Bir Tereddüdün Romanı isimli eser Peyami Safa’nın psikolojik tahlilleri çok iyi bir şekilde yaptığı romanıdır.
Eserimiz Raif’in arkadaşı Mualla’ya okuması için bir kitap vermesi ile başlamaktadır. Mualla, Raif’in verdiği kitabı okur ancak pek beğenmez, kitap oldukça sıkıcı bir kitaptır. Kitabın yoğun olarak ölümden bahsetmesi Mualla’yı karamsarlığa itmiştir.
Mualla, kitaptan pek hoşlanmasa da yine de olayların sonunu öğrenmek için kitabı sonuna kadar okumaya karar vermiştir. Olayların kahramanın yazarın kendisinin olması kitabı daha gizemli hale getirmektedir.
Raif kitabı verirken kitabın yazarını tanıdığını istemesi halinde Mualla ile yazarı tanıştırabileceğini söylemiştir. Mualla kitabı okurken yazar hakkında iyiden iyiye meraklanmıştır.
Bir gün Raif, Mualla’nın yanına gelerek kitabı bitirip bitirmediğini sorar. Mualla kitabı bitirdiğini ancak pek beğenmediğini söyler. Ayrıca Mualla, kitabın yazarının bunca şeyi yaşamasının mümkün olmadığını söyler. Yine de kitabın yazarını merak etmeden duramaz.
Tanışma günü geldiğinde yazar Mualla Hanım’ı çok beğenmiştir. İlerleyen zamanlarda Mualla’ ya evlenme teklif eder. Mualla ise bu teklife hemen cevap vermez, daha sonra karar vereceğini söyler.
Yazar bir otel odasında kalmakta, insanları gözlemleyerek eserlerini meydana getirmektedir. Bir gün Vildan adında varlıklı, sarışın ve çok güzel bir kadın gelerek yazar ile tanışmak ister. Aslında İtalya’da yaşamakta olan bu kadın kocasını bırakarak Türkiye’ye kaçmıştır. Varlıklı ve güzel bir kadın olan Vildan gezip eğlenmeyi gününü gün etmeyi çok seven bir kadındır.
Yazar Vildan’ın hayatının eserlerindeki kadınların hayatları ile çok benzeştiğini görür ve kadına ilgi gösterir. Vildan ile birkaç defa görüşürler. Vildan yazar ile görüşmeyi takıntı haline getirir ve ona evinde bir oda bile düzenler. Vildan yazar ile sürekli görüşmeye çalışmaktadır. Ancak yazar Vildan’ın ilgisine uzak durmaya çalışır.
Vildan, yazara hayatını anlatır. Hayatta yaşadığı zorlukları, kendisini kimsenin desteklemediğini, yaşama amacının kalmadığını anlatır. Eğer kendisi ile görüşme tekliflerini kabul etmez ise intihar edeceğini söyleyerek yazarı etki altına almaya çalışır.
Vildan yazarı evine davet eder ve onun için hazırladığı odada kalmasını ister. Eğer bu isteğini yazar kabul etmezse intihar edeceğini tekrar söyler. Yazar bu blöfe inanmaz hatta on gün boyu Vildan’ı hiç arayıp sormaz. Bir gece arabanın içinde sarhoş bir kadının olduğunu söylerler. Yazar gittiğinde arabanın içindeki kadının Vildan olduğunu görür.
Yazar, Vildan’ın ısrarlarına dayanamayarak onun evine gider. Birlikte nitelikli zaman geçirirler. Vildan yazara başından geçen tüm olayları en ince ayrıntısına kadar anlatır.
Yazar ve Vildan birlikte uzun uzun sohbet ederler ve bol bol içki içerler. Vildan içtiği içkinin etkisi ile çok kötü bir hale gelmiştir. Yazar başlangıçta Vildan’ın öldüğünü düşünerek korkar, uzun süre Vildan’ın başında bekleyen yazar Vildan’ın biraz kendisine geldiğini görünce Vildan’ı hizmetçiye bırakarak gider.
Yazar, Vildan ile artık görüşmemeyi düşünür. Ancak iki gün sonra merak ederek Vildan’ın evine gittiğinde Vildan’ın evinin boşaltıldığını, Vildan’ın Avrupa’ya gittiğini öğrenerek üzülür. Yazar Vildan’ı da kitabına konu olan ve yok olup giden kadınlardan birisi olarak düşünür.
Peyami Safa’nın psikolojik yönü ağır basan Bir Tereddüdün Romanı isimli eseri yazarın en güzel eserlerinden birisidir diyebiliriz.