Türk kültüründe ilk sözlük Kaşgarlı Mahmut’un, örneklemelerinde Türk tarihi, edebiyatı, folklorü ve coğrafyası ile ilgili önemli bilgiler bulduğumuz “Türk dillerinin divanı” anlamına gelen Divanü Lügati’t Türk’tür. Bu eserde dil bilgisi, ağız ve şive özellikleri, halk edebiyatı örnekleri gibi bilgiler de yer almaktadır.
Divanü Lügat’it-Türk’te İslam öncesi sözlü edebiyat örnekleri vardır.Bunlar: sagu, sav, koşuk, destandır.
Kaşgarlı Mahmut; Türklerin yıldızının parladığı ve zamanın hakanlarının onlar arasından çıktığı, dünya milletlerinin idaresi onların elinde olduğu için Türklere dertlerini anlatabilmek ve onların gönlünü kazanabilmek Türkçe öğrenmeyi gerekli görüyor. Eserini bundan dolayı kaleme alıyor.
Kaşgarlı Mahmut, eserini nasıl meydana getirdiğiyle ilgili olarak şunları biliyoruz: Bütün memleketleri, çölleri baştan başa dolaşıp bütün Türk boylarının dillerini öğrendikten sonra araştırıp inceleyerek eserini meydana getirmiştir.
Bu eser, Türkçeyle ilgili bir dil bilgisi kitabı ve sözlük niteliğindedir.
Eserin içinde şunlar yer almaktadır:
Eserde o devre ait çok sayıda kelime Türk halk edebiyatıyla ilgili şiir örnekleri Türkçe deyimler ve atasözleri bulunmaktadır.
Özelliklerini belirtirsek şunları söyleriz:
*İçinde 7500 kelime bulunan eserde Türkçe kelimeler verilirken, bunlardan üretilmiş deyimler de bir araya getirilmiştir.
*Kelimelerin sadece sözlük manalarıyla yetinilmemiş, açıklamalar da konulmuştur.
*Kelimelerin içinde geçtiği şiir ve atasözlerine de yer verilmiştir. Bu yönüyle eser antolojik sözlük özelliği kazanmıştır.
Türk dünyası haritası
*Ayrıca eserde Türk boylarını gösteren bir haritanın yer alması önemli bir özelliktir.
Çok iyi bir yazı olmuş ödevim için gerekliydi.