ÖĞRETİM TEKNİKLERİ

I. İYİ BİR ÖĞRETMENİN ÖZELLİKLERİ

A. ÖĞRENCİLERLE OLAN MÜNASEBETLER YÖNÜNDEN: Bir öğretmenin başarısı, öğrencilerle olan geniş çaptaki münasebetlerine bağlıdır. O, yalnız mesleğinin ehli olmakla kalmayıp aynı zamanda öğrencileriyle iyi ve faydalı münasebetlerini geliştirmelidir. Gerçekte başarı, küçük çapta birçok etkenin tesiri altında olup, bunlarda biri de iyi ve kötü ilişkiler arasındaki farklardır.

1. Öğrencilerin problemleriyle ilgileniniz ve onları anlamaya çalışınız. Öğretmenin öğrencilerine yakın ilgi gösterdiğinin en açık örneği, öğrencilerinin isimlerini bilmesidir. Bir öğrenci, kendi ismiyle çağrılmaktan memnun olur ve bir öğretmen de öğretmen-öğrenci ilişkisinde bunun başlıca etken olduğunu bilir.
2. Öğrencilerin bütün suallerini cevaplandırınız, başınızdan savmayınız. Bir öğretmen, öğrencilerinin bütün sorularını cevaplandırabilsin veya cevaplandıramasın, samimi davranarak onlara güven telkin etmelidir. Samimi olmayan ve etrafındaki aldatmaya çalışan kimse, gerek öğrencilerinden gerek çevresinden pek az hürmet görür. Eğer sorular şahsi öneme sahipse, şahıslara göre cevaplandırılır, sınıfta ortaya çıkarılmaz. Öğrencilerinizi, şahsi meseleleriyle ve uzmanlığınız dahilinde olan konularla ilgili bilgileri gelip sormaları için teşvik ediniz. Onlara bu çeşit yardımlarda zahmete katlanmaktan çekinmeyiniz.
3. Kendinizi sınıfınıza tesirli bir şekilde takdim ediniz. “İlk tesir, en kuvvetli tesirdir.” sözü, öğretmenler için büyük öneme sahiptir. Sınıfınızla yapacağınız ilk karşılaşmayı iyi ve dikkatle planlayınız. Kendinizi ve okutacağınız dersi en tesirli bir şekilde takdim ediniz; üzerinizdeki ilk izlenimler iyi olmalı ve bütün ders yılı boyunca bu izlenimler muhafaza edilmelidir.
4. Öğrencilerinize kişisel meselelerinizden bahsetmeyiniz. Şahsi dert ve düşüncelerinizi kendinize saklayınız. Bu gibi hususlarda öğrencileriniz size yardım etmeyeceklerinden onlara boşuna açılmanıza gerek yoktur. Muhataplarınıza karşı olan davranışlarınızda daima makul davranınız.
5. Yersiz eleştiri ve alaydan kaçınınız. Öğretmen, mesleğinin ehli olsa dahi, bazı faaliyetlerinde beceriksiz veya öğrenmede yavaş olan öğrencileri eleştirerek veya onlarla alay ederek onları zor duruma düşürebilir. Bir zamanlar kendisinin de öğrenmede ne güçlüklerle karşılaştığını hatırlamalıdır. Hoşa gitmeyecek ihtarlar çalışmayı teşvik etmez, gerçekte bunlar, öğrencinin öğrenmesini ağırlaştıracağı gibi kin ve infial yaratabilir.
6. Mizacınızı daima kontrol ediniz. Bir öğretmen sinirlenerek aslında demek istediği şeyleri söyleyebilir ve sonra da bu acele ve yanlış hareketinden pişmanlık duyabilir. Sınıfını devamlı olarak kontrolü altında bulundurabilmesi için öğretmenin kendini kontrolü esastır.
7. Olgun bir şahsiyet sahibi, şakacı ve samimi olunuz. Bazı öğrenciler, öğretmenlerinin şaka ve eğlenceye olan tahammüllerini yoklamak üzere, sandalyelerine raptiye veya bir cisim koyarlar. Bu gibi hallerde onu derhal okul müdürüne göndermek hoş olmaz, acizlik olur. Müdür de bundan memnun olmaz. Aslında öğrenciler, öğretmenlerinin şakaya ve yakınlaşmaya ne derece tahammül edebileceğini anlamak isterler. Onlar şaka götüren ve samimi olarak karşılayan kimselerden hoşlanırlar.
8. Öğrencilerin sordukları sorular veya yapmadıkları işler karşısında sabırlı olunuz. Özellikle lüzumsuz ve saçma sorular sorulduğu zaman sabırlı olmak bir meziyettir. Öğretmenin aruz ettiği gibi bütün öğrencilerin bilgi ve yetenekte aynı ölçüde ilerleme kaydetmeleri beklenemez. Tesirli bir öğretim yapabilmede, her öğretmen sabır ve anlayış gibi özelliklere sahip olmalıdır.
9. Yeterli derecede bilgi sahibi olunuz. İyi bir öğretmen, çocuklardan herhangi biri gibi değildir. O, kendi öğrencilerinde uyandıracak saygıya dikkat eder. Öğrenciler, öğretmenin durumu icabı edindiği geniş bilgiye çok değer verirler. Özellikle bu değer veriş okulun mesai saatleri içinde daha fazla görülür.
10. Öğrencilerle aşırı derecede senli benli olmaktan kaçınınız. Öğrencilerle olan aşırı derecede senli benlilik diğerleri yanında bazılarına karşı taraf tutmaya yol açabilir.
11. Öğrencileri mahcup duruma sokmaktan ve hırpalamaktan sakınınız. Diğerlerinin önünde bir insanı asla azarlamayınız. Özür bulmalar ve azarlamalar, daha çok özel bir şekilde gizli bir yerde yapılmalıdır. Bir öğretmenin yapabileceği en büyük hatalardan biri de öğrencisini, arkadaşları önünde küçük düşürmektir. Böyle hareketler, öğretmene karşı nahoş tepkiler oluşturabilir ve öğrencinin öğretmenine olan güvenini yok eder. Öğretmenin bu güveni yeniden kazanması uzun bir zamana ihtiyaç gösterir.
12. Öğrencilerin iyi işlerini ve tavırlarını takdir ediniz. Öğrenmede zevk alma hissi esastır. Öğrenciler teşvik ve takdir edildikleri zaman gayret ve başarılarında büyük gelişmeler gösterirler. Liyakat gösteren öğrencileri takdir ediniz.
13. Dersinizin öğrenciler üzerindeki tesirini yine öğrencilerinize sorunuz. Bir müfettişin, öğretmenin çalışmasındaki tesir derecesini tespit edebilmek için kullanabileceği en emin metotlardan biri öğrencileri yoklamaktır. Aynı şeyi öğretmen de yaparsa, öğretimin ve programının bazı özelliklerini geliştirmede önemli yardımlar sağlayabilecek ikazlar ve ipuçları ile karşılaşabilir. Öğrencilere eleştirilerini hiç çekinmeden ifade etmeleri telkin edilmelidir. Onlara, düşüncelerini yazmalarına kolaylık olması için, istenen özelliklerin soru halinde örnekleri verilmelidir. Eğer öğrencilere düşünce ve tavsiyelerinden ötürü kendilerine asla bir zarar gelmeyeceği garanti edilirse, öğretmen bazı gizli bilgilerin ortaya çıkmasına ve şüphe götürmeyen bazı yapıcı tavsiyelere sahip olacaktır. Eleştiriler sert ve kırıcı olabilir; fakat öğretmenin mümkün olduğu kadar iyi bir çalışma yapmak istiyorsa bu acı eleştiriler kendisi için faydalar sağlayacaktır.
14. Öğrenciyi tarafsız olarak değerlendiriniz, onun geçmişteki sicilini düşünmeyiniz. Bir öğrencinin geçmişteki işine, itibarına ve başarı derecesine bakarak hüküm verilmemelidir. Sınıf başarısı hakkındaki hükümler mümkün olduğu kadar objektif olarak verilmelidir. İyi bir öğretmen, öğrencisinin şimdiki çalışmasını değerlendirirken onun geçmişteki iyi veya kötü durumunun tesiri altında kalmaz.

B. MESLEKİ FORMASYON YÖNÜNDEN

Öğretmenliği seçmiş olan bir kimse, öğretimi meslek edinmiş demektir. O, kendine ve meslektaşlarına gösterilecek güven ve itibarın kazanılmasına ve bu meziyetleri yansıtmaya çalışır. İyi bir öğretmen şu mesleki özelliklere sahip olmalıdır:

15. Ders müfredatının gelişimine tavsiyelerinizle katılım sağlayınız. Eğitim ve öğretimin gelişimi için, her öğretmenin görevi, yapıcı eleştiri ve tavsiyelerde bulunmaktır. Öğrencileriyle olan yakın münasebetleri dolayısıyla öğretmen, onların reaksiyonlarını gözlemleyebilir. Eğitimin ve öğretimin gelişmesine esas olan problemin çarelerini de bulabilir. Öğretmenler bu türlü deneyimlerinden dolayı, okul programı hakkındaki fikirlerini ilgililere nakletmelidirler. Müfettişler, müdürler ve diğer otoriteler, öğretmenlerin yapacakları bütün yardımları memnuniyetle dikkate almak ihtiyacındadırlar.
16. Yapıcı eleştirileri normal karşılayınız. İki baş, çoğunlukla bir baştan üstündür. Öğretmen de faydalı olacak kabule layık tavsiyeleri benimser. Siz de çalışmalarınızı geliştirecek tavsiyeler karşısında anlayışlı olunuz.
17. Mesleki yetişmenizi ihmal etmeyiniz, daima kendinizi yetiştirmeye çalışınız. Bir öğretmenin mesleki yetişmesi: Okumaya, incelemeye, gelişim seminerlerine katılımına ve bir öğretmende gerekli hünerlerin gelişmesine yarayacak avantajlardan faydalanmaya bağlıdır. Kendisini durmadan olgunlaştıran ve yetiştiren, mesleğinde maharet sahibi olan öğretmenin şeref ve itibarı arttığı gibi terfi etme imkanları da kolaylaşır.
18. Mesleğinizdeki yenilikleri takip etmeyi ihmal etmeyiniz. Bütün meslek sahalarında çalışma şartları durmadan değişmektedir. Bir öğretmenin, öğretmenlikle ilgili sahalarda olduğu kadar asıl branşı ile ilgili değişmeleri ve yeni eğilimleri, bilgide yeni gelişmeleri alet ve makinelerin en son yeniliklerini takip etmesi lazımdır. Siz de kendinizi ancak bu şekilde öğretmenliğe hazırlamış olursunuz. Mesleğinizin özelliğine göre teknik yayınları takip ettiğiniz kadar öğretmenlikle ilgili yayınları da takip etmeniz faydalıdır.
19. Diğer bir işe benzemeyen öğretimin imkanlarını kullanmayı bir hizmet vesilesi biliniz. Öğretmen, insanlarla ilgilenen bir meslek adamıdır ve onlara hizmet için pek çok fırsata sahiptir. Mesela ziraatte, ordunun çeşitli sınıflarında ve diğer hayati mevzularda tatbik edilecek eğitim programlarını idare etmeleri için öğretmen olarak seçilen kimseleri düşünün. Onlar ikinci sınıf bir teknisyen değildirler; fakat işlerinde yetenekli ve yetkili kimselerdir. Kendilerine öğretme görevi verilen böyle uzman kimseler, başkalarına yardımlarda bulunabilirler. Onlar birer öğretmen olarak, idarelerine verilmiş olan her öğrencinin davranışlarını, bilgisini ve yeteneğini geliştirmekle sorumludurlar. Onların öğrencilerine ve memleketlerine hizmet imkanları ancak kendi bilgi, alaka ve kabiliyet ve yetkileri ile sınırlanmıştır.
20. Mesleki bilgilerinizi başkalarıyla paylaşınız. Bazı meslek sahipleri, mesleğin inceliklerini büyük güçlüklerle öğrendim; niçin bu mesleki sırları başkalarına vereyim, derler. İyi bir öğretmen öğrettiği konunun pratik yollarını, ustalıklarını ve en küçük inceliklerini yeri geldikçe büyük bir aşkla öğrencilerine öğretmekten haz duyar. Mesleğinin ince noktalarını kendi meslek arkadaşlarıyla münakaşa eder ve böylelikle arkadaşlarının öğretimde daha faydalı olmalarına yardım eder. Fikirlerini iyi bir şekilde yazı ile ifade edebilen öğretmenlere, mesleki gazete ve dergilerde yazılar yazmaları tavsiye edilir. Bunları yapabilen bir öğretmen, meslektaşlarının daha iyi bir öğretim vazifesi yapmalarına yardım etmiş olur ve saygınlığı da artar.
21. Mesleğinizle ilgili oluşumlara katılınız ve faal hizmetler alınız. Her öğretmenin kendi mesleği ile ilgili oluşumlara yardım etmesi bir meslek borcu olmalıdır. Öğretmenler bu türlü oluşumlara faal hizmetlerini esirgememelidir.
22. Halkın öğretmenden beklediği tarzda yaşayınız. Bir öğretmenin mesleğine uygun adet ve tavırlarıyla yaşayış ve münasebetlerinde örnek insan olması lazımdır. Mesleği kadar toplum da kendisinden bunu bekler. Onun, toplumun teşebbüslerini desteklemesi ve faydalı bir hemşeri olması istenir. Bu meziyetleriyle diğer meslek mensuplarından daha üstün bir değere sahiptir. Zira öğretmenler, öğrencilerini yetiştirmekle insanlığın gelişimine hizmet etmiş olduklarından, öğrencilerin iftiharla takip edecekleri birer örnektir.
23. İşinizi kendiniz bizzat ve en iyi bir şekilde yapmaya çalışınız. Öğretmen, öğrencilerine dersin veya işin nasıl yapılacağını söylerken, söylediklerini bizzat kendisi yapmıyorsa o, mesleğinin ehli bir öğretmen değildir. Dersinde veya el işlerinde bilgisiz ve başarısız çalışan öğretmen, öğrencilerin güvenini kaybedeceği gibi, böyle bir öğretmenin blöfçü telakki edileceğinde de şüphe yoktur. Öğretmen, öğreteceğini uygulamaya geçmeden evvel kendisini ona güzel bir şekilde hazırlamış olmalıdır.
24. Okul saatleri içinde okul işleriyle meşgul olunuz. İyi bir öğretmen ders veya atölye saatlerinde her dakikayı öğrencilerin yetişmesi için harcar. Bu meşguliyetinden ve ilgisinden dolayı öğrenciler, veliler, idareciler ve müfettişler kendisini takdir edeceklerdir.

C. AHLAK VE ERDEM SAHİBİ OLMA YÖNÜNDEN

Öğretim mesleği, toplumun kabul ettiği ahlak kurallarını bir düstur olarak ve bu mesleğin her ferdi ahlak, karakter ve iyi davranışlar ile diğer vasıflara sahiptir.

25. Zararlı söylenti ve dedikoduları önleyiniz. Söylenti ve dedikodu hem tehlikeli hem de ayıptır. Bazen bunları uyduran veya nakledenler feci neticelerle karşılaşırlar. Bir dedikoducu, mensubu olduğu birliğin veya mesleğin şerefine zarar getirebilir. İyi bir öğretmen bu çeşit söylentileri kaynağından yok etmeye ve zararlı neticeler doğuracak olan yanlış bilgilerin yayılmasını önlemeye çalışır.
26. Mensubu olduğunuz birliğe sadık kalınız. İyi bir öğretmen kendi birliğine ve öğretim mesleğine sarsılmaz bir imanla bağlıdır. O, şahsi meselelerinde olduğu kadar, mensubu olduğu birliğin davranışları ve faaliyetleriyle de desteklemek mecburiyetindedir. Kendisine ve birliğine sadakatsizliğinden şüphe edilen bir öğretmenin öğretim mesleğinde yeri yoktur.
27. Bayağı ve müstehcen lisan kullanmaktan sakınınız. Kaba ve çirkin lisan kullanan öğretmenin, küfür lisanına müracaat etmekle kabiliyet ve bilgisindeki eksiklikleri gidermek istediği açıkça anlaşılır. İyi bir öğretmen bu bakımdan çok dikkatlidir, öğrencilerine örnek olur ve onların çirkin lisan kullanmamalarını ister. Bayağı lisan kullanmak, kolayca düzeltilebilen bir alışkanlıktır ve kolayca terk edilebilir.
28. Müessesenize zararı olacak menfaatlerinizden kendinizi uzak tutunuz. Bazı öğretmenler daha iyi bir duruma gelebilmek için müfettişlerin ve diğer otoritelerin gözlerine girebilme endişesiyle mensubu oldukları müesseseyi çekiştirirler. Ahlak ölçülerinin dışında kalan bu gibi hareketler, müesseselerce şeref ve haysiyete tecavüz olarak kabul edilir, anlaşılır.
29. Başkaları için iltifatkar olmayan konuşmaları yapmaktan sakınınız. Öğretmen, başkaları için hoşa gitmeyecek şekilde konuşmalarda bulunursa iş birliği yaptığı kimselerce güvensiz ve kötü fikirli olarak karşılanır. Bu gibiler, başkalarıyla münakaşa ederken sizi de taraftar kazanmaya ve cephe almaya teşvik edebilirler. Böyle hallerde prensibiniz şu olmalıdır: Eğer bir münakaşaya teşvik olunmanız ve görüş birliğine katılmanız hakkındaki teklif sizce iyi değilse tarafsız olunuz, hakkında bir şey söylemeyiniz.
30. Resmi hususlarda faydalı yayınlara katılınız. Faydalı yayınlar, oluşumun ehliyetini artırır. Bir öğretmen hazırlanmış usullerin bazen davaları geciktireceğini zannedebilir ve kendi görüşüne göre bunların telafisini ister. Bununla beraber oluşumun (teşekkülün) selametle çalışabilmesi ve düşündüklerini tatbik edebilmesi için resmi işlerde denenmiş kolaylıklardan faydalanmak da iyi olur.
31. Başarılarınızı geçmişteki icraatınızla değil, halihazır faaliyetlerinizle ölçünüz. Her bilgili insan yahut her mahir sanatkar, çok defa iyi bir öğretmen olamaz. İyi bir öğretmen kendine ait konuyu en iyi bir şekilde işleyebilir ve başkalarına da bunu başarı ile öğretebilir. Geçmişteki icraatın şu andaki başarıya faydası dokunmayabilir, zira öğretmenler, yıllarca evvel ne yaptıklarına göre değil, şimdi yapabildikleri işlere göre değerlendirilirler.

D. ŞAHSİ VASIFLAR YÖNÜNDEN

Şahsi vasıfların iyiliği, başarı kazanmada esastır. Şahsi temasların devamlı ve başarılı olmasında bu özellikler bir öğretmen için önemlidir.

32. Dürüst olunuz. Bir öğretmen çok defa kıymetli aletleri ve malzemeleri zimmetinde bulundururu ve bazen de çeşitli sebeplerle para toplar. Öğretmenin tamamen dürüst olmadığı hakkındaki şüphelere pek az da olsa meydan vermemek için mümkün olan tedbirler evvelce alınmış olmalıdır. Bütün para hesapları, takım ve malzemenin kayıtları doğru olarak tutulmalıdır.
33. İyi bir mantık ve muvazene sahibi olunuz. Davranış ve konuşmalarında ölçüsüz bir öğretmenin varlığından öğrenciler rahatsızlık duyarlar. Konuşmaları ölçüsüz ve tereddütlü (şüpheli) olan engelli beden yapısına sahip bir öğretmenin öğretimdeki otoritesi zayıflar. Bu ölçüsüzlüklerin bir kısmı çalışma ve pratik yapmakla giderilebilir.
34. Kendinize güveniniz. İyi bir öğretmen, üst basamaktaki kimselerin yardımları olmaksızın veya biraz yardımla kendi problemlerini halledebilir ve başkalarının, kendi işlerini yapmaları beklenemez.
35. İnisiyatifinizi kullanınız. İnisiyatifini kullanabilen öğretmen, hadiseleri zamanında halletmeye hazırdır. O, kontrol edildiğini düşünmeksizin yeni fikirlerini tatbike ve geliştirmeye çalışır. Derslerindeki zayıf tarafları arayıp bulur ve onları düzeltir. Böylece okulun faaliyetlerine rehberlik yapar ve bir lider olarak itibar kazanır.
36. Gayretli ve neşeli olunuz. Gayretli ve neşeli bir hal, başkalarına da sirayet eder; öğretmenlerden de öğrencilere geçer. Kuvvetle, metanetle ve neşeyle çalışan öğretmenin bu gayretli çalışması, öğrencileri tarafından örnek olarak alınır.
37. Yaratıcı ve çare bulucu olunuz. Okulların pek azı ancak mükemmel diyeceğimiz şekilde donatılmıştır. Öğretmenlere, kalabalık sınıflar verilmesine rağmen, alet ve takımlarla diğer öğretim vasıtaları pek az ayrılabilmiştir. Fakat, çare bulucu bir öğretmen, ilave öğretim vasıta ve malzemesini temin için her imkandan faydalanmasını bilir. O, fabrika ve teşekküllerini broşür, katalog ve kitaplarını, ilan ve örneklerle diğer vasıtaları öğretimde faydalanmak üzere temin eder. Küçük modeller, kesitler ve benzetişler ile diğer görme vasıtalarını çizer ve yapar. Böylelikle öğretim malzemesini en iyi ve tesirli kullanmasını sağlar.
38. Arkadaşça davranınız. Arkadaşça davranan bir öğretmen, şahsi hizmetlerde yardım bakımından en iyi imkanlara sahip demektir. Öğrenciler, çoğunlukla şahsi yardım veya düzeltme için büyük problemlerini kendilerine arkadaşça davranan ve ilgi gösteren, sempatik öğretmenlerine getirirler. Böylelikle öğretmenin şahsına ve öğrettiği mevzulara büyük saygı gösterirler.
39. Basiretli (ileriyi görme) olunuz. Bir öğretmen her türlü güçlüklerle savaşmaya muktedir olmalıdır. O, hadiselerin en nazik durumlarında dahi tarafgirlik yapmaksızın ve hiçbir gücentiye meydan vermeksizin konuşup anlayarak kararını vermeli ve fikrini söylemelidir.
40. Samimi olunuz. Öğrenciler, bir öğretmenin öğrettiklerinde samimi olup olmadığını veya konuya ne derece ilgi gösterdiğini ve kendini verdiğini derhal anlarlar. Samimiyet, dikkat ve ilgisini gösteremez.
41. Nazik olunuz. Nezaketi öğretmek için nezakete sahip olmalıdır. Öğretmenler, öğrencilerinin nazik olmalarını istemeli ve kendileri de davranışlarında daima nazik olmalıdırlar.
42. Zihni ve fiziki sağlığınıza özen gösteriniz. Hastalıklı bir öğretmenin öğretmenliği yönünden bir değeri yoktur. Sınıfların sınıf olarak faal kalmaları, öğretmenlerin faaliyetleriyle mümkündür. Öğretimde iyi ve verimli icraat, ancak sağlık şartlarına sahip olma ve zihni kabiliyetleri kullanmakla mümkün olur.
43. İş birliği yapmaya gönüllü olunuz. Eğitim ve öğretimle ilgili bir müessesenin verimli olması, o kuruma bağlı öğretmenlerin iş birliği ile yakından ilgilidir. İyi öğretmen, kendi kurumuna kendisini verir, memnuniyetle iş birliği yapmayı arzular ve hissesine düşenden fazlasını da yapmaya çalışır.
44. Dersi işgal edici hareketlerden kaçınınız. Öğrencilerin kafalarını işgal edecek lüzumsuz ve tuhaf konuşma ile hoşa gitmeyen davranışlardan ve bunları adet edinmekten kaçınmalıdır. Bir öğretmen dersini işgal edici bu gibi hareketlerini düzeltmeye çalışır. Pek az da olsa lüzumsuz ve sıkıcı kendisiyle ilgili konuşmalar, çocukları hem dersten hem de öğretmenlerden soğutur. Dersin devamı sırasında arada bir dikkati tazelemek için yapılan ders dışı konuşmaların dozajından çok olması dersi değersiz yapar. Bilinen lüzumsuz tekrarlar öğretmene mahsus kalıplaşmış cümleler ve yanlış telaffuzlar sınıfı son derece rahatsız eder.
45. Öğrencilerin duyabileceği şekilde konuşunuz, fakat bağırmayınız. Bir öğretmen için sesinin tonu, dersinin tesirli olmasında çok önemlidir. Çok yüksek perdeden gelen keskin ve tiz bir ses rahatsız edicidir. Devamlı olarak monoton konuşmadan da kaçınmalıdır. Çünkü mevcut ilgileri öldürür. Kelimeler açık ve doğru telaffuz edilmeli ve işitilebilmelidir.
46. Dersinize girip çıkma zamanlarına dikkat ediniz. Sınıflar arasında yeni bir ders saati cetveli hazırlandığı zaman öğretmen hemen araştırarak zamanlarını ona göre ayarlamalıdır. Böylelikle diğer öğretmenleri rahatsız etmenin de önüne geçilir ve zaman kıymetlendirilmiş olur. İyi bir öğretmen gecikerek yapılacak bir toplantıyı asla geciktirmez ve bu toplantının kıymetli zamanının lüzumsuz harcanmasına sebep olmaz. Zaten topluluk nezaketi söz verilen veya çağrılan yere zamanında gitmeyi gerektirir.
47. Raporlarınızda ve notlarınızda isabetli olunuz. Rapor ve notlarınızın değeri isabetli olma derecesine bağlıdır. Her türlü kayıtlar yanlışlıkları düzeltmek için iki defa kontrolden geçirilmelidir. Kayıt ve raporların gerekli yerlere işlenmeleri derhal yapılmalıdır. Çünkü gecikmeler okulun ehliyet derecesine tesir eder ve öğretmenin de çalışmalarındaki gevşekliği gösterir.
48. Kanun ve nizamlarını biliniz ve gereklerine uyunuz. Her öğretmenin en başta gelen işlerinden biri, kendi okul veya kuruluşunun idare şekline, nizam ve gayelerine vakıf olmak, onları öğrencilerine yeri geldikçe açıklamak ve kendilerinden beklenenlere riayet edip etmediklerini kontrol etmektir.
49. Nefesinizle başkalarını rahatsız etmeyiniz. Çok sigara içmenin rahatsız edici bir nefes, hastalıklı dişler, hasta bir mide yahut sinir bozuklukları bir öğretmenin başlıca kusurlarıdır. Onun günlük faaliyetleri öğrencileriyle ve başkalarıyla iş birliğini gerektirir. Bu iş birliğinde kendisi de kötü bir nefese maruz kalmaktan olumsuz bir şekilde etkilenir. İyi bir öğretmen devamlı olarak ve samimiyetle bu gibi nefes vb. bozuklukları olanları kontrol eder ve böyle bir hali, yavaşça ve samimi olarak gücenmesine meydan vermeden doğrultmaya, düzeltmeye çalışır.
50. Vücudunuzun kokmamasına dikkat ediniz. Vücudunuzda rahatsız edici kokuları bulunan bir öğretmen hoş karşılanmaz. Öğrencilerin öğretmenlerinden kaçınmalarına sebep olan rahatsız edici kokuları yok etmek için sık sık sabunla yıkanmalıdır. Bunun gibi elbiselerin temiz ve ütülenmiş olmaları, kokulardan uzak kalınması bakımından tavsiyeye değer.

E. ŞAHSİ GÖRÜNÜŞ BAKIMINDAN

Sonradan öğretmenlik mesleğine geçen bazı kimseler, öğretmenlikte mühim sayılan iyi bir görünüş ve giyinişi evvelki mesleklerinde işlerinin icabı ihmal etmiş ve buna alışmış olabilirler. Fakat bir öğretmen olarak bu hal artık değişmiş ve görünüşü büyük bir mana kazanmış olmalıdır.

İyi bir görünüşe sahip olabilmek için neler yapılabileceği şöyle sıralanmıştır:

• Yüz temiz bulunmalı.
• Saçlar iyi kesilmiş ve taranmış olmalı.
• Tıraşlı olmalı.
• Elbise temiz ve sade olmalı; mümkün oldukça değiştirilmeli.
• Ayakkabılar boyalı olmalı.
• İş zamanında giyilecek iş elbisesi veya önlüğü olmalı.
• Kıyafet düzgün olmalı.
• Ders saatlerinde bir şey yemek veya çiğnemekten kaçınmalı.
• El ve tırnaklar mümkün olduğu kadar temiz bulundurulmalı.
• Dişler bakımlı ve temiz olmalı.

II. BİR DERS NASIL PLANLANIR ve TAKDİM EDİLİR?

Bir öğretmenin başarısı, dersini tesirli bir şekilde planlayarak takdim etme kabiliyetiyle geniş ölçüde ilgilidir. O, bir usta olarak işleri bizzat kendisinin yapmasını hedef tutabilir. Fakat bir öğretmen olarak yapmaya muktedir olduğu işlerin ustalığını ve bilgilerini başkalarına öğretmek başlıca görevidir. Her ders için plan hazırlamanın önemi üzerinde daha fazla durmaya lüzum yoktur. Hiçbir öğretmen sınıfa hazırlıksız girdiği zaman uygun bir öğretim yapamaz. Şu halde hazırlık yapmaya kesinlikle ihtiyaç vardır. Öğretmen ne öğreteceğini ve nasıl öğreteceğini açıkça bilmelidir. Dersin planı kağıt üzerinde tespit edilmiş olmalı ve ders verme sırasında bu plan öğretmene rehberlik etmelidir.

A. DERSİN PLANLANMASI

1. Dersin konularını öğretimin gayelerine uyacak şekilde seçiniz. Bütün öğretilenlerin öğretim gayelerine uygun düşmesi lazımdır. Konular, öğrencilerin öğrenmeleri icap eden bilgi ve maharetlere yardım edecek şekilde seçilmiş olmalıdır.
2. Dersinizin başlıca hedeflerini belirleyin ve tespit ediniz. Her dersin hedef ve gayesi açık olarak tespit olunmalı ve tesirli bir şekilde belirtilmelidir.
3. Konuları öğrenme güçlüğüne göre sıraya koyunuz. Konular, kolay ve temelden başlanarak öğrencilerin öğrenebilecekleri şekilde basamak basamak güçlük sırasına konmalıdır. Bir öğretmen, dersine öğrencilerinin öğrenme kabiliyetleri yönünden kendilerine olan güven duygularını geliştirebilmek için öğrenilmesi kolay olan noktalardan başlamalıdır. Öğrencilerin daha fazla öğrenemediklerinden dolayı hayal kırıklığına uğramamaları için dersinizin güç kısımlarını yavaş yavaş ve hazmettirerek veriniz.
4. Ders zamanınızın müsaadesi nispetinde lazım olacak dokümanın fazlasına sahip olunuz. Özellikle çalışkan ve zeki sınıflar verilen konuları çabuk öğrenirler. Eğer öğretmen derslerini dar ve kıt doküman ile planlayacak olursa ya dersini verirken kendisini şaşkına dönmüş zamanını vakitsiz konuşmaya ayırarak oyalama yönüne gidecektir.
5. Kullanacağınız öğretim metodunu seçiniz. Konular seçildikten ve planlandıktan sonra, öğretim metotlarından en iyisinin hangisi olacağı belirlenmeli ve tespit edilmelidir. Bazı metotlar dersin özelliğine göre diğerlerinden daha tesirlidir. Bazı metotlar dersin özelliğine göre diğerlerinden daha etkilidir. Birkaç metodun bir arada kullanılması, herhangi birinin kullanılmasından genellikle daha isteğe uygundur. Ders verme metotlarının değişik ve ders araçlarının çeşitli oluşu öğrencilerin mümkün olduğu kadar bütün hisleriyle derse kendilerini vermelerini sağlar. Dersin tatbiki olarak örnekleriyle verilmesi ve göze hitap eden vasıtaların kullanılması, görüş yolu ile öğrenimi artırır. Açıklamalar, münakaşalar ve sual-cevap metodu, işitme yolu ile öğrenime yardım eder. El işlerindeki çalışmalar, alıştırmaların yapılması ve diğer eşyalar, dokunma hislerinin kullanılmasını sağlar. Tatma ve koklama hislerine hitap eden öğretim metotları da aynı şekilde bazı hallerde başarı ile kullanılabilir.
6. Öğrencinin katılımını temin için tedbirler alınız. Her türlü öğrenim için zihni ve eylemsel faaliyete veya her ikisine de birden lüzum vardır.

Bir öğretmen mümkün olduğu kadar öğrencinin aktif bir şekilde derse katılımını sağlamalıdır. Bu katılıma cesaret verici metotlar şunlardır:

• Soru sormak
• Öğrencileri soru sormaya teşvik etmek
• Münakaşaya tahrik etmek
• Yazı tahtasını kullanmak
• Tatbikat yaparken öğrencilerin yardımlarını sağlamak
• Görme ve işitme vasıtalarını kullanmak

Öğrenciler atölye çalışmalarında zamanlarının büyük bir kısmını işlerinde çalışmaya harcamalıdır. Öğrenciler kafalarını kullandıkları kadar ellerini ve gözlerini de kullanırlarsa en iyi şekilde öğrenirler.

7. Ders planınızı, ilgileri uyandırmaya vasıta olacak şekilde hazırlayınız. İyi öğretmen yalnız kendi dersini planlamakla kalmaz, aynı zamanda öğrencilerin hazmetmelerini de sağlar. Öğrenciler öğrenemiyorlarsa başlıca sebeplerden biri tamamıyla ilgi duyamamış olmalarından veya buna karşı olan kabiliyetlerinin yetersizliğinden iler gelir. Bundan dolayı dersin önemi ve lüzumu derste öğrendiklerini nasıl tatbik edecekleri, evvelki derslerle gelecek derslerin, verilmekte olan şimdiki ders arasında mevcut münasebetlerin belirtilmesi, şahsi tecrübelerin söylenmesi ve derslerde öğrendiklerini tatbik ederken kazandıkları tecrübelerin sorulması ile ilgi temin edilmelidir. Birçok öğretmen teknik noktalara fazla bağlanarak öğretmede asıl temel olan ilgi faktörünü ihmal ederler.
8. İleri bir çalışma için müracaat edilecek yardımcı vasıtaları seçiniz. Öğrencilere verilebilecek referansların listesi her ders planına dahil edilmelidir. Bir öğretmen daha ileri çalışmalar yapmak isteyen öğrencilere gerekli referansları verebilecek durumda olmalıdır.
9. Sınıfınızın ilk dersi için hazırlayacağınız planda yöneltim işini ele alınız. Dersinizin ilk saati için hazırlayacağınız planı, öğrencilerinizin okulu tanımalarına, okulun fonksiyonunu anlamalarına ve bunlara karşı alakalarının gelişmesine hizmet edecek şekilde hazırlamalısınız. Bu yöneltim planında şu konular ele alınmalıdır: Dersin kuşbakışı gözden geçirilmesi, gaye ve maksadı.Sınıf ve atölye çalışmalarının kısa bir tarifi.Çalışmanın önemi. Kaide ve nizamların açıklanması. Okulun ders saatleri cetveli.  Not takdir etme sistemi. Çalışma yerlerinin tahsisi.
10. Yeni terimleri ve kelimeleri açıklamak için bir hazırlık yapınız. Yeni terim ve kelimeleri ilk defa kullanırken açıklamaları yapılmalıdır. Hiçbir öğretmen yoktur ki herhangi bir terimin bütün sınıf tarafından anlaşıldığını kabul etsin. Her ders planında teknik terimlerin tarifleriyle beraber bir listesinin de bulunması tavsiyeye değer. Bunların açıklanması sırasında bütün öğrenciler tarafından iyice anlaşıldığına emin olmak için araştırma yapınız.
11. Bir özetleme yapabilmek için başlıca noktaların neler olabileceğini seçiniz. Öğrencilerin öğrendikleri bilgileri hafızalarında ve not defterlerinde sıraya koyup toplayabilmelerine yardım için kısa bir tekrar sırasında dersinizin önemli kısımlarını ısrarla belirtiniz. Özetlemeler konuyu açık şekilde anlamayı ve hafızaya yerleştirmeyi sağlar.
12. İmtihan için hazırlık yapınız. Öğrencilerin bu dersi öğrenip öğrenemediklerinden öğretmen emin olmalıdır. Bu da soru sormak, yazılı test vermek şeklinde olur.
13. Vereceğiniz görevleri açık olarak tespit ediniz. Herhangi bir görevin ders planında bulunması lazımdır. Bir öğretmen bütün görevlerin faydalı olduğundan emin bulunmalı ve öğrenciler bu görevden ne beklediğini açık olarak anlamalıdır.

B. DERS PLANININ YAZILMASI

7. Açıklayıcı başlıkları seçiniz. Ders planınızdaki başlıklar öğretilecek dersin bir açıklaması olmalıdır. Örneğin: Sınıfta yapılan tipik bir dersin başlığı: “Dört zamanlı bir motorun çalışma prensibi” olabilir.
8. Ders konusuna ayrılan zamanı açıklayınız. Okutacağınız derslerde, her konu için hazırlayacağınız ders planına bu konu için ayırdığınız zamanı da katmalısınız. Eğer bu ders planı, birden fazla öğretmen tarafından kullanılıyorsa ders zamanının tespiti daha çok faydalı olur.
9. Mümkün oldukça ders planınızı geliştiriniz. Bir ders planı daima tecrübe edilmiş ve geliştirilmiş olmalıdır. Dersin verilişine ait içerik ve metotlarda yenilikler olduğunda ders planı yeninde incelenerek bu gelişmelere yer verilmelidir.
10. Dersin verilmesinden önce ders planına ve bütün öğretim vasıtalarına sahip olunuz. Ders planı bir liste halinde bütün aletleri, malzemeyi ve kullanılacak öğretim vasıtaları derse girmeden önce hazır olmalıdır.

Yukarıdaki yazı R. Randolph Karch ve Edward C. Estabrooke adlı yazarların yazmış olduğu Öğretim Tekniği adlı yazıdan derlenerek hazırlanmıştır.