1. İslami dönem Türk Edebiyatı XI. ve XII.yüzyıllarda geçiş dönemini yaşamıştır. Bu dönemin özelliklerinden dört tanesini yazınız. (12)
Yunus Emre der hoca
Gerekse var bin hacca
Hepisinden iyice
Bir gönüle girmekdür
2. Yukarıdaki dörtlükle ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. (2+2+2=6)
Nazım birimi :
Nazım türü :
Kafiye şeması :
Yanaram mumlayın başdan ayaga
Nedür bu yanmagın payanı yok mu
Hoca Dehhani
3. Yukarıdaki beyti ve bu beyitteki edebi sanatları açıklayarak Hoca Dehhani’nin Türk şiirindeki önemini belirtiniz.(5+5+2=12)
4. Aşağıdaki boşlukları uygun sözcüklerle doldurunuz. (14)
Divan-ı Hikmet, …………………………….. tarafından kaleme alınmış; eser, ………………. şiirinin başlangıcı kabul edilmektedir.
Yusuf Has Hacib, eserinde bazı kavramları sembol kişiler aracılığıyla verir. Örneğin………..…….. adaleti temsil eden hükümdardır. Vezir …………………devleti ve mutluluğu temsil eder. Aklın temsilcisi …………….. vezirin oğludur. Vezirin kardeşi olan …..……………. ise kanaati ve hayatın sonunu temsil eder.
Uygur dönemi metinleri genelde ………….. içerik taşımaktadır.
5. İslamiyetin kabulünün, Türk edebiyatını “nazım birimi, nazım şekli, dil ve zihniyet” açısından nasıl etkilediğini açıklayınız. (10 )
6. Aşağıdaki cümlelerdeki bilgiler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazınız. (5 P)
a. İslam öncesi edebiyatımızda şiirler hece vezniyle söylenmiş, yer yer aruz vezni de kullanılmıştır.( )
b. Koşma Tasavvuf Edebiyatına ait bir nazım şeklidir. ( )
c. Dinî-Tasavvufî halk şiiri Yusuf Has Hacip ile başlamaktadır. ( )
d. Cengiz Han Destanı, Kırgız Türklerine ait dünyanın en uzun destanıdır. ( )
e. Atabetü’l Hakayık hem dörtlük hem de beyitlerle yazılmıştır.( )
Taştın yine deli gönül
Sular gibi çağlar mısın
Aktın yine kanlı yaşım
Yollarımı bağlar mısın
7.Yukarıdaki dörtlüğü açıklayınız ve bu dörtlükteki edebi sanatları bulunuz. (15)
8. Şu kavramların tanımını yapınız: tasavvuf, hüsn-i mutlak, insan-ı kâmil, fenafillah. (12)
9. Tasavvuftaki aşk anlayışı hakkında bilgi veriniz. (10p)
10.Roman, koşuk, kaside edebi türlerinin edebiyatımızın hangi dönemlerine ait olduğunu karşılarına yazınız.(4)
“Kıyıyı gözden kaybetmeye cesaret edemeyen insan, okyanusu keşfedemez.” (Andre Gide)
Başarılar dilerim. Süleyman KARA
CEVAPLAR:
1. İslami dönem Türk Edebiyatı XI.ve XII.yüzyıllarda geçiş dönemini yaşamıştır.Bu dönemin özelliklerinden dört tanesini yazınız.
*İslamiyet öncesi kültürle İslami kültür iç içedir. (3)
*Hece ölçüsü devam ederken aruz ölçüsü de kullanılmaya başlanmıştır. (3)
*Dile Arap ve Fars edebiyatında kullanılan nazım şekilleri ve kelimeler girmiştir. (3)
*Eserlerde dini öğretme amacı esas alınmıştır. (3)
Yunus Emre der hoca
Gerekse var bin hacca
Hepisinden iyice
Bir gönüle girmekdür
2. Dörtlükle ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.
Nazım birimi : dörtlük (2)
Nazım türü : ilahi (2)
Kafiye şeması : a-a-a-b (2)
3. Aşık sevgilinin hasretiyle yanıp tutuşmaktadır ve bu yanmayı mumun yanarak tükenmesine benzetmektedir(teşbih). Bu hasretin, bu yanmanın ne zaman biteceğini sormaktadır.(istifham)(5+5)
Hoca Dehhani, Divan Şiirinde din dışı konuları işleyen ilk şairdir.(2)
4. Aşağıdaki boşlukları uygun sözcüklerle doldurunuz. ( 2 şer puan)
Divan-ı Hikmet, ……Ahmet Yesevi.. tarafından kaleme alınmış; eser, …tasavvuf……. şiirinin başlangıcı kabul edilmektedir.
Yusuf Has Hacib, eserinde bazı kavramları sembol kişiler aracılığıyla verir. Örneğin… Küntogdı ….. adaleti temsil eden hükümdardır. Vezir …… Ay Toldı …devleti ve mutluluğu temsil eder. Aklın temsilcisi … Ögdülmüş vezirin oğludur. Vezirin kardeşi olan …. Odgurmuş.… ise kanaati ve hayatın sonunu temsil eder.
Uygur dönemi metinleri genelde ……dini…….. içerik taşımaktadır.
5. İslamiyetin kabulünün, Türk edebiyatını “nazım birimi, nazım şekli, dil ve zihniyet” açısından nasıl etkilediğini açıklayınız. (10 )
Nazım şekli olarak Arap ve Fars edebiyatında kullanılan nazım şekilleri (gazel, kaside, mesnevi…) kullanılmaya başlanmıştır.
Nazım birimi olarak dörtlükten beyite geçiş olmuştur.
Dil açısından ise Arapça ve Farsça kelimeler kullanılmaya başlanmıştır. Zihniyet olarak İslamiyetin etkisiyle dini kavramlar ve düşünceler eserlerde önemli ölçüde yer almıştır.
6. Y, Y, Y, Y, D (5)
Taştın yine deli gönül
Sular gibi çağlar mısın
Aktın yine kanlı yaşım
Yollarımı bağlar mısın
7.Yukarıdaki dörtlüğü açıklayınız ve bu dörtlükteki edebi sanatları bulunuz.
Yunus Allah aşkının verdiği coşkunluk içinde sevgilisi olan Allah’a kavuşamamanın acısını çekmekte ve çaresizlik içinde kıvranmaktadır. Aşkla kendinden geçmiş olan deli gönül yatağına sığmayan sular gibi taştın, çağlıyorsun. Allah aşkı ile gözlerimden durmaksızın akan kanlı göz yaşlarım sel gibi yollarımı bağladı. Önümü göremez, yolumu bulamaz oldum. Gönül suya benzetilmiştir. Yine gözden akan kanlı “göz yaşları” ile “ırmak” arasında benzetme yoluyla bağlantı kurulmuş, ancak benzetmenin asıl öğelerinden kendisine benzetilen “ırmak” sözcüğüne yer verilmemiştir. Bu nedenle kapalı istiare yapılmıştır. Çağlar mısın ve bağlar mısın ifadelerinde istifham sanatı yapılmıştır. (15)
8.Şu kavramların tanımını yapınız: tasavvuf, hüsn-i mutlak, mecazi aşk, fenafillah(12)
Tasavvuf: Allah’ın varlığını bilme, kainat ve insanın var oluş sebebini anlama, insanı mükemmel bir varlık haline getirebilme anlayışıdır. (3)
Hüsn-i mutlak: Kusursuz güzellik olan Allah’tır. (3)
İnsan-ı kâmil: Nefis mertebelerini tamamlayıp kemale ulaşmış kişi. (3)
Fenafillah: Allah’ın emirleri karşısında nefsinin isteklerinden severek vazgeçme hâli, ermişlik mertebesi. (3)
9. Tasavvuftaki aşk anlayışı hakkında bilgi veriniz. (10p)
Tasavvuf’un özünü “ Ben gizli bir hazine idim. Bilinmeyi istedim ve alemi yarattım.” Kudsi hadisi oluşturur. Bu hadisin içinde aşk vardır. Vahdet-i vücut felsefesi de Allah’ı bilmeyi ve tanımayı aşk yoluyla gerçekleştirmek ister. Aşk, insan yaratılışındaki güzellik ve varlığın temelini oluşturur. Yani Allah, insanı kendine ayna olsun diye yaratmıştır. İnsan’ın Allah’a ulaşmak için yapacağı şey masivadan geçmektir. Mecazi aşk, Allah’tan başka varlıklara duyulan sevgidir. Hakiki aşk, Allah’a ve onun güzelliklerine duyulan aşktır. Mutasavvıfların amacı mecazi aşktan geçerek hakiki aşka ulaşmaktır.
10.Roman, koşuk, kaside edebi türlerinin edebiyatımızın hangi dönemlerine ait olduğunu karşılarına yazınız.
Roman:Tanzimat edebiyatı (2)
Koşuk: Sözlü edebiyat (1)
Kaside:Divan edebiyatı (1)
10.Sınıf Türk Edebiyatı 1.Dönem 2.Yazılı B Grubu’nu indirmek için aşağıdaki linke tıklayınız.
10.Sınıf Türk Edebiyatı 1.Dönem 2.Yazılı B Grubu
