ZENGİNLERİN İFTAR SOFRALARINDA
“Biri yer, biri bakar, kıyamet ondan kopar.” derlerse inanın. Bize hayır ve mürüvvet hususunda eksiklik geldiği günden beri açlığı hatırımızdan çıkaramamış olduğumuzu az çok düşünmekle idrak edebiliriz.
Pek etraflı hatırlarım ki akşamüstü evine, konağına girer girmez ilk adımdan sonra:
— Sofralıklar gitti mi? diye telaş gösteren zatlar çokça idi. Hele “gitmedi… hazırlanıyor…” denilsin kabil mi?
Mahallelerde esnaftan, orta hallilerden beş-altı zat birleşir, sıra yaparlar; birer ikişer gün fasıla ile imam efendiyi, hacı efendiyi, birinci muhtarı iftara davet ederlerdi. İmam da hacı da muhtar da bu davetin, muhtaç mahallelilere delalet etmek manasını taşıdığını bilirler; ona göre beraberlerine davetli alırlardı.
Bu işler bütün el altından yapılır, görülürdü. Kiraları bu türlü gizli hayırların biraz açığa diş vurmuş nevidir, ilan ve açıklamadan çekinilirdi. Hatta birini methüsena etmekte:
“Gizli fukarası pek çoktur!” denildiği bu sebepten ileri gelmiştir. Şimdi, on kuruş verdin mi -güya başkalarına da şevk getirsin diye- gazeteye yazdırmak için yazı işleri odalarına gide gele yoruluyoruz!..
AHMET RASİM
1.”Biri yer, biri bakar, kıyamet ondan kopar.” sözünü açıklayınız.
2. Gazetenin yaygınlaşmasıyla fıkra, makale, sohbet gibi yazı türlerinin ortaya çıkıp gelişmesi arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
3. Yukarıdaki metinde geçen, “mürüvvet, idrak etmek, kabil” sözcüklerinin anlamını yazınız.
4. Yukarıdaki metnin türünü ve bu türe ait dört özelliği yazınız.
5.
YABAN
Dünkü neferimin hüviyetinde müşahede ettiğim bu geriye doğru gelişme, ilk zamanlar, beni çok hayrete düşürüyordu. Sonra ben de yavaş yavaş köylüleşmeye başlayınca bu olayı, çevrenin kişi üzerindeki etkisine vermekte güçlük çekmedim.
“Talim, terbiye, iyi örnek, bunların hepsi geçici şeylerdir. Ve çevre değiştirmedikçe, insanın değişmesine imkan yoktur.” Bu küçük mülahazadan Türkiye’deki yenilik ve garpçılık hareketlerinin, neden başarısızlığa uğradığı sorununa kadar çıkabiliriz.
Yukarıdaki parçada altı çizili sözde vurgulanmak istenen nedir? Yazınız.
6. Yaban romanında hangi dönem konu edilmiştir? Yazınız.
7. Yaban romanında hangi akımın etkileri açıkça görülmektedir? Bu akım hakkında dört maddelik bilgi veriniz.
8. Aşağıdaki cümlelerde bulunan anlatım bozukluklarının nedenini bularak cümlenin düzeltilmiş hâlini yazınız.
Çocuklardan biri hiç ara vermeden, sürekli konuşuyordu.
Anlatım bozukluğunun sebebi:
Cümlenin düzeltilmiş hâli:
İki kulüp arasındaki görüş ayrıcalıkları giderek derinleşiyor.
Anlatım bozukluğunun sebebi:
Cümlenin düzeltilmiş hâli:
İyi bir işte çalışmayı kuşkusuz o da çok istiyor olmalı.
Anlatım bozukluğunun sebebi:
Cümlenin düzletilmiş hâli:
Civcivler soğukta bırakılırsa ölebilir, hatta hastalanabilir.
Anlatım bozukluğunun sebebi:
Cümlenin düzletilmiş hâli:
Bu tür tartışmalar halkın ilgisini çekmiyorlar.
Anlatım bozukluğunun sebebi:
Cümlenin düzletilmiş hâli:
9. Aşağıdaki cümlelerde virgülün kullanım amaçlarını yazınız.
* Böylece insanlık bir ölüm kalım kaygısı içinde bunalırken şiirde sevgiden, özlemden, uçup giden dakikalardan, çocukluk ve gençlik anılarından söz etmek nerede ise ayıp sayılırdı.(………………………………………………………………….)
* Bir daha bugünleri çok ararsınız, dedi ve gitti. (…………………………………………………………………………………..)
*Saatlerce süren yolculuktan sonra nihayet Aksaray’a vardık, otobüs mola vermek için bir dinlenme tesisinde durdu.
(……………………………………………………………………………..)
*Peki, bu sefer sizin istediğiniz fiyattan olsun. (…………………………………………………………………………)
Not: 1,2,3,4,5,6,7 ve 9.sorular 10 puan, 8.soru 20 puandır.
CEVAPLAR:
1.Bir kişi tek başına bir şeyden yararlanırsa ve diğerlerini bundan mahrum bırakırsa o zaman toplumda sıkıntılar yaşanır. İnsanlar arasına nifak girer ve huzursuzluk olur.
2. Bu türler ilk olarak gazetelerde yayımlanmış ve gazetelerin yaygınlaşmasıyla halk arasında okunur hale gelmiştir. Bu yazı türlerinde halkın bilgi, kültür ve bilinç düzeyinin geliştirilmesi hedeflenmiş ve yazarlar bu tür yazılarda halkın anlayabileceği onların seviyelerine uygun bir dil kullanarak bu türlerin yaygınlaşmasını sağlamıştır.
3. mürüvvet: iyilik, idrak etmek: anlamak, kabil: mümkün
4. Sohbettir.
Sohbetlerde çoğunlukla günlük konular işlenir.
Dil, rahat ve esnektir.
Sohbet metinlerinde daha çok söyleşmeye bağlı anlatım ile açıklayıcı anlatım türleri kullanılır. Sohbet yazılarının bazı bölümlerinde mizahi anlatım ve öyküleyici anlatımdan faydalanılır.
Yazar, konuyu samimi ve içten, senli benli bir ifade tarzıyla anlatır.
5. İnsan kendisini değiştirmekle başlar her şeye ama eğer kendisi değişirken çevresi sabit kalırsa yine de huzursuz ve mutsuz olmaya mahkum olacaktır. Bu yüzden insanın kendisiyle beraber bir süre sonra çevresini de geliştirmeye ve değiştirmeye çalışması gerekmektedir.
6. Kurtuluş Savaşı
7. Realizm. Gerçekler ön plandadır. Realist sanatçılar, eserlerinde yaşamın gerçeklerini dile getirir. Yalnızca yaşananın anlatılmasına yönelen gerçekçiler, olaylar ve kişiler karşısında tarafsız davranırlar. Eserlerine kendi duygu, düşünce ve yorumlarını katmazlar.
8.Aşağıdaki cümlelerde bulunan anlatım bozukluklarının nedenini bularak cümlenin düzeltilmiş hâlini yazınız.
Çocuklardan biri hiç ara vermeden, sürekli konuşuyordu.
Anlatım bozukluğunun sebebi: Aynı anlama gelen sözcüklerin bir arada kullanımı
Cümlenin düzletilmiş hâli: Çocuklardan biri hiç ara vermeden konuşuyordu.
İki kulüp arasındaki görüş ayrıcalıkları giderek derinleşiyor.
Anlatım bozukluğunun sebebi: Sözcüğün yanlış anlamda kullanılması
Cümlenin düzletilmiş hâli: İki kulüp arasındaki görüş ayrılıkları giderek derinleşiyor.
İyi bir işte çalışmayı kuşkusuz o da çok istiyor olmalı.
Anlatım bozukluğunun sebebi: Anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanılması
Cümlenin düzletilmiş hâli: İyi bir işte çalışmayı o çok istiyor olmalı.
Civcivler soğukta bırakılırsa ölebilir, hatta hastalanabilir.
Anlatım bozukluğunun sebebi: Düşünce ve mantık hatası
Cümlenin düzletilmiş hâli:Civcivler soğukta bırakılırsa hastalanabilir, hatta ölebilir.
Bu tür tartışmalar halkın ilgisini çekmiyorlar.
Anlatım bozukluğunun sebebi: Özne-yüklem uyuşmazlığı
Cümlenin düzletilmiş hâli: Bu tür tartışmalar halkın ilgisini çekmiyor.
9. Aşağıdaki cümlelerde virgülün kullanım amaçlarını yazınız.
* Böylece insanlık bir ölüm kalım kaygısı içinde bunalırken şiirde sevgiden, özlemden, uçup giden dakikalardan, çocukluk ve gençlik anılarından söz etmek nerede ise ayıp sayılırdı.(…..eş görevli sözcükler arasında………..)
* Bir daha bugünleri çok ararsınız, dedi ve gitti. (….tırnak içine alınmayan aktarma cümlelerden sonra…………..)
*Saatlerce süren yolculuktan sonra nihayet Aksaray’a vardık, otobüs mola vermek için bir dinlenme tesisinde durdu.
(….sıralı cümleleri ayırmak için………………………………)
*Peki, bu sefer sizin istediğiniz fiyattan olsun. (Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam gibi kelimelerden sonra konur.)
11.sinifturkdiliveedebiyati2.donem1.yazilisorularidgrubu indir.
