Deneme Örnekleri

Yeni Edebiyat Cereyanına Dair-Ahmet Hamdi Tanpınar

Gençlere yapılan serzenişlerden biri de ciddi olmamalarıdır. Bence bu, bir aksülâmelin mahsulü olmalarından ileri geliyor. Alaycıdırlar, fanteziden hoşlanırlar ve an’ane ile değilse bile, görenek edebiyatı ile olan münasebetleri menfî bir şekildedir. (…) Dün, filan şair, kendinden evvelki şairi geçmek için şiir yazardı, rekabet ve döğüş aynı sahada ve aynı silahla kabul edilirdi. Bugün ise, tam aksi oluyor. Yeniler müşterek bir yolda evvelkileri geçmek istemiyorlar. Daha ziyade onlara benzememek suretiyle rekabetten kurtuluyorlar. (…)

Onlara benzememek aşkı bir hastalık hâline geliyor ve bittabi bir nevi şaşırtma edebiyatına yol açıyor. Tam şiiri bulduğu, büyük damarı keşfettiğini sandığımız anda şair, bir sirk hokkabazının kahkahasıyla bizi kendi yarattığı ruh haletinden uyandırıyor. (…)

Sebebi malum: eskiyi yıkmak istiyorlar. Fakat çok defa aksini yapıyorlar, şiirden bıktırıyorlar. Gençlerin bu hâlini de sevmemek kâbil değil; çünkü şiirin lugatı, şiirin rüyası ve melankolisi, şiirin ürpermesi ancak hakiki şiirde güzeldir. Taklitte sadece gülünçtür. Fakat her taklit şey gibi bazen şiir taklidi de safdilleri avlayabilir. Gençler, fantezileri ile bizi safiyetten kurtarıyorlar. (…)

Gençleri seviyorum. Onlarla vâkıa şiirin cevherinde anlaşamıyorum. Fakat sanatı ne olsa ciddiye almalarını, yeni bir ifade tarzı aramalarını, keskin ve tahammülü dar zevklerini -bittabi hepsinde değil, daha evvel söylenmiş olandan nefretlerini seviyorum. Fakat şiirden hem de gittikçe genişleyen bir zaviye ile uzaklaştıklarını gizlemek de mümkün değil.

Bu uzaklaşma sanatlarının behemahal yeni olması hususundaki azimlerinden başlar. Onlar, henüz şiirin bir söyleyiş tarzı olduğunu kabul etmek istemiyorlar, hayatta olduğu gibi sanatta da yeninin sonu olamayacağını düşünmüyorlar. İş yenilik bahsine girince bunun sonu gelmez. Mesele behemahal yenide değil, genç, taze ve bâkir olmaktadır. Gençleri seviyorum, fakat canım şiir okumak isteyince Bâkî Efendi’yi açıyorum:

Nâm ü nişâne kalmadı fasl-ı bahârdan

Düştü çemende berk-i diraht itibârdan

Yazdır

Yazar hakkında

admin

Yorum yap