1. Dilimizde kaç farklı söylenişe sahip “a” ünlüsü vardır? Adlarını yazınız ve bunlara ikişer örnek veriniz. (3+3+3+2+2+2)
2. Dilimizde kaç farklı söylenişe sahip “i” ünlüsü vardır? Adlarını yazınız ve bunlara birer örnek veriniz.(5+5+3+2)
3. “Lord lokantanın locasında lokumları lokma lokma yuttu.” Cümlesindeki o ünlüsü söylenişine göre ne tür bir ünlüdür? Yazınız.(10)
4. Türkçede ğ ünsüzünün gösterdiği ses değerlerinin dağılımını yapınız ve bunlara örnekler veriniz.(20)
5. “k” ünsüzünün söylenme şeklini yazınız. İnce ve kalın ünlülerle söylenişini belirtiniz.(20)
6. “l” ünsüzü iki çıkaklıdır. İnce ve kalın ünlülerle söylenirken dilin aldığı şekli söyleyiniz.(10)
7. Bazı ek ve bağlaçlar vurguyu kendinden önceki heceye kaydırır. Bu ek ve bağlaçları yazınız.(10)
CEVAPLAR:
1.Dilimizde üç farklı söylenişe sahip “a” ünlüsü vardır. Bunlar : Kalın a:ayva, ayna
İnce a: harf, dikkat. Uzun a: âlim, câhil.
2.İki farklı söylenişe sahip i ünlüsü vardır. Bunlar: Kısa i: ilginç . Uzun i: millî
3. İnce o.
4. A. a, ı, o, u arka ünlülerinden sonra geldiği zaman genellikle bu ünlülerin yarım ses uzatılmasıyla söylenir.yağmur(ya:mur)
B. e, i ön ünlülerinden sonra geldiği zaman y sesi olarak ortaya çıkmaktadır.
Eğitim (eyitim)
C. ö,ü orta ünlülerinden sonra geldiği zaman bazen bu ünlülerin yarım ses uzatılmasıyla okunmakta bazen de y sesi olarak ortaya çıkmaktadır.
Öğle (ö:le)
D. Yuvarlak ünlülerin etkisiyle bazen de v ünsüzüne dönüşür. Oğmak (ovmak)
5. “k” ünsüzü dil sırtının damağın gerisini, bir de damağın daha ön kısmını kapatmasıyla ve ve tonsuz olarak söylenir. İnce ünlülerle damağın ön kısmında çıkar: kel, kör.
Kalın ünlülerle damağın gerisinden çıkar: kar, kıl.
6. İnce ünlülerle söylenirken dil ucu üst dişlerin dibine, kalın ünlülerle söylenirken dil daha arkaya, diş etlerine değer.
7. ile, ise, mi soru eki,-ce, -ma –me emir eki
