Değirmen İsimli Kitabın Değerlendirilmesi
Değirmen isimli eser Sabahattin Ali’nin öykü kitabına adını veren öyküsüdür. Bu kitapta keyifle okunacak çok güzel öyküler mevcuttur.
Öyküde bir Çingene gencinin aşkı anlatılmaktadır. Çingeneler göçebe bir hayat yaşarlar. Genellikle bahar yaz aylarında farklı yerlerde konaklamak üzere yer ararlar ve kendileri için uygun buldukları yerlere çadırlarını kurarlar.
Öykünün baş kahramanlarından olan Atmaca’nın kafilesi de kendilerine konaklayabilecekleri bir yer ararken bir değirmen görürler ve değirmendeki insanların tepkilerini iyimser bulunca orada konaklamanın uygun olacağını düşünerek çadırlarını kurarlar.
Çingeneler burada gayet rahat bir yaşam sürmeye başlarlar, çevre sakinleri onlara iyi davranmaktadır. Ağaç dallarından yapmış oldukları sepetleri ve elekleri satarak para kazanırlar. Aynı zamanda çevredeki düğünlere çengiye giderler. Ünleri öyle duyulmuştur ki uzak köyler bile onları düğün çalmaya çağırırlar.
Çingeneler arasında Atmaca adında bir delikanlı vardır. Atmaca boyu posu yerinde ve çok yakışıklı delikanlıdır. Gerek Çingenelerden olsun, gerekse de civar köylerden birçok genç kız atmaca için yanıp tutuştukları halde Atmaca hiçbirine bakmaz.
Civardaki genç kızlar Atmaca’nın klarnet çalmasına hastadır. Bu kızlardan birisi de değirmencinin kızıdır. Değirmencinin kızı çok güzel bir kız olmasına rağmen bir kusuru vardır. Küçük yaşta bir kolunu değirmene kaptırarak kaybetmiştir. Kendisini eksik kabul eden değirmencinin kızı akranları gibi gülüp eğlenmeyi unutmuştur. Ancak kız Atmaca’ya aşık olmaktan kendisini kurtaramaz. İşin garip tarafı Atmaca da kıza aşık olmaya başlar.
Atmaca bir gün değirmencinin kızına duygularını açıklar. Kız ise kendisinin de Atmaca’yı sevdiğini ancak sevgilisine sarılacak bir kolu olmadan eksik bir insan olarak yaşamak zorunda olduğunu bundan dolayı başka bir kızla evlenmesinin daha doğru olacağını yarım ağızla söyler. Atmaca bu sözlere öyle üzülür ki adeta sararıp solar ve hasta olur. Eğlencelere katılmaz olur hatta klarnetini bile eline almaz.
Bir gün Atmaca bütün ahaliye değirmene davet ederek klarnet çalacağını söyler. Herkesin toplandığı bir anda koşarak çalışan değirmenin mekanizmaları arasına bir kolunu sokarak kopmasına sebep olur. Atmaca’nın kopan kolundan oluk oluk kan akmaktadır. Atmaca bu davranışıyla adeta ben sevdiğim içim hem kalbimi hem de kolumu vermekten sakınmam mesajı vermektedir.
DEĞERLENDİRME: Çingene gözüyle aşkı sevgiyi Anlatan Sabahattin Ali’nin Değirmen isimli bu öyküsü gerçekten de duygu yüklü, okuyanı derinden etkileyen bir eserdir. Aşk ve sevgi kavramlarının içinin boşaldığı günümüzde okunabilecek en enfes eserlerden birisidir desek yalan olmaz.
