1. “Kanaat getirmek için elini ısırdı. Yerden sivri bir taş parçası aldı. Alnına vurdu. Evet, işte hissediyordu. Uyanıktı. Gördüğü rüya değildi. O uyurken, donanma burnun arkasından birdenbire zuhur etmiş olacaktı. Sevinçten, hayretten dizlerinin bağı çözüldü. Hemen çöktü. Kenara çıkan bölükler, elle¬rinde al bayraklar, kalenin etrafına doğru ilerliyorlardı. Kırk senelik bir bekle¬menin son azmiyle davrandı. Birden kemikleri çatırdadı. Badem ağaçlarının çiçekli gölgeleriyle örtülen yoldan yürüdü. Kenara doğru koştu, koştu. Karaya çıkan asker, ak sakallı bir ihtiyarın kendilerine doğru koştuğunu görünce,
— Dur! diye bağırdılar.
İhtiyar durmadı, bağırdı:
— Ben Türk’üm oğullar, ben Türk’üm!”
Metinden alınan bu ifadeler edebî metinlerin özellikleri hakkında size neler düşündürmektedir?
2. Yine bir gün Yalova’da, Salih Bozok, Atatürk’e bir Türk gencinden bahsetti. Bu, bakır yırtan kuvvete sa¬hip bir köylü idi. Köşkün ön bahçesinde otururken bu delikanlı Atatürk’ün önünde marifetini gösterdi. Aşçıdan bakır tepsi istenmişti, bu ikinci tecrübe olduğu için, aşçı daha kalın ve kenarı kıvrık bir tepsi göndermişti. Bu kalın kenar, Türk parmaklarının kuvveti karşısında, biraz zorlukla da olsa, ikiye bölün¬müş ve tepsiyi yarıya kadar yırtmıştı. Atatürk buna hayran olmuştu. Aynı tepsiyi başkalarına verdi. Hazır bulunanlardan hiçbiri bu yırtmayı bir milim dahi ilerletemediler. (…) Atatürk, bu gence kuvvetinin ana tarafından mı, yoksa baba tarafından mı geldiğini sordu. Genç, “Babam pehlivan değildi, fakat anamın kova kadar bir küp pekmezi, bir eliyle tutarak içtiğini bilirim” demişti.
Metinden hareketle anı türünün özelliklerinden üçünü yazınız? (15 P)
3. Aşağıya İstiklal Marşı’ndan bazı bölümler alınmıştır. Bu bölümlerde şair kimlere hitap etmektedir? Şairin hitap ettiği kişilerden istedikleri nelerdir? Yazınız. (20 P)
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl.
Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklâl.
4. İstiklâl Marşı şiirinde vatan sevgisi, bağımsızlık ve özgürlük temaları bağla¬mında değerlendiriniz Ulaştığınız sonuçları yazınız. (15 P)
5. Öğretici metinler ile edebi metinleri karşılaştırınız. Benzerlik ve farklarını yazınız. (10 P)
6. Aşağıda verilen cümlelerde altı çizili sözcükleri büyük ünlü uyumu açısından değerlendiriniz? (uyar/uymaz) (10 P)
Her gün aynı yollardan geçiyordu. Sahil yolunda rastlıyordu kıza. Arada bir bakışları karşılaştığında birbirlerini tanıyorlarmış gibi bir havaya giriyorlar, içlerinden gelen ama yüzlerine yansımayan bir gülümsemeyle selâmlaşıyorlardı. Ya da kendisine öyle geliyordu, selâmlaştıklarını sanıyordu. Sonra nasıl oldu, açıklaması olmayan bir karşılaşma: eski ezgilerin çalındığı sahil kahvesinin kapısında karşısında birden onu görüverdi. İçinde aydınlanmış bir neşeyle: “Selâm” dedi.
7. Aşağıda verilen şiirin temasını belirleyip aynı temada bir öykü kurgulayınız? (20 P)
Hani o, bırakıp giderken seni;
Bu öksüz tavrını takmayacaktın?
Alnına koyarken veda buseni,
Yüzüme bu türlü bakmayacaktın?
Hani ey gözlerim, bu son vedada,
Yolunu kaybeden yolcunun dağda,
Birini çağırmak için imdada,
Yaktığı ateşi yakmayacaktın?
CEVAPLAR:
1.Onun yaşadığı büyük heyecanı ve yıllardır beklediği Türk donanmasını görmesini çok etkileyici bir şekilde anlatmış. Edebî metinler, böylece okuyucuyu duygusal olarak etkileyip, karakterlerin yaşadıklarını derinlemesine anlamamızı sağlar.
2. Siyaset, ilim, fen edebiyat, spor gibi alanlarda tanınan kişilerin hayatları merak uyandırır. Bu insanların hayatlarını kendi kalemlerinden çıkmış eserlerde görmek, onların hayatları hakkında en sağlam bilgile¬re sahip olmak çok değerlidir. Daha önemlisi bu yazılardan toplumun hususiyetleri, âdetleri, problem¬leri de öğrenilmiş olur. Fakat bu eserlerin edebî tür olarak kabul edilmesi onların sağlam, sürükleyici bir dille yazılmış olması ile mümkündür. Edebî değeri olan anıları okurken hayatını merak ettiğimiz insan hakkında bilgi edinmekle kalmaz; aynı zamanda o insanın bilgi, görgü ve düşünceleriyle de kar¬şılaşırız. Bu, okura ayrı bir zevk verir. Sanatçıların anıları, aynı zamanda edebî hareketlerin gelişimi hakkında da kuvvetli birer belgedir.
3. Türk milletine ve bayrağa seslenmektedir.
4.
5.Öğretici metinler, okuyucuya bilgi vermek amacıyla kaleme alınan metinlerdir. Öğretici metinlerde kelimelerin gerçek anlamında kullanılması metnin açık ve anlaşılır olmasını sağlar. İnsan ve doğa ile ilgili her konuda öğretici metin yazılabilir. Gezi yazısı, anı, deneme, makale, fıkra, eleştiri gibi düzya¬zı türleri öğretici metin örnekleridir.
Edebî metinler (sanat metinleri) kurmacadır ve bu özellik, edebî metni öğretici metinden ayıran özel¬liklerin başında gelir. Edebî metinler; hissettirir, sezdirir ve çağrıştırır. Edebî metinleri okuyanlar, bu metinlerden farklı anlamlar çıkarabilir. Bunun nedeni bu metinlerin imge, sembol ve çağrışım değeri bakımından zengin olmasıdır.
Edebî metinler, coşku ve heyecanı dile getiren edebî metinler ve olay çevresinde meydana gelen edebî metinler olmak üzere ikiye ayrılır. Olay çevresinde gelişen edebî metinler de anlatmaya bağlı ve gös¬termeye bağlı metinler olmak üzere ikiye ayrılır. Şiir, coşku ve heyecana bağlı metne; roman, hikâye, destan, masal gibi türler anlatmaya bağlı metne; tiyatro ise göstermeye bağlı metne örnektir.
9.sinif turk dili ve edebiyati 1.donem 2.yazili sorulari G grubu indir
