ELEŞTİREL OKUMA
Bu ünitede aşağıdaki konuları öğreneceksiniz:
*Eleştirel okuma
*Okuma teknikleri
*Okuma süreci
Okuma Eylemi Amaçları
Duygu ve düşünce dünyasını zenginleştirebilmek.
Farklı bakış açıları geliştirebilmek.
Sağlıklı iletişim kurabilmek.
Davranışlara doğru yön verebilmek.
Ön yargılardan arınabilmek.
Estetik zevk anlayışı geliştirebilmek.
Düşünme yeteneğini etkin kılabilmek.
Yaratıcı düşünmeyi oluşturabilmek.
Hayal gücünü geliştirebilmek.
Özgün ve özgür düşünceler üretebilmek.
Olayları, durumları ve düşünceleri daha sağlıklı değerlendirebilmek.
Konuşma ve yazma becerisini üst düzeye çıkarabilmek.
Metinler, olaylar ve kavramlar arasında ilişki kurabilmek, karşılaştırmalar yapabilmek.
Öz güveni geliştirebilmek.
Öğrenme merakını sürdürebilmek.
Kelime dağarcığını zenginleştirebilmek.
Hayatı, tabiatı ve evreni yorumlayabilmek.
Bilgi ve tecrübelerine ihtiyaç duyulan saygın bir insan olabilmek.
Sınavlarda başarılı olabilmek.
Eleştirel Okuma Nedir?
* Eleştirel okuma, bireyin okuduklarını yargılaması, sorgulaması, değerlendirmesi, güvenilir kaynaklardan yararlanarak ve kendi aklını kullanarak bir sonuca varmasıdır.
* Eleştirel okuma, okuduğuna anlam katarak, anlamlandırarak okuma ve okuduğunu içselleştirmedir.
* Kısaca, okuduğunu olumlu ve olumsuz yanlarıyla analiz ederek, birikimi ile sentezleyerek, yargılar geliştirerek değerlendirmedir eleştirel okuma.
* Daha da kısası, eleştirel okuma, sindire sindire, anlaya anlaya, dura dura, sora sora yapılan okumadır; okuduğunu yorumlama, değerlendirme, yeni ve kalıcı olarak bilince, yüreğe katmadır. (…)
Eleştirel Okurun Özellikleri
* Değerlendirir.
* Analiz yapar.
* Soru sorar
* Eleştirir
* Empati kurar
* Meraklıdır
* Sorgular
*Özeleştiri yapar
* Eleştirel okuyan kişi okuduğu karşısında özgür ve kendisi olabilen, kalabilendir.
Eleştirel Okumada Noktalama İşaretlerinin Önemi
“Sözlü dildeki durakları yazıya aktaran sanat” olarak tanımlanan noktalama işaretleri, okuma ve iletişim bağlamında okumayı kolaylaştırma, akıcı kılma, vuzuhu sağlama, etkileme, sesin kullanımı gibi görevlerinin yanı sıra ‘eksik sözün işareti’ olarak da önemli bir rol üstlenebilirler. Bu durumda okurun metin içindeki yolculuğunu yönlendirmekte, hatta bir anlam önermektedirler.”
Tanzimat döneminde ilk kez Şinasi tarafından Şair Evlenmesi’nde kullanılan noktalama işaretleri değişen estetik anlayışı çerçevesinde ses ve ahengi sağlamak, düşündürmek; anlamı yönlendirmek gibi özel görevlerle kullanılarak üslubun bir parçası hâline gelmiştir.
Bir Metni Eleştirel Okuma Basamakları
Yukarıdaki şekilde de görüldüğü gibi eleştirel olmayan bir okuyucu bilişsel öğrenme bakımından kavrama düzeyini aşamazken, eleştirel okuyucunun analiz, sentez ve değerlendirme düzeylerindeki davranışları kazanması söz konusu olabilmektedir. Çünkü eleştirel okuyucu kendisine iletilenleri olduğu gibi kabul etmek yerine, bunları zihninde oluşturduğu sorular yardımıyla değerlendirir. Bilgilerini “anlatılanlar doğru mu?” “Bu görüşler kabul edilebilir mi?” “Mantıklı mı?” “Düşünceler kanıtlarla destekleniyor mu?” “İçerik konuya uygun mu?” “Öne sürülen görüşler uygulanabilir mi?” “Düşünceler açık ve anlaşılır mı?” “Anlatılanlardaki olumlu ve olumsuz yönler neler?” “Bu konuda en iyi çözüm ne olabilir?” gibi sorulara yanıt bulmayı amaçlayan bir okumayla yapılandırır.
Nasıl Okumalı?
“Yaşadığın için okursun,” diyor, Sollers (Solers). Debord da (Döbo), “Yaz- mayı bilmek için okumuş olmak gerek ve okumayı bilmek için yaşamayı bilmek,” diyerek onaylıyor onu.
Bacon (Beykın), “Bazı kitaplar vardır ki tadına bakılır, bazıları yenir yutulur; pek az kitap ise iyice çiğnenir ve sindirilir,” diyor. Kant (Kant) ise eğlendirici bir okumanın, sağlığımız için beden hareketleri kadar yararlı olduğu görüşünde.
Faguet (Fage) ise, iyi bir yazarın kitabını okumakla bizden üstün bir ze- kayı tanımış ve böylece kendi zekamızı geliştirmiş olacağımızı öne sürüyor. İyiyi, doğruyu, güzeli, dürüstü, haklıyı ayırt edebilme şansımızı artırdığımızı; duygu, düşünce, algı ve sezgilerimize bir şeyler kattığımızı söylemek istediğini düşünüyorum.
Woolf’un ilk hedefi “okuma hazzı duymak için okumak”… Ama, şunu da ekliyor: “Başka amaçla da okuyabiliriz: Yazın bilgimizi artırmak, ünlü kişilerle yakınlık kurmak için değil, kendi yaratıcı gücümüzü keskinleştirmek, yenilemek için…” Çünkü Woolf, çok ince ayrıntıları seçer nitelikteki algılamanın iyi bir okur olmaya yetmediğine, bunun için atılgan bir düş gücünün de gerektiğine inanıyor. Ah, şu sözler de onun: “Neredeyse şiir yazabilecek duruma geldiğimiz o an tam da şiir okuma zamanıdır. “
Ben mi?…
Ben, şiiri sesli okurum. Denemeyi, eleştiriyi, incelemeyi, anı, mektup, günlük, yaşamöyküsünü, elde kalemle, defterle. Öyküyü, romanı da, bir şey çizmek için değil, sırf alışkanlık yüzünden, sadece kalemle.
Eskiden kitap gibi, okumak gibi konular üzerine yazanlar, eline geçerse okuyanlardan da söz ederlerdi yazılarının bir yerlerinde. Artık yok böyleleri. Artık, daha çok yatarak okuyanlardan, daha doğrusu, okurken uyuyakalanlardan söz edildiğine tanık oluyoruz. Yatarak okumak günah mıdır değil midir, bilmem ama, dik durmanın bedene ve beyne sağladığı yararları unutmamak gerekir.
Çünkü, ciddi iştir okumak.
Halûk Cengiz, − Nasıl Okumalı? (Kısaltılmıştır.)
Eleştirel Okumada Kullanılacak Okuma Teknikleri
1.) Sesli Okuma Tekniği
Metindeki sözcüklerin ve söz gruplarının tonlama, vurgu ve beden dili kullanılarak seslendirilmesidir. Anlatmaya da ve hikâye etmeye de olanak sağlayan bir okuma türüdür. Sesli okuma eğitiminde etkin bir yöntemdir. Sözcüklerin doğru seslendirilmesine, görsel hafızanın gelişmesine yardım eder. Sesli okuma iletişim kurmayı sağladığı için bilişsel ve duyusal gelişime yardım eder.
Sesli okuma tekniğinde temel amaç; kelimelerin doğru telaffuz edilmesini sağlamak, topluluk önünde konuşma becerilerini geliştirmektir.
Her yaştan okur için grup olarak veya yalnız yapılan sesli okumanın faydalarını şöyle sıralayabiliriz:
Akıcı okumayı sağlar.
Kelimelerin doğru telaffuz edilmesine yardımcı olur.
Okuma zevki kazandırmada etkilidir.
Hafızayı güçlendirir.
Doğru bir diksiyon kazanmayı sağlar.
Akıcı konuşma yeteneğini geliştirir.
Kavrama gücünü geliştirir.
Kelime dağarcığını artırır.
Dinleme ve okuma becerilerini geliştirir.
Odaklanma gücünü keskinleştirir.
2.) Sessiz Okuma Tekniği
Sessiz okuma sözcükleri ve cümleleri gözle takip ederek yapılan okumadır. Bireyin yaşamında en çok yer alan bu okuma türü, anlamaya ve kavramaya yöneliktir. Okurun sözcüğün sesini hayal etmesini ve zihninde görselleştirmesini sağlar.
Pratikte yaşamımız boyunca çoğunlukla sessizce okuruz. Sözlü ve sesli olarak okumayı geliştirmek başlangıçta hayati öneme sahipken sessiz okuma ömür boyu faydalıdır. Sesli okumanın sessiz okumaya başarılı bir şekilde evrimleşme süreci bakın bize ne gibi faydalar sağlıyor.
Sessiz Okumanın Faydaları
Farklı türdeki okuma materyallerine doğru şekilde odaklanmak
Metin okurken neyin önemli olduğunu belirlemek
Ana fikirleri daha hızlı kavramak
Bağlantılı fikirleri bir arada algılamak, bağlam geliştirmek
Hatırlamaya değer bulduğumuz konularla bilinçaltını beslemek
Sessiz okuma tekniği; anlama hızını artırdığı için günlük hayatta önemlidir. Sessiz okumada, metinde anlatılanlar zihinde canlandırılır.
3.) Tam Okuma Tekniği
Tam okuma tekniği, metnin tüm kelimelerini, cümlelerini dikkatle anlamlandırarak kelimeler, cümleler ve kullanılan görsel, tablo, grafik vb. arasında bağ kurarak okumadır. Genellikle resmî yazıları ve bilgilendirici metinleri doğru anlamak, önemli yerlerin özetini çıkarmak için kullanılır.
Tam okuma yaparken
■ Okuma amacı belirlenmeli,
■ Metne ilgi duyulmalı,
■ Kelimeler, cümleler ve paragraflar arasında ilişki kurulmalıdır.
4.) Seçerek Okuma Tekniği
Seçerek okuma tekniğinde, okuma amacına ve süreye bağlı olarak metnin belli bölümlerine göz gezdirilir.
Seçerek okumada
■ İçindekiler,
■ Kaynakça,
■ Metnin önemli kısımları,
■ Metindeki görseller,
■ Metnin ön ve son bölümleri,
■ Metindeki farklı yazı şekilleri incelenerek metnin içeriği hakkında çıkarımlarda bulunulabilir.
Seçerek okumada temel amaç sonuca hızla ulaşmaktır.
5.) Güdümlü Okuma Tekniği
Öğretmen ya da yazarın, bir metnin belli bölümleri hakkında ön bilgi vererek okumaya yönlendirmesi ile güdümlü okuma gerçekleşir.
Güdümlü okuma tekniğinde
■ Okunan metin hakkında çeşitli sorular sorulur.
■ Ana fikir ve yardımcı fikirler belirlenir.
■ Ayrıntılı ve derin inceleme yapılmaz.
Bir öğretim metodu olarak öğretmen tarafından seçilen kitabın derste açıklamalar eşliğinde okunmasıdır. Öğretmenlere öğrencilerini daha yakından tanıma ve anlama fırsatı veren güdümlü okuma öncelikli olarak öğrencilerin bir metne yoğunlaşması ve odaklanmasını sağlar. Güdümlü okumanın bakın başka ne gibi faydaları var.
Güdümlü Okumanın Faydaları
Usta bir okuyucu olmak için gerekli temel becerileri kurmak
Zayıf olan tarafları belirlemek ve belirli becerileri güçlendirmek
Detayları görme becerisi geliştirmek
Odaklanma becerisi kazanmak
Akıcılık oluşturmak
Kelime bilgisini genişletmek
Okuduğunu anlama becerilerini geliştirmek
6.) Serbest Okuma Tekniği
İlginizi çeken ya da size önerilen metinlerin, kitapların okunması serbest okuma tekniğiyle gerçekleştirilir. Serbest okuma ile merak ettiğiniz konularda yeni bilgiler edinebilir, okuma alışkanlığınızı geliştirebilirsiniz.
7.) Görsel Okuma Tekniği
Şekil, sembol, resim, grafik, tablo, beden dili, doğa ve sosyal olaylar gibi görmeye dayalı dünyayı okuma. 1960’lı yılların sonunda tanımlanan “görsel okuryazarlık” kavramı okumayı metnin dışına çıkararak gördüğümüz her şeyi okuyabileceğimizi vurgulamaktadır.
Görsel okuryazarlığın temel tanımı, görsel imgeler okuma, yazma ve yaratma yeteneğidir. Sanat ve tasarımla ilgili bir kavram olsa da çok daha geniş uygulamaları var. Görsel okuryazarlık; dil, iletişim ve etkileşimle ilgilidir. Görsel medya, iletişim kurduğumuz, fikir alışverişinde bulunduğumuz ve son derece görsel dijital dünyamızda gezindiğimiz dilbilimsel bir araçtır. İnsanların ne kadar görsel yönelimli olduğu düşünüldüğünde, görüntülerin üzerimizde bu kadar güçlü bir etkiye sahip olması şaşırtıcı değil. Araştırmalar, gelişmiş görsel okuryazarlıktan elde edilen çok çeşitli faydaların olduğunu gösteriyor:
Görsel Okumanın Faydaları
Görsel bilgiler daha çok akılda kalır.
Beynimiz görsel bilgiyi daha hızlı algılar.
Öğrencilerin çevrelerindeki dünya ile iletişimini kolaylaştırır.
Kavrama gücünü arttırır.
Okuma keyfini arttırır.
Yabancı dil öğrenimini kolaylaştırır.
Dilden bağımsız bir iletişim kurabilmeyi mümkün kılar.
8.) Not Alarak Okuma Tekniği
Okuma sürecinde okuyucuyu etkin kılan, edinilen bilgileri hatırlamak ve dönüp tekrar kullanmak için saklamayı olanaklı kılan bir okuma türüdür. Bu yöntem bir metni özetleme olarak da düşünülebilir. Eleştirel okuma için başlangıç sürecidir.
Farklı format ve stratejilerle gerçekleştirilebilecek not alarak okuma, özellikle eğitim hayatı veya bir konu üzerine uzun soluklu çalışmalardaki okumalar sırasında kullanılabilecek etkin bir okuma tekniğidir.
Faydaları
Metinden aldığınız bilgiyi ve metinle ilgili fikirlerinizi organize etmenizi sağlar.
Metne daha iyi odaklanmanızı ve metinle bağ kurmanızı sağlar.
Gelecekte, okuduğunuz ve önemli bulduğunuz bir bilgiyi kolayca tekrar bulmanızı sağlar.
Okurken, okuduklarınız hakkında eleştirel düşünme becerinizi geliştirir.
Okuduklarınız hakkında bir sonuca ulaşmanızı ve ana fikri daha net çıkarmanızı kolaylaştırır
Eğitim için okuduğunuzda derse hazırlıklı olmanız için bir temel oluşturmayı destekler.
Sınav veya ödev hazırlığınızda daha güçlü materyallere sahip olmanızı sağlar.
Sunu Hazırlama Aşamaları
Sunumumu hazırlamaya başlamadan önce yazma amacımı ve hitap edeceğim kitleyi belirler.
Seçilen metin ve yazarıyla ilgili amacıma uygun eleştiri yazıları ve incelemeler araştırır.
Seçilen metinle ilgili geçerli ve güvenilir kaynakları okuyarak notlar alır.
Metinden veya okuduklarından edindiği bilgileri düşünsel bir plan doğrultusunda düzenler.
Oluşturacağı tanıtım metninin bölümlerini her bir sunum sayfasında altı satırı geçmeyecek şekilde düzenler.
Anlatımın açık, duru, akıcı ve yalın olmasına dikkat eder.
Sunuma ilgi çekici bir başlık seçer.
Sunumda dikkati dağıtmayacak biçimde görsel unsurlardan faydalanır.
Yararlandığı kaynakları metnin sonuna ekler.
Sunumu paylaşmadan önce metni yeniden gözden geçirir.
Sunumu arkadaşlarıyla paylaşır.
Sunum metnini e-portfolyosuna ekler.
9.) Göz atarak Okuma Tekniği / Gözden Geçirerek Okuma (Süzerek Okuma)
Bir metni bazı bölümlerini öne çıkararak yararlanma aracılığıyla okuma. Kimi zaman daha önce okunmuş bir metni yeniden okumak için de bu yöntem kullanılır. Hemen her alanda öğretim için kullanılan bir okuma ve öğrenme yöntemidir.
Göz atma tekniği, okunacak metnin biçim ve içeriğine dair ipuçlarını belirlemek amacıyla metin üzerinde göz gezdirme işlemidir. Okumaya geçmeden önce metnin başlık ve alt başlıklarına, giriş kısmına, görsellerine, dikkat çeken noktalarına göz gezdirilir.
Göz atma tekniğiyle
■ Okumaya dair amaç belirlenir.
■ Ön bilgiler harekete geçirilir.
■ Önemli noktalar fark edilir.
■ Metinle ilgili tahminlerde bulunulur.
10.) İşaretleyerek Okuma Tekniği
İşaretleyerek okuma tekniği, okunacak metni daha kolay kavrayabilmek için anahtar kelimelerin ve diğer önemli ifadelerin altı çizilerek ya da yuvarlak içine alınarak çeşitli şekillerde belirginleştirilmesidir. Metne yeniden başvurulması gerektiğinde metnin içerdiği bilgiye işaretlemeler yardımıyla daha hızlı ulaşılabilir.
Metin üzerinde işaretlemeler yapılırken
■ Aşırıya kaçılmamalıdır.
■ Metnin içeriğini anlamaya yardımcı olacak hususlar işaretlenmelidir.
11.) Soru Sorarak Okuma Tekniği
Soru sorarak okuma tekniği, metne dair sorular üretmek ve metinden cevap bulmak amacıyla yapılır.Soru sorarak okumada önce metin dikkatle okunur. Daha sonra metinle ilgili çeşitli sorular oluşturulur.Sorulara tek tek veya gruplar hâlinde cevap aranır. Okuma sonrasında ulaşılan ulaşılan soru ve cevaplar değerlendirilir.
12.) Özetleyerek Okuma Tekniği
Özetleyerek okuma tekniği, bir metnin ya da eserin ana hatları ile kısaltılmış biçimidir. Özetleyerek okumada, metin dikkatle okunur,
metindeki önemli kısımlar işaretlenir ya da not alınır, böylece metin kısa bir biçimde ifade edilir.
Özetleyerek okumada
■ Okunan metnin türüne göre özetleme için sorulması gerekenler önceden tasarlanmalıdır. (Örneğin bir hikâye okunuyorsa kişi, yer, zaman ve olaylara
dikkat ederek okuma yapmalıdır.)
■ Okuma sırasında ara özetlerle anlatılanlar pekiştirilmelidir.
13.) Tahmin Ederek Okuma Tekniği
Tahmin ederek okuma tekniği, birtakım verilere dayanarak bütünüyle okumadan metinle ilgili tahminî tespitlerde bulunmadır.
Bu teknikle metinde geçen bazı kelime veya kelime gruplarından hareketle metinde neyin anlatıldığı sorgulanır. Bir öğretim tekniği olarak öğretmenlerin öğrencileri okuyacakları metne karşı ilgilerini uyandırmaya yönelik bir okuma türüdür. Öğretmen okuma sırasında öğrencilerin metni kavrama gücünü artırmak için merak uyandırıcı sorular yöneltir.
14.) Rehberle / Kılavuzla Okuma Tekniği
Rehberle / kılavuzla okuma tekniği, bir rehberin okuyanları yönlendirdiği
ve gerektiği yerde bilgilendirdiği okuma tekniğidir. Bir konu ya da tema çerçevesinde seçilen metin eleştirel okunur, benzer ve farklı
fikirler sınıflandırılır. Grupla okuma etkinliklerinde yararlanılabilecek bir tekniktir.
15.) Akranla / Eşle Okuma Tekniği
Akranla / eşle okuma tekniği ,okuma becerisini ve dinlemeyi de destekleyen akran öğretimi tekniğidir. Doğru okuma becerisini geliştirirken metni anlayabilmeyi sağlar.
16.) Okuma Halkası Tekniği
Okuma halkası tekniği, bireylerin bir araya gelerek seçtikleri bir metni
okudukları ve okuma sonrası düşüncelerini paylaşmak amacıyla oluşturdukları bir okuma tekniğidir.
17.) Tartışarak Okuma Tekniği
Tartışarak okuma tekniği, metin hakkındaki görüşlerin paylaşılmasıyla gerçekleştirilen okuma tekniğidir. Metne farklı bakış açıları ve düşüncelerle yaklaşılır. Öne sürülen görüşler bilgi ve tecrübelere dayandığı için bu teknik, zihin geliştirme süreci bakımından da önemlidir.
18.) Kavram Haritaları
Kavram haritaları, okunan bir metindeki kavramların belirlenmesi ve metinde verilenlerin görselleştirilmesi bağlamında etkili bir yöntemdir. Okunan
bir metnin kavram haritasının çıkarılması eleştirel okumanın basamaklarındandır.
19.) Empati Okuma Tekniği
Empatik okuma tekniği; okurun kendisini yazarın yerine koyarak onun neler hissettiğine, yazdıklarının hangi görüş ve deneyimleri yansıttığına, kendini ve dünyayı nasıl algıladığına dikkat ederek okumasıdır.
Empatik okumayla
■ Yazarın bakış açısıyla konuya yaklaşımı ve beğenisi incelenir.
■ Yazarın bakış açısı, okur tarafından yorumlanarak metinden yeni bir anlam çıkarılır.
20.) Yaratıcı Okuma Tekniği
Yaratıcı okuma tekniği, yeni ve farklı bakış açılarıyla okumadır. Yaratıcı okumada çağrışımlar ve hayal gücü önemli unsurlardır. Bu çağrışımlar metni okuyan her bireyde farklılıklar gösterebilir.
Yaratıcı okurken
■ Yarım bırakılan metin tamamlanabilir.
■ Metinden hareketle çeşitli problemlere çözüm üretilebilir.
■ Metne ekleme ve çıkarma yapılabilir.
■ Metinde geçen unsurların günlük yaşama yansımaları tartışılabilir.
21.) Kaynakça Okuma Tekniği
Kaynakça
Bir metin yazılırken basılı kaynaklardan, genel ağdan alınmış veya araştırmacının kendi üslup ve ifadesiyle aktarılmış ifadelerin başkalarına ait özgün nitelikteki fikirlerin kaynaklarının gösterilmesi gerekir.
Kaynak göstermedeki amaç
■ Görüşlerinin doğruluğunu desteklemek,
■ Bilgilerin kaynağını göstermek,
■ Sunulan bilgilerin güvenirliğini okuyucuya denetim olanağı sağlamak,
■ İlgili konuda araştırma yapmak isteyenlere kaynak bilgisi vermektir.
Bunun için metnin sonunda bir kaynakça bölümüne yer verilir.
Başkalarına ait bölümler, dizeler veya fikirlerin kaynak gösterilmeden alınıp kendisine aitmiş gibi gösterilmesine intihal denir. İntihal yapmak, hukuki ve ahlaki bir suçtur.
Kaynak Gösterme Biçimleri
Kitap kaynakçalarında (Yazarın soyadı), (Yazarın adının ilk harfi). (Kitabın basım yılı). (Kitabın adı). (Kitabın basıldığı yer): (Yayınevi).
Dergi kaynakçalarında (Yazarın soyadı), (Yazarın adının ilk harfi). (Basım yılı) (Dergideki yazının başlığı). (Derginin adı). (Derginin sayısı, metnin alındığı sayfaların numarası).
Genel ağ kaynakçalarında (Yazarın soyadı), (Yazarın adının ilk harfi). (Metnin başlığı). (Metnin alındığı genel ağ sitesinin uzantısı). (Metne genel ağdan erişilen tarih -E.T.-, metne genel ağdan erişilen saat -E.S.-)
Bütüncül Okuma Süreci
Eleştirel okuma farkındalığı kazanmış bireyler, okuma eylemini önceden planlar. Okuma sırasında nasıl okuduğunu ve metinden ne anladığını sürekli gözden geçirir. Okuma sonrasında okuma sürecini baştan sona tekrar değerlendirir.
Okumaya Başlarken Metni göz atma tekniği ile okuyunuz.
■ Metni okuma amacınızı belirleyiniz.
■ Metnin sizde çağrıştırdıklarını zihninizde canlandırınız.
■ Metnin içeriği hakkında tahminde bulununuz.
■ Metinde yoğunlaşacağınız bölümlere karar veriniz.
■ Ön bilgilerinizden hareketle metinle ilgili sorular sorunuz.
Okuma Esnasında
■ Okuma amacınıza uygun bir okuma tekniği ve hızıyla okuyunuz.
■ Metne odaklanınız.
■ Metindeki kelime, kelime grupları, cümle ve paragraflardan çıkarımlar yapınız.
■ Metni daha iyi anlamlandırmak, ileride hatırlamak amacıyla görsel şemalardan, kavram ve zihin haritalarından faydalanınız.
■ Güdümlü okuma yapıyorsanız metinle ilgili hazırladığınız soruların cevabını bulunuz.
■ Metnin temasını bulmaya yönelik önemli gördüğünüz yerleri not alınız.
■ Anahtar kelimelerin altını çiziniz veya
kendinize uygun teknikleri kullanarak metin üzerinde işaretlemeler yapınız.
■ Metindeki bölümleri kendi ifadelerinizle özetleyiniz.
■ Metni durarak, geriye dönüşler yaparak, dizelerin / cümlelerin
/ paragrafların ilk kelimelerinden veya son kelimelerinden cümleler oluşturarak okuyunuz.
■ Anlamakta zorlandığınız bölümler olduğunda farklı okuma teknikleri kullanarak metne yoğunlaşınız.
■ Metni sorular sorarak okuyunuz.
Okuma Sonrası
■ Okuma amacınızın okuduğunuz metnin içeriğine uygun olup olmadığını sorgulayınız.
■ Metni okumadan önceki tahminlerinizin doğru olup olmadığını kontrol ediniz.
■ Okuma esnasında yaptığınız işaretlemeleri ve tuttuğunuz notları gözden geçiriniz.
■ Metnin temasını / konusunu, yardımcı düşüncelerini ve ana düşüncesini belirleyiniz.
■ Metindeki bilgilerin doğruluğunu sorgulayınız.
■ Metindeki olay ve durumlar arasındaki ilişkiyi belirleyiniz.
■ Metindeki duyguyu, düşünceyi kendi cümlelerinizle ifade ediniz.
■ Yazarın / şairin duygularına, düşüncelerine katıldığınız ve katılmadığınız yönleri belirleyiniz.
■ Metinle ilgili önceden hazırladığınız soruları cevaplayınız.
■ Metin hakkındaki değerlendirmelerinizi yazılı ya da sözlü olarak paylaşınız.
Dosya olarak isteyenler yoruma yazabilir.
Ekrem Yekrek’e katkılarından dolayı teşekkür ederiz.
