HÜRRİYET KASİDESİ
Görüp ahkâm-ı asrı münharif sıdk u selâmetten
Çekildik izzet ü ikbal ile bâb-ı hükûmetten
Usanmaz kendini insan bilenler halka hizmetten
Mürüvvet-mend olan mazluma el çekmez iânetten
Hakîr olduysa millet, şânına noksan gelir sanma
Yere düşmekle cevher, sâkıt olmaz kadr-ü kıymetten
Vücûdun kim hamir-i mâyesi hâk-i vatandandır
Ne gâm râh-ı vatanda hak olursa cevr ü mihnetten.
Muini zâlimin dünyada erbâb-ı denaettir
Köpektir zevk alan, sayyâd-ı bi-insâfa hizmetten
1,2,3 ve 4.soru yukarıdaki şiire göre cevaplanacaktır.
1. Şair devlet kademelerinden neden ayrılmıştır?
2. Şaire göre ”ahkâm-ı asr” (asrın değer hükümleri) nasıldır?
3. Yukarıdaki şiirden yola çıkarak Tanzimat şiirinde, daha önceki dönemlerde ele alınmayan hangi konular ele alınmıştır?
4.İlk beyitteki edebi sanatları bulunuz.
5. Aşağıdaki cümlelerde yer alan boşlukları uygun sözcük ve sözcük gruplarıyla doldurunuz.
√ Servetifünun şiirinde …………………… ve …………………….. etkisiyle biçim mükemmelliğine ve ahenge önem verilir.
√ Servetifünun şiirinde ………… için değil ………….. için kafiye anlayışı benimsenir.
√ Servetifünun şiirinde Batı edebiyatından alınan ………….. ve ………….. nazım biçimleriyle birlikte özellikle …………….. tercih edilir.
√ Servetifünun şiirinde Fransız şiirinin etkisiyle ………………….. (şiirde cümledeki anlamın dize ya da beyitte tamamlanmayıp sonraki dizelere geçmesi) görülür.
√ Servetifünun şairleri içinde yaşadıkları sosyal ve siyasi yapıdan kaçıp uzaklaşma isteği duymuşlardır, bu yüzden eserlerinde ……………………….. çatışması önemli bir yer tutar.
6. Aşağıdaki cümleleri ögelerine ayırınız.
♣ Eleştiriyle uğraşanlar ve sanatseverler olmak üzere kültür tarihine ilgi duyan tüm okurlara hitap eden bu kitabın, yazarların eserlerine yeni ufuklardan bakmayı mümkün kılacağı rahatlıkla söylenebilir.
♣Ben de hayatım boyunca doğru soruyu sorup soramadığımı dert edindim.
♣Yapamayacağımdan, iyi yapamayacağımdan emin olduğum hiçbir görevi kabul etmem.
♣Bir eleştiri yazarken öykücü, bir öykü yazarken eleştirmen olduğunuzu unutmamakta fayda vardır.
♣ Artık her hakarete, istiskale, gülünç olmaya razı olarak müdürün odasına girdi.
7. Virgülle ilgili aşağıda verilen bilgilerin karşısına yay ayraç içine uygun örnek cümleler yazınız.
♥ Metin içinde art arda gelen zarf fiil eki almış sözcüklerden sonra konur. (………………………………………………………………………………………………)
♥ Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
(………………………………………………………………………………………………)
♥ Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelimelerin arasına konur.
(………………………………………………………………………………………………)
♥ Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra konur.
(………………………………………………………………………………………………)
♥ Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş özneyi belirtmek için konur.
(………………………………………………………………………………………………)
KÜFE
Beş – on gün oldu ki, mu’tâda inkıyâd ile ben
Sabahleyin çıkıvermiştim, evden erkenden.
Bizim mahalle de İstanbul’un kenarı demek:
Sokaklarında gezilmez ki yüzme bilmeyerek!
Adım başında derin bir buhayre dalgalanır
Sular karardı mı, artık gelen gelir dayanır!
Bir elde olmalı kandil, bir elde iskandil,
Selâmetin yolu insan için bu, başka değil!
Mehmet Akif Ersoy
8, 9 ve 10. sorular yukarıdaki metne göre cevaplanacaktır.
8.Metinden dönemin gerçekliği ile ilgili hangi bilgilere ulaşıyorsunuz? Yazınız.
9. Metnin türünü belirleyerek bu türün özelliklerini yazınız.
10. Metinle şairin hayatı ve görüşleri arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
CEVAPLAR:
1. Devlet kademelerinin yüksek mevkilerindeki insanların doğruluktan ayrılmış olduğunu görerek bu duruma çok üzülmüştür. Çünkü bu mevkideki insanlar türlü ayak oyunlarıyla birbirlerinin kuyularını kazmaktadır, birbirlerine çamur atmakta, birbirlerinin onurları ve şerefleriyle oynamaktadır. Şair işte bu duruma düşmemek için görevinden istifa etmiştir.
2. Bu asır, yani 19.yüzyıl Osmanlı Devleti’nin artık dağılmaya yüz tuttuğu, toplumsal çöküşün olduğu bir devirdir. Toplum her yönden yozlaşmış, ahlak bozluk bozulmuş, milletimize ait değerler küçük görülmüş. Doğruluk, vicdanlı olmak, işini dürüst yapmak, hukukun üstünlüğüne önem vermek, başkasının malını yememek bu dönemde geçer akçe değildir. Yani toplumun değer yargıları bozulmuştur.
3. Vatan, özgürlük, hukukun üstünlüğü, kanun, adalet
4. Münharif(Ayrı)-Sıdk (Doğruluk, bağlılık) : Tezat
Bab-ı Hükümet: Mecaz-ı Mürsel
5. √ Servetifünun şiirinde parnasizm ve sembolizm etkisiyle biçim mükemmelliğine ve ahenge önem verilir.
√ Servetifünun şiirinde göz için değil kulak için kafiye anlayışı benimsenir.
√ Servetifünun şiirinde Batı edebiyatından alınan sone ve terzarima nazım biçimleriyle birlikte özellikle serbest müstezat tercih edilir.
√ Servetifünun şiirinde Fransız şiirinin etkisiyle anjanbumanlar (şiirde cümledeki anlamın dize ya da beyitte tamamlanmayıp sonraki dizelere geçmesi) görülür.
√ Servetifünun şairleri içinde yaşadıkları sosyal ve siyasi yapıdan kaçıp uzaklaşma isteği duymuşlardır, bu yüzden eserlerinde hayal-hakikat çatışması önemli bir yer tutar.
6. Aşağıdaki cümleleri ögelerine ayırınız.
♣ Eleştiriyle uğraşanlar ve sanatseverler olmak üzere kültür tarihine ilgi duyan tüm okurlara hitap eden bu kitabın, yazarların eserlerine yeni ufuklardan bakmayı mümkün kılacağı rahatlıkla söylenebilir.
özne zarf tümleci yüklem
♣Ben de hayatım boyunca doğru soruyu sorup
özne zarf tümleci belirtili nesne
soramadığımı dert edindim.
yüklem
♣Yapamayacağımdan, iyi yapamayacağımdan emin olduğum hiçbir görevi kabul etmem.
belirtili nesne yüklem
♣Bir eleştiri yazarken öykücü, bir öykü yazarken eleştirmen olduğunuzu unutmamakta fayda vardır.
dolaylı tümleç özne yüklem
♣ Artık her hakarete, istiskale, gülünç olmaya razı
zarf tümleci zarf tümleci
olarak müdürün odasına girdi.
dolaylı tümleç yüklem
7. Virgülle ilgili aşağıda verilen bilgilerin karşısına yay ayraç içine uygun örnek cümleler yazınız.
♥ Metin içinde art arda gelen zarf fiil eki almış sözcüklerden sonra konur.
( Okuyarak, altını çizerek, notlar alarak daha iyi öğrenirsin.)
♥ Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
(Saatlerce seni bekledi, trene bindi ve gitti.)
♥ Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelimelerin arasına konur.
(Odasındaki çorapları ve havluları çantasına koydu.)
♥ Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra konur.
(Bu, benim size anlattığım konunun bir özeti niteliğindeydi.)
♥ Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş özneyi belirtmek için konur.
(Şair, daha dokuz yaşlarındayken babasını kaybedince kendisini sanat dallarından birisine vererek kendini o alanda epey geliştirmiştir.)
8. O dönem İstanbul’unun sokaklarının perişan durumda olduğunu, sokaklarının çamur içinde olduğunu, doğru düzgün yürümenin mümkün olmadığını söylüyor şair. Yani perişan bir vaziyette İstanbul.
9. Bu metnin türü manzum hikâyedir. Ölçü, uyak ve dizeler şeklinde yazılmış olması bakımından şiire benzer. Genellikle didaktik özellik gösterir. Yaşanmış ya da yaşanabilir olaylar anlatılır. Hikayenin yapı unsurları (kişi, zaman, mekan, olay örgüsü) bulunur.
10. Küfe adlı şiirde İstanbul’un kenar semtlerinde küfe taşırken ölen bir kişinin geriye kalan ailesinin ve bu arada oğlunun çektiği zorlukları anlatıyor. Mehmet Akif’in hayatı hep zorluklarla geçmiş, maddi açıdan da sıkıntılı bir hayat yaşamıştır. Bu şiirdeki tasvirlerde İstanbul’un bir semti realist şekilde verilmiştir. Akif, her ne gördüyse doğruyu söylemiş, yaşadıklarını anlatmıştır.
11.sinifturkdiliveedebiyati1.donem2.yazilisorularicgrubu İNDİR.