1. (l) Yıllar önce Ankara’da bir köy okuluna gitmiştik. (II) Piya¬nonun başında kafası tıraşlı, yüzü güneş yanığı, on dört yaşlarında görünen bir köylü çocuğu vardı. (III) Mozart’ı us¬taca çalıyordu. (IV) Heyecandan donup kaldım.(V)Okul müdürü durumumu anlamıştı. (VI)Yanıma yaklaşarak sırtımı okşadı.(VII) ikimiz de tek söz söyleyemedik. (VIII) Çalınan parçayı, gözlerimizdeki damlalarla sonuna kadar dinledik
Yukarıdaki parçada numaralandırılmış cümlelerle ilgili bilgiler doğru ise paranteze (D), değilse (Y) yazınız. (8p)
a. ( ) 1. cümlede mecaz anlamlı sözcük kullanılmıştır.
b. ( ) 2. cümlede yan anlamlı sözcük kullanılmıştır.
c. ( ) 3. cümlede mecaz-ı mürsel vardır.
d. ( ) Deyim kullanılmamıştır.
e. ( ) “Anlamak” sözcüğü temel anlamıyla kullanılmıştır.
f. ( ) “Sırt” sözcüğü temel anlamlıdır.
g. ( ) 2. cümlede “yaş” sözcüğü topluluk ismidir.
h. ( ) 8. cümlede mecaz anlamlı sözcük yoktur.
2. Aşağıdaki yazarlardan hangisi fıkra türünde eser vermemiştir?(5p)
A) Falih Rıfkı Atay B) Ahmet Rasim C) Şevket Rado D)Oktay Akbal E) Yakup Kadri Karaosmanoğlu
3. Ayraçlarla belirtilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri sırayla getirilmelidir? (5p)
“O tüm insanları severdi. Onun için zenginin, yoksulun ( ) yaşlının, gencin dostlukta hiçbir farkı yoktur.’’
“Edebiyatımız karamsar mı değil mi ( ) Tartışılması gereken bir konu ( ) Yalnız önce şunu belirtmeliyim ( ) Karamsar konusunda sorun
( ) yazarın gerçeğe bakışıdır.’’
4. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun ifadeleri yazınız. (7 p)
*Yazılı edebiyatımızda önemli bir tür olan ………………………., içeriğine ve yazıldığı yere göre değişik isimler almıştır. Kamu kurumlarının birbirine yazdıklarına ……………………………………………, bir kişinin başarısını kutlamak için yazılanlara …………………………………………, kişilerin özel yaşamıyla ilgili olarak yazılanlara ise …………………………………………. denir.
*Reşat Nuri Güntekin, ………………………………………………………. ile gezdiği, gördüğü yerleri anlatmıştır.
*Siyaset dünyasının tanınmış ismi üzerine yazdığım bu kitabın ………………………………….. türünde olduğunu söylüyor bazı eleştirmenler. Oysa ben bu devlet adamının hayatını, dışarıdan bakan bir gözle anlatmadım. Onunla görüştüm, ondan anılarını dinledim ve bu dinlediklerimi bire bir yazıya geçirdim. Bu sebeple kitap ………………………… türünün güzel bir örneği.
5. Aşağıdaki ifadelerin karşısına yargılar doğruysa (D), yanlışsa (Y) yazınız. (5p)
Sohbet, çoğunlukla, günlük konuların işlendiği ciddi bir anlatımla kaleme alınan bir yazı türüdür. ( )
Biyografilerde sanatçıların eserlerinden söz edilmez. ( )
Günlükler üzerinden zaman geçtikten sonra belge özelliği kazanabilir. ( )
Biyografi yazarı öznel yargıları sık sık kullanır. ( )
Edebiyatımızdaki en önemli gezi yazısı örneği 16.yy.da yazılan Seyahatname’dir. ( )
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirteç yoktur? Doğru şıkkı işaretleyiniz, diğer şıklardaki belirteçleri bulunuz ve bu belirteçlerin ne tür belirteç olduğunu belirtiniz. (12p)
A) Bu çevrenin çocukları yaşıtlarına göre daha bakımlıydı.
B) Yazarın böyle bir söz söylediğini hiçbirimiz hatırlamıyorduk.
C) Ağacın gölgesinde iki masa hazırladılar hemen.
D) Salı günü kimse katılmadı mı ek çalışmaya?
E) Biraz ileri git de Mustafa da yanımıza gelsin.
Kuşlar arasında yarasa ne ise düşünceler arasında da kuşku odur; İkisi de hep alaca karanIıkta uçarlar. Kuşkularımızı baskı altına almak, hiç değilse gözaltında bulundurmak zorundayız. Çünkü kafamızı bulandırır, arkadaşlarımızı yitirmemize yol açar, işimizi alt üst eder, çığırından çıkarırlar. Günlümüzün değil, kafamızın bir yetersizliğidir kuşkular. Kuşku, en yiğit yaratılışta bile kendini gösterir. Yalnız bu yaratılıştaki kişilere kuşkunun pek zararı dokunmaz. Çünkü böyleleri çoğunlukla enine boyuna düşünür, haklı bir neden bulmadıkça bir konuda kuşkuya kapılmazlar. Korkak yaradılışlarda ise kuşku çok kolay kök salar.
7. Yukarıdaki paragrafta hangi anlatım türünden yararlanılmıştır? Yazınız.(5p)
8. Anı yazarken dikkat edilmesi gereken özelliklerden beş tanesini yazınız.(10p)
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlam genişlemesine uğramış bir kelime vardır?(5p)
A) Hayat rastlantılarla doludur.
B) Selim Bey bu gece hiç uyumadı.
C) Az kalsın uçağın burnu yere sürtüyordu.
D) Şu günlerde paraya çok ihtiyacı vardı.
E) Hayaller gerçekleşmedi onun.
10. Aşağıdaki cümlelerde geçen ses olaylarını gösteriniz.(8p)
*Karanlığın beyaz çağrısında açan gülsün.
*Bana gerçekleri bir türlü anlatamıyor.
11. “Bu tutum, yazarı, duyarlılığının tutsağı durumuna getiriyor; onun, içine kapanmasına yol açıyordu.” cümlesinde aşağıdakilerden hangisi yoktur? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini gösteriniz.(5p)
A) Küçük ünlü uyumuna uymayan kelime
B) Kaynaştırma ünsüzü
C) Ünsüz değişmesi
D) Ulama
E) Ünlü daralması
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğer şıklardaki yanlışları düzeltiniz.(5p)
A) Sen cömertsindir, ona da yardım et; o da bu yardımı asla unutmaz.
B) Büyük oğlum 3 Mart 1984’de doğdu, küçük oğlum 28 Ekim 1986’da.
C) Henüz, sıfatla belirteci birbirinden ayırdedemiyorum diye üzülme.
D) DSİ’nde memur olarak çalışan Dayım, iki yıl sonra emekli olacak.
E) Hiç bir konuda yardım istemedin bu güne kadar bizden.
13. Aşağıdaki cümleleri anlamına, yapısına, yükleminin türüne ve yükleminin yerine göre inceleyiniz.(12)
a. Hiçbir şeyden çekmedi dünyada çocuklarından çektiği kadar.
Anlamına göre: yapısına: yüklemine: yükleminin yerine:
b. Nerden çıktı bu cenaze, ölen kim?
Anlamına göre: yapısına: yüklemine: yükleminin yerine:
c. Geçti, istemem gelmeni, yokluğunda buldum seni.
Anlamına göre: yapısına: yüklemine:
Gözyaşım, utangaç boynunun
İnciden kolyesi olsun.
Her damla,vefasız teninde
Bir veda busesi olsun.
İsterim,sen de ben gibi yan,
Ömrüne hep ağla.
Hep ağla,bu benden,son dua,
Bu benden ,ayrılık hediyesi olsun…
14.Yukarıdaki şiirde bulunan altları çizili sözcüklerin türlerini yanlarına ok çıkararak belirtiniz.(8p)
CEVAPLAR:
1. (l) Yıllar önce Ankara’da bir köy okuluna gitmiştik. (II) Piya¬nonun başında kafası tıraşlı, yüzü güneş yanığı, on dört yaşlarında görünen bir köylü çocuğu vardı. (III) Mozart’ı us¬taca çalıyordu. (IV) Heyecandan donup kaldım.(V)Okul müdürü durumumu anlamıştı. (VI)Yanıma yaklaşarak sırtımı okşadı.(VII) ikimiz de tek söz söyleyemedik. (VIII) Çalınan parçayı, gözlerimizdeki damlalarla sonuna kadar dinledik.
Yukarıdaki parçada numaralandırılmış cümlelerle ilgili bilgiler doğru ise paranteze (D), değilse (Y) yazınız. (8p)
a. (Y) 1. cümlede mecaz anlamlı sözcük kullanılmıştır.
b. (D) 2. cümlede yan anlamlı sözcük kullanılmıştır.
c. (D) 3. cümlede mecaz-ı mürsel vardır.
d. (Y) Deyim kullanılmamıştır.
e. (Y) “Anlamak” sözcüğü temel anlamıyla kullanılmıştır.
f. (D) “Sırt” sözcüğü temel anlamlıdır.
g. (Y) 2. cümlede “yaş” sözcüğü topluluk ismidir.
h. (D) 8. cümlede mecaz anlamlı sözcük yoktur.
2. Aşağıdaki yazarlardan hangisi fıkra türünde eser vermemiştir?(5p)
A) Falih Rıfkı Atay B) Ahmet Rasim C) Şevket Rado D)Oktay Akbal E) Yakup Kadri Karaosmanoğlu
3. Ayraçlarla belirtilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri sırayla getirilmelidir? (5p)
“O tüm insanları severdi. Onun için zenginin, yoksulun ( ; ) yaşlının, gencin dostlukta hiçbir farkı yoktur.’’
“Edebiyatımız karamsar mı değil mi ( ? ) Tartışılması gereken bir konu ( . ) Yalnız önce şunu belirtmeliyim ( : ) Karamsar konusunda
sorun ( , ) yazarın gerçeğe bakışıdır.’’
4. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun ifadeleri yazınız. (7 p)
*Yazılı edebiyatımızda önemli bir tür olan m e k t u p, içeriğine ve yazıldığı yere göre değişik isimler almıştır. Kamu kurumlarının birbirine yazdıklarına r e s m i m e k t u p, bir kişinin başarısını kutlamak için yazılanlara t e b r i k m e k t u b u, kişilerin özel yaşamıyla ilgili olarak yazılanlara ise ö z e l m e k t u p denir.
*Reşat Nuri Güntekin, A n a d o l u N o t l a r ı ile gezdiği, gördüğü yerleri anlatmıştır.
*Siyaset dünyasının tanınmış ismi üzerine yazdığım bu kitabın b i y o g r a f i türünde olduğunu söylüyor bazı eleştirmenler. Oysa ben bu devlet adamının hayatını, dışarıdan bakan bir gözle anlatmadım. Onunla görüştüm, ondan anılarını dinledim ve bu dinlediklerimi bire bir yazıya geçirdim. Bu sebeple kitap s ö y l e ş i türünün güzel bir örneği.
*Bir yakınını kaybeden kişilere t a z i y e mektubu yazılır.
5. Aşağıdaki ifadelerin karşısına yargılar doğruysa (D), yanlışsa (Y) yazınız. (5p)
Sohbet, çoğunlukla, günlük konuların işlendiği ciddi bir anlatımla kaleme alınan bir yazı türüdür. ( Y )
Biyografilerde sanatçıların eserlerinden söz edilmez. ( Y )
Günlükler üzerinden zaman geçtikten sonra belge özelliği kazanabilir. ( D )
Biyografi yazarı öznel yargıları sık sık kullanır. ( Y )
Edebiyatımızdaki en önemli gezi yazısı örneği 16.yy.da yazılan Seyahatname’dir. ( Y )
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirteç yoktur? Doğru şıkkı işaretleyiniz, diğer şıklardaki belirteçleri bulunuz ve bu belirteçlerin ne tür belirteç olduğunu belirtiniz.
A) Bu çevrenin çocukları yaşıtlarına göre daha bakımlıydı. (miktar zarfı) (2)
B) Yazarın böyle bir söz söylediğini hiçbirimiz hatırlamıyorduk. (2)
C) Ağacın gölgesinde iki masa hazırladılar hemen. (zaman zarfı) (2)
D) Salı günü kimse katılmadı mı ek çalışmaya? ( zaman zarfı ) (2)
E) Biraz ileri git de Mustafa da yanımıza gelsin. ( biraz: miktar zarfı, ileri: yer yön zarfı ) (2+2)
Kuşlar arasında yarasa ne ise düşünceler arasında da kuşku odur; İkisi de hep alaca karanIıkta uçarlar. Kuşkularımızı baskı altına almak, hiç değilse gözaltında bulundurmak zorundayız. Çünkü kafamızı bulandırır, arkadaşlarımızı yitirmemize yol açar, işimizi alt üst eder, çığırından çıkarırlar. Günlümüzün değil, kafamızın bir yetersizliğidir kuşkular. Kuşku, en yiğit yaratılışta bile kendini gösterir. Yalnız bu yaratılıştaki kişilere kuşkunun pek zararı dokunmaz. Çünkü böyleleri çoğunlukla enine boyuna düşünür, haklı bir neden bulmadıkça bir konuda kuşkuya kapılmazlar. Korkak yaradılışlarda ise kuşku çok kolay kök salar.
7. Yukarıdaki paragrafta hangi anlatım türünden yararlanılmıştır? Yazınız.
Açıklayıcı anlatım ( 5 )
8. Anı yazarken dikkat edilmesi gereken özelliklerden beş tanesini yazınız.
a) Anı yazarken abartılı, yapay bir anlatımdan sakınılmalı; içten, akıcı, açık ve anlaşılır bir dil kullanılmalıdır.(2)
b) Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konu anlatılmalıdır. (2)
c) İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatılmalıdır. (2)
d) Anılar yazılırken, anlattığı dönemle ilgili tüm yazılı kaynaklardan, canlı kaynaklardan, fotoğraf… gibi belgelerden yararlanmalıdır. (2)
e) Yazılan olaylar ispatlanmaya çalışılmamalıdır.(2)
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlam genişlemesine uğramış bir kelime vardır?(5p)
A) Hayat rastlantılarla doludur.
B) Selim Bey bu gece hiç uyumadı.
C) Az kalsın uçağın burnu yere sürtüyordu.
D) Şu günlerde paraya çok ihtiyacı vardı.
E) Hayaller gerçekleşmedi onun.
10. Aşağıdaki cümlelerde geçen ses olaylarını gösteriniz.
*Karanlığın beyaz çağrısında açan gülsün.
Yumuşama hece düşmesi, kaynaşma
(2) (2)
*Bana gerçekleri bir türlü anlatamıyor.
Ünlü değişimi daralma
(2) (2)
11. “Bu tutum, yazarı, duyarlılığının tutsağı durumuna getiriyor; onun, içine kapanmasına yol açıyordu.” cümlesinde aşağıdakilerden hangisi yoktur? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğerlerini gösteriniz.
A) Küçük ünlü uyumuna uymayan kelime (açıyordu) (1)
B) Kaynaştırma ünsüzü (kapanma-s-ı-n-a,) (1)
C) Ünsüz değişmesi (duyarlılığın) (1)
D) Ulama (yol açıyordu) (1)
E) Ünlü daralması (1)
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? Doğru şıkkı işaretleyiniz ve diğer şıklardaki yanlışları düzeltiniz.
A) Sen cömertsindir, ona da yardım et; o da bu yardımı asla unutmaz. (1)
B) Büyük oğlum 3 Mart 1984’de doğdu, küçük oğlum 28 Ekim 1986’da. (1984’te) (1)
C) Henüz, sıfatla belirteci birbirinden ayırdedemiyorum diye üzülme. (ayırt edemiyorum) (1)
D) DSİ’nde memur olarak çalışan Dayım, iki yıl sonra emekli olacak. (DSİ’de) (1)
E) Hiç bir konuda yardım istemedin bu güne kadar bizden. ( hiçbir) (1)
13. a. Hiçbir şeyden çekmedi dünyada çocuklarından çektiği kadar. (4)
Anlamına göre: olumsuz yapısına: birleşik yüklemine: fiil yükleminin yerine:devrik
b. Nerden çıktı bu cenaze, ölen kim? (4)
Anlamına göre: soru yapısına: sıralı yüklemine:fiil, isim yükleminin yerine:devrik, kurallı
c. Geçti, istemem gelmeni, yokluğunda buldum seni. (4)
Anlamına göre:olumlu, olumsuz, olumlu yapısına: sıralı yüklemine: fiil yükleminin yerine:kurallı, devrik, devrik
Gözyaşım,utangaç boynunun
İnciden kolyesi olsun.
Her damla,vefasız teninde
Bir veda busesi olsun.
İsterim,sen de ben gibi yan,
Ömrüne hep ağla.
Hep ağla,bu benden,son dua,
Bu benden ,ayrılık hediyesi olsun…
14.Yukarıdaki şiirde bulunan altları çizili sözcüklerin türlerini sırasıyla yazınız.(8p)
– sıfat – sıfat – eylem – zamir
Hazırlayan: Süleyman Kara
Yukarıdaki yazılı soru ve cevaplarını indirmek için aşağıdaki linke tıklayınız.
