Kendi Kendine, Bağımsız ya da Öz Yönelimli Öğrenme

Kendi kendine öğrenme bilgi ve iletişim çağı ile birlikte öne çıkan bir kavram. İnsan sürekli bir şeyler öğreniyor. Bunların çok az bir kısmı okulda yapılandırılmış (formal) öğrenme etkinlikleriyle gerçekleşirken büyük bir kısmı hayatın içinde informal olarak meydana gelir. Kendi kendine öğrenme en başarılı ve zeki öğrenciler için bile başarılması oldukça zor bir konudur.

Bu noktada kendi kendine öğrenme ya da bağımsız öğrenme de diyebileceğimiz öz-yönelimli öğrenme kavramı ortaya çıkıyor. Öz yönelimli öğrenme günlük hayatın bir parçası olarak gerçekleşen öğrenme etkinliklerini yönetebilmenin yanında öğrencinin kendi öğrenmesinin kontrolünü ele alması olarak da ifade edilebilir.

Özellikle internetin yaygınlaşması ile birlikte bilgiye ulaşma kaynakları sınırsız bir hale geldi. Öğrenci bir konuyu öğrenmek istediği zaman o konu ile ilgili YouTube’da binlerce içeriğe ulaşabiliyor. Özellikle İngilizce bilen ve anlayabilen öğrenciler için bu sayı milyonlara çıkabiliyor. Edebiyat Sultanı gibi yüzlerce site neredeyse sınırsız sayıda ders notuna ve sınav sorularına ulaşma imkanı sunuyor. Ancak, bunlar arasında amaca uygun olanları seçmek, öğrenmek ve ne öğrendiğini değerlendirebilmek en başarılı, zeki ve çalışkan öğrenciler için bile mümkün görünmemektedir.

Bu durumda öğrencinin kendi kendine, bağımsız olarak ya da öz yönelimli olarak nasıl öğrenebileceği konusunu analiz etmekte yarar var. Öz yönelimli öğrenme; öğrenmeye hazır olma, öğrenme amaçlarını belirleme, öğrenme sürecine katılma ve ne öğrendiğini değerlendirme olarak dört ana eylemden oluşmaktadır. Bu dört aşamayı kısaca şu şekilde ele almak mümkün:

Öğrenmeye hazır olma

Öğrencinin kendi kendine öğrenebilmesi için temel bazı beceriler ve tutumlar gereklidir. Öncelikle kendi mevcut durumunu değerlendirebilmesi yani ne aradığını bilmesi gerekir. Bununla birlikte çalışma alışkanlığı, öğrenmeyi destekleyen aile ortamı ve evde ve/veya okulda ona rehberlik edebilecek kişiler olması gereklidir. Bağımsız çalışabilme, düzenli olma, öz disiplin, etkili iletişim de gerekli diğer bazı beceriler olarak sayılabilir.

Öğrenme amaçlarını belirleme

Öğrenme amaçlarını belirleme, başka bir deyişle ne öğreneceğini bilme, en kritik aşamalardan birisidir. Bunun için öğrenci bir rehberden destek alabileceği gibi elindeki bazı anahtar sorularla da bunu yapabilir. Örneğin;

Bu konu ile ilgili önceden ne biliyorum?

Konunun anahtar kavramları neler?

Bu kavramlar ile önceki bilgilerim arasında nasıl bir ilişki var?

Hangi kaynaktan çalışmam daha verimli olur?

Konuyu öğrendiğimi nasıl anlayacağım?

Öğrenme Süreci

Etkili bir öğrenme için öncelikle öğrencinin kendi öğrenme tarzını ve öğrenme yaklaşımlarını bilmesi şarttır. Bunun için kendine:

En iyi nasıl öğreniyorum?
Hangi öğretmenin dersini daha çok seviyorum?
O neyi nasıl anlatıyor?

sorularını sorabilir.

Bununla beraber ne için öğrendiğini bilmesi de nasıl öğreneceğine yardım eder. Sınavı geçmek için, sadece o üniteyi anlamak için ya da daha önceki öğrendikleriyle bağlantılar kurarak derinlemesine öğrenmek için farklı yöntem ve araçlar gerektirir. Ancak şu unutulmamalı ki öz yönelimli öğrenme mutlaka derinlemesine öğrenmeyi amaçlamalıdır. Bunun için de öğrencinin kendi tarzı ve yöntemleri olmalıdır.

Ne öğrendiğini değerlendirme

Son aşama öğrencini ne kadar öğrendiğini değerlendirmesidir. Bunu belirlemek için başlangıçta belirlediği amaçları gözden geçirebilir, öğretmeninden geri bildirim alabilir ya da kendine şu soruları sorabilir:

Öğrendiğimi nereden anlıyorum?

Konuları anlatırken ya da kuralları uygularken rahat hissediyor muyum?

Bu konu ile ilgili karşılaşacağım problemleri çözmek konusunda kendime güveniyor muyum?

Oldukça geniş ve derin bir kavram olan kendi kendine öğrenme, bağımsız öğrenme ya da öz yönelimli öğrenme okuyuculardan gelen talepler doğrultusunda daha ayrıntılı biçimde incelenebilir.

İngilizce bilen okuyucular için daha ayrıntılı bilgi aşağıdaki kaynakta bulunabilir.

https://uwaterloo.ca/centre-for-teaching-excellence/teaching-resources/teaching-tips/tips-students/self-directed-learning/self-directed-learning-four-step-process

Yazara ulaşın:

Facebook: https://www.facebook.com/mnurioztrk

Twitter: https://twitter.com/mnuriozturk