MATEMATİKLE UÇURAN ASTRONOT: ALİ KUŞÇU
Yaşadığımız yüzyılda insanlık uzaya gidiyor ve bilinmeyen gezegenlerin sırlarını çözmeye çalışıyorsa bunda hiç şüphesiz Ali Kuşçu’nun yaptığı çalışmaların büyük etkisi vardır. Astronomi ve matematik bilgini olan Ali Kuşçu, soy ismini babasının mesleği dolayısıyla edinmiştir. Maveraünnehir hükümdarı ve ünlü astronomi bilgini Uluğ Bey’in doğancıbaşısı olan babası, her ava gidişlerinde Uluğ Bey’in doğanını taşırdı. Bu yüzden “kuşçu” lakabıyla anılmaya başlandı.
1400 yılında Semerkant’ta doğan Ali Kuşçu, Semerkant Medresesinde eğitim gördü. Zamanın âlimi Bursalı Kadızade Rumi’den ve bizzat Hükümdar Uluğ Bey’den özel dersler aldı. Hükümdarla iyi bir arkadaş da olan Kuşçu, dersin dışında onunla birlikte ava gitmeye ve sürekli onun sarayında bulunmaya başladı. Ancak Ali Kuşçu’nun niyeti bilimsel alanda ilerlemekti. Bir süre sonra hükümdardan gizli İran’a gitti. İran’ın Kirman şehri o zamanlar bir ilim merkezi idi ve Ali Kuşçu burada öğrenimini tamamlayıp tekrar Semerkant’a dönüş yaptı.
(…)
Rasathane müdürü Kadızade’nin ölümü üzerine Semerkant Rasathanesine müdür olan Ali Kuşçu, bir yandan da öğrenci yetiştirdi. Doğu’nun ve Batı’nın en büyük rasathanesi olan bu mekânda, yıldızların koordinatlarını hesap etti. Güneş’le gezegenlerin hareket teorisi, Güneş ve Ay’ın Dünya’ya olan uzaklıklarının ölçülmesi, Güneş ve Ay tutulması, gezegenlerin ortalama boylamlarının hesap edilmesi gibi birçok konuyu aydınlattı. Bütün bu değerli çalışmalar Hükümdar Uluğ Bey’in ölmesiyle sona erdi. Rasathane yerle bir edilmişti. Bu duruma çok üzülen Ali Kuşçu izin alarak Tebriz’in yolunu tuttu. Yolda Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan Bey’den sevgi ve saygı görünce onun yanında kalmaya karar verdi. Osmanlı Devleti ile Akkoyunlular arasındaki barışı sağlama görevini Ali Kuşçu yürüttü. Ali Kuşçu, elçi olarak Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet’in huzuruna çıktı ve Fatih hiçbir elçiye göstermediği iltifatı ona gösterdi. Onunla uzun uzun sohbet etti. Bunun nedenini soranlara ise şu yanıtı verecekti: “Ben ona Uzun Hasan’ın elçisi olduğu için değil bir ilim güneşi olduğu için iltifat ettim.”
Birçok bilgin ve sanatçıyı İstanbul’da toplama niyetinde olan Fatih’in isteği üzerine Ali Kuşçu görevini tamamlayıp İstanbul’a geldi. O dönemlerde dışarıdan gelen bütün bilim adamları Üsküdar’da törenle karşılanırdı. Ali Kuşçu da işte böyle görkemli bir törenle karşılandı. İstanbul’a yerleştikten sonra Ayasofya Medresesinde ders vermeye başlayan ünlü bilgin, burada Molla Sarı Lütfü, Kıvameddin Kasım, Sinaneddin Yusuf gibi değerli öğrencileri yetiştirdi. Molla Hüsrev ile birlikte medreseye yeni ders programları hazırladı; astronomi ve matematik öğreniminin İstanbul’da önem kazanmasına yardımcı oldu. Bu yüzdendir ki İstanbul’da matematik ve astronominin en parlak olduğu dönem bu dönemdir.
(…)
16 Aralık 1474’te İstanbul’da ölen Ali Kuşçu, Eyüp Türbesi civarına gömüldü. Astronomi ve matematik bilimleri dışında İslam felsefesi, hadis, tefsir gibi konularda da eserler yazan ünlü bilgin, Osmanlı İmparatorluğu’nda astronomi bilimini kuran büyük Türk bilgini olarak tarihe geçti.
1.“Matematikle Uçuran Astronot: Ali Kuşçu” adlı metinden alınan aşağıdaki sözcüklerin cümledeki anlamını yazınız.
Rasathane:
İltifat:
görkemli:
Bu yüzden:
parlak:
2. “Matematikle Uçuran Astronot: Ali Kuşçu” adlı metnin konusunu ve hangi amaçla yazıldığını aşağıya yazınız.
3.“Matematikle Uçuran Astronot: Ali Kuşçu” adlı metnin başlığıyla içeriğinin uyumlu olduğunu düşünüyor musunuz? Siz metin için hangi başlığı kullanırdınız? Aşağıya yazınız.
4.“Ali Kuşçu, bence hâlâ yaşamaktadır.” diyen biri niçin böyle düşünüyor olabilir? Metinden hareketle sözlü olarak açıklayınız.
5.“Bir konuşma sırasında jest ve mimikler kullanmak çok önemlidir.” diyen birinin bu düşüncesine katılıyor musunuz? Sözlü olarak açıklayınız.
6.Bir metinde, atasözü, deyim ve özdeyişler kullanmanın metni zenginleştireceğini düşünüyor musunuz? Sözlü olarak açıklayınız.
7. Aşağıdaki bilgilerden doğru olanların karşısındaki boşluğa “D”, yanlış olanların karşısındaki boşluğa ise “Y” yazınız.
Blogların en önemli amacı paylaşmaktır. ( )
Blog yazılarına yorum eklenebilir. Bu, yazar ve okuyucuyu arasında bir bağ kurulmasını sağlar. ( )
8. Aşağıdaki boşlukları uygun, doğru kelime ya da ifadelerle doldurunuz.
………….…………………, insanların öğrendiklerini, bildiklerini, herhangi bir konuyla ilgili düşüncelerini, günlük hayatta yaşadıklarını yazdıkları;…………………………. paylaştıkları web tabanlı, yani yalnızca ağ bağlantısı üzerinden erişilebilen, İnternet tarayıcısı yardımıyla çalıştırılabilen bir platformdur.
9.“MATEMATİKLE UÇURAN ASTRONOT: ALİ KUŞÇU” adlı metnin ikinci paragrafından üç basit, dört türemiş, beş birleşik sözcüğü aşağıya yazarak yapılarını belirtiniz.
basit:
türemiş:
birleşik:
10. Hayvanların insanlar için neden önemli olduğunu biliyor musunuz? Açıklayınız.
CEVAPLAR:
1. Rasathane: gözlem evi
İltifat: birine tatlı davranma, ilgi gösterme
görkemli: gösterişli, muhteşem
Bu yüzden: bu sebeple
parlak: başarılı
2. Ünlü matematikçi Ali Kuşçu hakkında bilgi vermek amacıyla yazılmıştır.
3. Evet uyumludur çünkü anlatılan Ali Kuşçu’nun hikayesidir.
4. Çünkü onun çalışmaları ve araştırmaları onun adına yapılan anma günleri ve anıtlar aracılığı ile adı sonsuza de yaşatılmaya devam edilecektir.
5. Evet katılıyorum karşımızdakini etkilemek istiyorsak konuyu jest ve mimiklerimizi kullanarak anlatmalıyız.
6.Zenginleştirir, çünkü metni anlam bakımından daha derin daha anlamlı kılar. Örnek ve okurun hayal gücünün artması bakımından da önemlidir.
7. Blogların en önemli amacı paylaşmaktır. D
Blog yazılarına yorum eklenebilir. Bu, yazar ve okuyucuyu arasında bir bağ kurulmasını sağlar. D
8. …………..GÜNLÜK..…………………, insanların öğrendiklerini, bildiklerini, herhangi bir konuyla ilgili düşüncelerini, günlük hayatta yaşadıklarını yazdıkları;………BLOG…..……………………. paylaştıkları web tabanlı, yani yalnızca ağ bağlantısı üzerinden erişilebilen, İnternet tarayıcısı yardımıyla çalıştırılabilen bir platformdur.
9. basit: yandan, onun, iltifatı
türemiş: ölümü, aydınlattı, tutulması, sevgi
birleşik: rasathane, birçok, Kadızade
10. Bu dünya hem insanlar hem de insanlar için vardır. Dünyanın dengesi biraz da buna bağlıdır. Dünyanın dengesi bozulursa insanlığın da sonu gelir. Örneğin köpekler kediler yok olsa bizlerin en yakın can dostları da yok olmuş olur. İnekler yok olsa çocuklarımızın gelişimi için gerekli olan süt olmaz. Tavuklar yok olsa yumurta yiyemeyiz. Bu yüzden hayvanlar hem dostumuz hem de bizlerin yaşam kaynağımızdır. Arılar olmasa insanlığın sonu gelir.
6.sinif-turkce-2.donem-2.yazili sorulari-c-grubu indir.
