İnce Memed Romanının Değerlendirilmesi
Olayın başkahramanı Memed, annesi Döne ile birlikte Değirmenoluk köyünde yaşamakta olan bir gençtir. Köyün bütün toprakları Abdi Ağa’ya aittir ve Abdi Ağa köydeki insanları köle gibi kullanmaktadır.
Abdi Ağa’nın zulmünden bunalan Memed, köyden kaçarak başka bir köyde yaşamakta olan Süleyman Emmi’ye çobanlık yapar. Annesinin hasretine dayanamayarak iki yıl sonra köyüne dönen Memed, ağa tarafından cezalandırılır. Hasattan annesi ve kendisine bir şey verilmez ve açlıkla baş başa bırakılır.
İnce Memed, 18 yaşına geldiğinde arkadaşı Mustafa ile zaman zaman kasabaya giderler. Kasabada ağalık sistemi olmadığını, insanların kendi topraklarını ekip biçtiklerini görür ve sevdiği kız Hatçe’yi alarak kasabaya kaçarlar.
Bu haberi duyan Abdi Ağa, adamlarını alarak Memed’in peşine düşer. Memed ve Abdi Ağa’nın adamları arasında çatışma çıkar; adamalardan birisi ölür, Abdi Ağa yaralanır. Memed, Hatçe’ye köye dönmesini, tekrar gelerek onu alacağını söyler ve kaçar.
Bir süre Süleyman Emmi’nin yanında kalan Memed, daha sonra Deli Durdu adında bir eşkıyaya katılarak eşkıya olur. Burada silah kullanmayı çok iyi öğrenen Memed, Deli Durdu’nun vicdansızlıklarına dayanamayarak oradan ayrılır.
Abdi ağa, Memed’in sevgilisi Hatçe’yi yalancı şahit bularak adamını öldürdüğü gerekçesiyle hapse attırmış, annesini ise döverek öldürmüştür. Köye geldiğinde bu olanları öğrenen Memed, Abdi Ağa’yı öldürmeye yemin etmiştir. Memed ve arkadaşı Cabbar, Abdi Ağa’yı saklandığı evde bulurlar, evi ateşe verirler. Evden kimse çıkmayınca Abdi Ağa’nın öldüğünü düşünürler.
İnce Memed, Abdi Ağa’nın öldüğünü, artık korkacak bir şey olmadığını, gelirlerini kendi aralarında paylaşabileceklerini söyler. Bunu duyan köylü çok sevinir, ancak Abdi Ağa’nın ölmediği haberi duyulunca köylüler korkudan evlerine kapanırlar. Abdi Ağa boş durmaz, Memed’den olanların intikamını almak planlar yapar.
Memed, arkadaşının karşı çıkmasına rağmen kasabaya Hatçe’yi görmeye gider. Hatçe’nin başka bir yerdeki hapishaneye nakledileceğini öğrenen Memed jandarmayı vurarak Hatçe ve arkadaşı Iraz’ı kaçırır.
İnce Memed, Hatçe ve Iraz’ı alarak bir mağaraya saklanır. Orada Memed’in bir oğlu olur. Bu arada jandarma da onları aramaktadır. Jandarma Memed’i sıkıştırır. Çatışmada Hatçe ölür. Iraz, çocuğu alarak Antep’teki köyüne döner.
Değirmenoluk köyüne dönerek Abdi Ağa’yı öldüren İnce Memed, köylülere artık rahat bir şekilde yaşayabileceklerini söyleyerek gözlerden kaybolur ve bir daha kimse Memed’den haber alamaz.
DEĞERLENDİRME: Yaşar Kemal’in İnce Memed isimli bu eserinde Ağalık ve sömürü düzenine karşı bir başkaldırı ve insanca yaşama özlemini görmekteyiz.
