BÜLBÜL – GÜL
Genç öğrenci: “Al bir gül görürsem, benimle dans edeceğini söyledi. Ama bütün bahçemde bir tek bile al gül yok.” diye ağlıyordu.
Bülbül, kara meşenin içindeki yuvasından bunu duydu, yaprakların arasından bakıp merak etti.
Genç, ağlayarak: “Bütün bahçemde bir tanecik al gül yok!” diyordu; gözleri yaşla doluydu: “Ah şu mutluluk ne hiçten şeylere bağlı! Bütün akıllı insanların yazdıklarını okudum, felsefenin bütün gizlerine erdim de gene al bir gülün yokluğu yaşamımı altüst ediyor.”
Bülbül: “İşte sonunda gerçek âşığı buldum.” dedi, “Hiç tanımadığım halde gecelerce onun için şakıdım, gecelerce onun destanını yıldızlara okudum, şimdi kendisini görüyorum. Saçları sümbül gibi koyu; dudakları yüreğinin titrediği gül gibi al. Ama tutku, yüzünü fildişi gibi soldurmuş, üzüntü alnına damgasını vurmuş.
Genç Öğrenci: “Prens yarın gece balo veriyor.” diye söylendi, “Sevgilim de gidecek. Al bir gül götürebilirsem, gün ağarıncaya dek benimle dans edecek. Al bir gül götürebilsem onu kollarımın arasına alacağım, o başını omzuma dayayacak, elleri de avucumun içinde kalacak. Ama bahçemde hiç al gül yok; demek yapayalnız bir köşede oturacağım, o da yanımdan geçecek, bana hiç bakmayacak, gönlüm kırılacak.”
Bülbül: “İşte gerçek âşık bu.” dedi, “Benim şakıdıklarımın acısını o çekiyor; bana heves, ona yas. Aşk şaşılacak bir şey, kesinlikle! Zümrütlerden, yakutlardan daha değerli. İncilerle, lâllerle değişilemez, pazara da çıkarılamaz. Ne satıcılardan parayla alınabilir, ne de altın teraziyle tartılır…”
Genç öğrenci: “Saz takımı sayvana geçip telli sazlarını çalacak, sevgilim de arpla kemanın sesine uyup dans edecek. Öyle hafif dans edecek ki ayakları bile yere değmeyecek, saraylılar da çevresine üşüşecek, ama benimle dans etmeyecek, çünkü ona verecek al gülüm yok.” diye kendisini otların üstüne attı ve elleriyle yüzünü kapayıp ağladı.
Kuyruğu havada küçük bir yeşil kertenkele, yanından hızla geçerken sordu: “Niye ağlıyor?”
Güneş ısınının demeti içinde titreyip duran kelebek, “Sahi, niye?” dedi.
Bir papatya, yanındakine fısıldadı: “Evet niye?” Bülbül yanıtladı: “Bir al gül için ağlıyor.”
Hepsi bir ağızdan, “Al gül için mi?” diye bağırdılar, “Ne gülünç şey!” Küçük kertenkele de pek alaycı bir şeydi, kahkahayla güldü.
Ama bülbül, öğrencinin üzüntüsündeki gizi anladı; meşe ağacında sessiz sessiz oturup aşkın gizemini düşündü.
Birdenbire boz kanatlarını açıp kendini havaya bıraktı. Ağaçlı yamaçların içinden bir gölge gibi bahçeyi dolaştı.
Çimen tarhın ortasında güzel bir gül fidanı vardı. Bülbül bunu görünce sürgünlerinden birinin üzerine kondu:
“Bana al bir gül ver de, sana en güzel şarkımı okuyayım,” dedi.
Fakat fidan başını iki yana salladı:
“Benim güllerim beyazdır.” diye yanıt verdi, “Denizin köpüğü gibi, dağların üstündeki karlardan daha beyaz. Ama eski güneş saatinin çevresinde yetişen kardeşime git. Belki istediğini o verebilir.”
Bülbül de eski güneş saatinin çevresinde yetişen gül fidanına gitti.
“Bana al bir gül ver de, sana en güzel şarkımı okuyayım.” diye seslendi.
Ama fidan başını iki yana salladı:
“Benim güllerim sarıdır.” diye yanıt verdi, “Kehribar bir taht üstünde oturan deniz kızının saçları gibi sarı. Tırpancılar tırpanlarıyla gelinceye dek çayırlıkta açılan altın top çiçeğinden daha sarı. Ama öğrencinin penceresinin altında yetişen kardeşime git, belki istediğini o verebilir.”
Bülbül de öğrencinin penceresinin altında yetişen gül fidanına gitti:
Ama fidan başını iki yana salladı:
“Benim güllerim aldır” diye yanıt verdi, “Kumrunun ayakları gibi al; okyanusun kovuklarında sere serpe dalgalanan mercan kanatlarından daha al. Ama, kış damarlarımı kavurdu, don tomurcuklarımı kopardı, bora dallarımı kırdı. Bu yıl artık hiç gül veremeyeceğim.”
Bülbül, “Bütün istediğim al bir gül!” diye haykırdı; “Bir tanecik al gül! Onu elde etmemin hiçbir yolu yok mu?”
Fidan, “Bir yol var dedi. “Ama, öyle korkunç ki söylemeyi göze alamıyorum.”
Bülbül, “Söyle, ben korkmam.” dedi.
Fidan, “Al bir gül istiyorsan, onu kendin ay ışığında müzikten yaratıp, kendi yüreğinin kanıyla boyayacaksın. Yüreğini bir dikene dayayıp bana şarkı okumalısın; diken yüreğini delmeli, senin can kanın da benim damarlarımdan içeri boşalıp benim olmalı.”
Bülbül: “Bir al gül için ölüm çok yüksek bir paha.” diye haykırdı, “Bütün evrende yaşam çok değerli. Yeşil koruda oturup, altın arabasında güneşi, inci arabasında da ayı seyretmek ne güzel! Karaçalının baygın kokusu tatlı, koyaklara gizlenen mavi boru çiçekleri hoş, kırlarda biten fundalar sevimli. Fakat gene de aşk, yaşamdan üstün. Sonra insan yüreğinin yanında bir kuşun yüreği nedir ki?”
Ve boz kanatlarını açıp kendisini havaya bıraktı. Bahçenin üzerinden bir gölge gibi silindi, bir gölge gibi ağaçlı yamaçtan indi.
Hâlâ genç öğrenci, bıraktığı yerde, çimende yatıyordu; güzel gözlerindeki yaşlar da hâlâ kurumamıştı.
Bülbül: “Mutlu ol!” diye haykırdı, “Mutlu ol; al güle kavuşacaksın! Ben onu ay ışığında müzikten yaratıp kendi yüreğimin kanıyla boyayacağım. Buna karşılık, senden bütün istediğim gerçek bir âşık olman; çünkü, felsefe akıllıdır ama aşk felsefeden de akıllıdır; güç korkunçtur ama aşk güçten daha korkunçtur. Kanatları alev rengindedir, alevle boyalı vücudu vardır; dudakları bal kadar tatlı, soluğu karanfil buhuru gibidir.”
Öğrenci, çimenden başını kaldırıp baktı ve dinledi, ama bülbülün kendisine ne söylediğini anlayamadı, çünkü o ancak kitaplarda yazılı şeyleri bilirdi.
Ama meşe ağacı anladı, üzüldü; çünkü kendi dalları arasında yuva kuran bülbüle pek düşkündü.
“Bana,” dedi, “Son bir şarkı oku, çünkü sen gidersen pek kimsesiz kalacağım.”
Ve bülbül, meşe ağacına şarkı okudu, sesi gümüş bir testiden dökülen suyun sesini andırıyordu.
O şarkısını bitirince öğrenci kalktı, cebinden bir defterle bir kurşun kalem çekip çıkardı.
Ağaçlıktan çıkarken kendi kendine, “Bülbülün güzel bir görünümü var, bu yadsınamaz; ama duygusu var mı? Hiç sanmam. Tıpkı birçok sanatçı gibi, baştan başa söyleyiş; içtenliği hiç! Başkası için özveride bulunmaz, bütün düşüncesi müzik; herkes de bilir ki sanat bencildir. Gene de kabul etmek gerek ki sesinde bazı güzel ezgiler var. Yazık, bunların hiçbir anlamı yok; hiçbir işe de yaramıyor,” diyerek odasına gidip küçük ot yatağına uzandı ve sevgilisini düşünmeye başladı, az sonra da uykuya daldı.
Gökyüzünde ay görününce, bülbül, gül fidanına gidip göğsünü dikene dayadı. Bütün gece göğsü dikende öttü, buz gibi billur ay da sarkıp onu dinledi. Bütün gece öttü, diken göğsünden içeri girdi ve can kanı vücudundan çekildi.
İlkin oğlanla kızın içinde doğan aşkı şakıdı ve bülbülün şarkıları birbiri arkasına sıralandıkça gül fidanının en üst sürgününde yaprak yaprak nefis bir gül açıldı. Önce uçuk bir rengi vardı, ırmakların üzerine serilen sis gibi uçuk, sabahın ayakları gibi soluk, ilk alaca karanlığın kanatları gibi gümüştendi. Bir gülün gümüş bir aynaya vuran yansıması, gümüş bir suya vuran gölgesi nasılsa, gül fidanının en üst dalında açılan gül öyleydi.
Ama, gül fidanı bülbüle: “Dikene daha sıkı yaslan.” diye seslendi, “Daha sıkı yaslan küçük bülbül, daha sıkı yaslan, yoksa gül bitmeden gün doğacak.”
Bülbül dikene daha sıkı yaslandı ve ötüşü kat kat yükseldi, çünkü erkekle kızın ruhundaki tutkunun doğuşunu şakıyordu.
Ve gülün yapraklarını hafif bir pembelik bürüdü; tıpkı gelinin dudaklarını ilk öpüşünde güveyin yüzünü kaplayan pembelik gibi. Ama, daha diken gülün yüreğine değmemiş, gülün yüreği de beyaz kalmıştı; çünkü gülün yüreğini ancak bir bülbülün yüreğindeki kan kızartabilirdi.
Fidan, bülbüle: “Daha sıkı yaslan.” diye seslendi, “Daha sıkı yaslan küçük bülbül, daha sıkı yaslan, yoksa gül bitmeden gün doğacak.”
Bülbül dikene daha sıkı yaslandı, diken de bülbülün yüreğine değdi ve bütün vücudunda bir acı ürperdi. Yana yana acıdı, acı acı öttü; çünkü ölümle tamamlanan aşkı, mezarda ölmeyen aşkı şakıyordu.
Nefis gül kızardı, tıpkı doğu havasının gülü gibi, yapraklarının çevresi kıpkırmızıydı, kıpkırmızı yürek, yakut gibiydi.
Ama bülbülün sesi hafifledi, kanatları titremeye başladı, gözüne bir perde geldi, şarkısı gitgide soldu, soldu, boğazına bir şey düğümlenir gibi oldu.
Son coşkun bir ezgi saldı, beyaz ay işitti, tanı unuttu, gökyüzünde kalakaldı. Al gül duydu, bütün vücudu coşkuyla ürperdi ve yapracıklarını soğuk sabah havasına serdi. Yankı onu kırlardaki eflatun mağarasına taşıdı, uyuyan çobanları düşlerinden ayırdı; ırmağın sazları üzerinden esti, onlar da haberi denize götürdü.
Fidan, “Bak, bak!” dedi, “Artık gül tamamlandı.” Ama bülbül yanıt vermedi; çünkü uzun çayırların içinde, yüreğinde diken, cansız yatıyordu.
Öğrenci, öğleyin penceresini açıp dışarıya: “Aman ne eşsiz bir talih!” diye haykırdı, “İşte al bir gül! Bütün ömrümde hiç böyle bir gül görmedim. Öyle güzel ki kesinlikle uzun, Latince bir adı vardır.” Ve uzanıp gülü kopardı.
Sonra şapkasını giyip elinde gülle koşa koşa profesörün evine gitti.
Profesörün kızı kapının önünde oturmuş, bir makaraya mavi ipek sarıyor, köpeği de ayağının dibinde yatıyordu.
Öğrenci: “Al bir gül getirirsem benimle dans edeceğinizi söylemiştiniz,” dedi, “İşte bütün dünyanın en al gülü. Bu gece tam yüreğinizin üstüne takacaksınız, biz dans ederken sizi nasıl sevdiğimi o anlatacak.”
Fakat kızın kaşları çatıldı.
“Galiba giysime yaraşmayacak,” yanıtını verdi, “Sonra saray başyazmanının yeğeni bana çok güzel bir mücevher göndermiş, herkes de bilir, mücevherler çiçeklerden çok pahalıdır.”
Öğrenci öfkeyle: “Vallahi pek iyilikbilmezmişsiniz,” diye güllü sokağa fırlattı; gül oradan su yoluna düştü ve üzerinden bir arabanın tekerleği geçti.
Kız, “İyilikbilmez ha?” diye bağırdı, “Ben size bir şey söyleyim mi? Siz pek kabasınız; peki, siz kim oluyorsunuz? Bir öğrenci parçası. Eminim, ayakkabınızda başyazmanın yeğenindeki gibi gümüş toka bile yoktur.” dedi ve sandalyesinden kalkıp eve girdi.
Öğrenci dışarı çıkarken, “Aşk ne de saçma bir şeymiş.” dedi, “Mantığın yarısı kadar bile yararı yok; çünkü hiçbir şeyi kanıtlamıyor, sonra hep olmayacak şeylerden birini söylüyor, insanı da doğru olmayan şeylere inandırıyor. Doğrusu hiçbir pratik yararı yok. Hem bu yüzyılda pratik olmak her şeyin başı… Ben gene felsefeye dönüp metafizikle uğraşayım.” diye odasına gitti ve koskaca, tozlu bir kitap çıkarıp okumaya baladı.
