssız bir adaya gitmeyi, herhangi bir yolculuğa çıkarken bile hangi okuryazar, yanına bir-iki roman, bir-iki şiir kitabı almayı düşünmez? Yolculukta, çoğu zaman olduğu gibi çevremize bakıp dalmaktan, yanımıza aldığımız kitapları okuyamayacağımızı bilsek bile, onları gene de el altında bulundurmak isteriz. Çünkü onların can yoldaşı olduğunu biliriz. Düşünüyorum da, şu dünyadan kitap yok oluverse yaşamak ne kadar güçleşir, çekilmez bir ağırlık olurdu! Romancı veya şair için yazmak nasıl dayanılmaz bir ihtiyaçsa, okur için de yazılanları okumak, öyledir. En kötümser zamanlarımızda yardıma koşan onlardır. Nurullah Ataç, ölüm yatağında, kendini görmeye gelen Sebahattin Teoman’a, “Hastalıkta ağrıları dindirici en iyi ilaç şiirmiş. Boyuna şiir okuyorum.” dememiş miydi? (Suut Kemal Yetkin – Canım Kitap)
Aşağıdaki soruları Suut Kemal Yetkin’in “Canım Kitap” adlı denemesini okuyarak cevaplayınız. (22 puan)
♠ Okuduğunuz metinde geçen bazı kelimelerin sözlük anlamları verilmiştir. Cümlelerin bağlamından hareketle bu kelimelerin hangi anlamda kullanıldığını belirleyip “✔” ile işaretleyiniz.

Kelime	Sözlük Anlamı	✔	Metinde Geçtiği Cümle
yakın	1. Az bir ara ile ayrılmış olan, uzak karşıtı.		Dünyada hiçbir dost, insana kitaptan daha yakın değildir.
	2. Aralarında sıkı ilgi bulunan, arkadaş.
	3. Olması zaman bakımından yaklaşmış olan.
dalmak	1. Kendini bilmez duruma gelmek.		Yolculukta, çoğu zaman olduğu gibi çevremize bakıp dalmaktan, yanımıza aldığımız kitapları okuyamayacağımızı bilsek bile, onları gene de el altında bulundurmak isteriz.
	2. Bir yerin içine girmek.
	3. Kendini bir şeye kaptırmak, başka şey düşünememek.

♠ Okuduğunuz metnin ana düşüncesini kısaca açıklayınız.

♠ Aşağıdaki kutucuklarda yer alan düşünceyi geliştirme yollarına okuduğunuz metinden uygun cümleler yazınız.
Karşılaştırma:
Tanık gösterme:
♠Okuduğunuz metinde altı çizili olarak verilen cümlede virgülün neden yanlış kullanıldığını kısaca açıklayınız.

5. Aşağıdaki tabloda düz yazı türlerine ait bazı özellikler verilmiştir. Bir önceki soruda okuduğunuz “Canım Kitap” adlı denemeden hareketle deneme türünü yansıtan özellikleri belirleyip “✔” ile işaretleyiniz. (15 puan)

Özellik	✔
İnsanı yakından ilgilendiren bir konu işlenir.
Metinde nesnel ifadeler ağırlıktadır.
Anlatımda içten ve samimi bir anlatım yeğlenir.
Duygu ve düşünceler kesin sonuçlara varmaksızın aktarılır.
Anlatımında bilimsel terimler kullanılır.
Anlatılanları kanıtlama zorunluluğu yoktur.
Gözlem ve deneyimlerden yararlanılır.
Bilgi vermek amacıyla yazılır.

6. Kâğıdınızın arka yüzüne “Kadının Toplumdaki Yeri ve Önemi” konulu en az 10 cümleden oluşan kısa bir deneme kaleme alınız. Yazınızda düşünceyi geliştirme yollarından birine mutlaka başvurunuz. Yazınız değerlendirilirken kullanılacak değerlendirme ölçeği (iyi, orta, geliştirilebilir şeklinde) aşağıdaki tabloda yer almaktadır. (15 puan)

Ölçütler	Açıklamalar	Değerlendirme
Ölçütler	Açıklamalar	İyi (3)	Orta (2)	Gelişt.(1)
Konuya uygunluk	Konuyu tam olarak yansıtmıştır.
Söz varlığı	Konuya uygun düşünceyi geliştirme yoluna başvurmuştur.
Söz varlığı	Zengin bir kelime hazinesi ile yazılı ürünü zenginleştirmiştir.
Özgünlük	Yazılı ürünü özgün fikirlerle zenginleştirmiştir.
Yazım ve noktalama	Yazım kurallarını ve noktalama işaretlerini doğru kullanmıştır.
TOPLAM