GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT
1.Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri
a.Güzel Sanatlar ve Edebiyat
Duygu, düşünce ve hayallerin renk, biçim, ses ve ritim gibi unsurlarla güzel ve kendine özgü bir biçimde anlatılmasına güzel sanatlar denir.
Sanatın Özellikleri:
*Estetik bir değer taşır. *Hayranlık uyandırır. * Özgündür. * Güzellik, etkileyicilik, evrensellik, yaratıcılık gibi özellikler taşır. * Sanat etkinliği yeni bir yapı kurma, şekil verme girişimidir. *Sanat eseri, sanatçının yorumunu yansıtır.
b. Güzel Sanatların Sınıflandırılması:
Güzel sanatlar sanatçının kullandığı malzemeye göre sınıflandırılır.
| GÜZEL SANATLAR | ||
| İŞİTSEL (FONETİK)SANATLAR | GÖRSEL (PLASTİK)SANATLAR | DRAMATİK (RİTMİK) SANATLAR |
| Sese ve Söze Biçim Veren Sanatlar | Maddeye Biçim Veren Sanatlar | Harekete Biçim Veren Sanatlar |
| Edebiyat | Mimari | Tiyatro |
| Müzik | Heykel | Dans |
| Resim | Sinema | |
| Hat | Bale | |
| Ebru | Opera | |
| Minyatür | ||
| Tezhip | ||
Modern Sınıflandırma yöntemine göre sanatlar:
1.Yüzey sanatları: İki boyutlu (en ve boy) yüzeyler (kâğıt, tuval, duvar, cam, deri, kumaş vb.) üzerine uygulanan sanatlar.
2. Hacim sanatları: Üç boyutlu sanatsal çalışmalar.
3. Mekân sanatları: İç ya da dış mekânı düzenleyen sanat dalları.
4. Dil sanatları: Edebiyat başlığı altında incelenebilecek sanatlar.
5. Ses sanatları: Müzik başlığı altında incelenebilecek sanatlar.
6. Hareket sanatları: İnsan bedeninin belli bir düzene (koreografi) göre belli hareketleri yapması esasına dayalı sanatlar.
7. Dramatik sanatlar: Eyleme dönüşmüş ifadelerle belli olay ve olguların canlandırılması esasına dayalı sanatlar
Not: Ses ve görüntü yöntemlerini kullanarak bir eser oluşturan güzel sanatlara karma sanatlar adı verilir. Örneğin “opera”da müzik, edebiyat ve dans iç içedir. Bu sebeple bu tür sanatlar karma sanatlar başlığı altında sınıflandırılabilir. Tiyatro karma sanatlardandır.
GÜZEL SANATLARIN SINIFLANDIRILMASI (MODERN YÖNTEM) | ||||||
| Yüzey Sanatları | Hacim Sanatları | Mekan Sanatları | Dil Sanatları | Ses Sanatları | Hareket Sanatları | Dramatik Sanatlar |
| Resim | Heykel | Mimari | Roman | Müzik | Bale | Tiyatro |
| Afiş | Seramik | Peyzaj mimarisi | Hikaye | Pandomim | Sinema | |
| Grafik | Kabartma | Şiir | Halk dansları | Opera | ||
| Karikatür | Tiyatro metni | Modern danslar | Müzikal oyun | |||
| Fotoğraf | Film senaryosu | Gölge oyunu | ||||
| Batik | Kukla | |||||
| Hat | ||||||
| Minyatür | ||||||
| Ebru | ||||||
| Tezhip | ||||||
c.Sanat ve Zanaat:
Öğrenim, tecrübe, ustalık ve yetenek gerektiren; insanların maddeye olan ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için yaptıkları işlere zanaat denir. Zanaatta maddi çıkar söz konusudur.
*Sanatla zanaatın Karşılaştırılması:
*Sanat, güzel olanın peşindedir, fayda gözetmez. Zanaatın temel amacı faydadır.
*Sanat eseri biriciktir. Zanaat eserleri ise birbirine benzer, aynısından çok sayıda yapılabilir.
*Sanatta yaratıcılık esastır, zanaatta ise yetenek ve beceri ön plandadır.
d. Bilimle Güzel Sanatlar Arasındaki Farklar:
* Sanat canlandırma, bilim açıklamadır. Bu bağlamda bilim gerçek ve nesnel, sanat ise kurgusal ve özneldir.
*Bilim; somut gerçekleri soyut formüller, teoriler, yasalarla anlatmaya çalışır. Sanat ise soyut duygu ve düşünceleri somut olarak ortaya koyar.
* Bilimde doğruluk, sanatta ise güzellik aranır.
* Bilim beş duyuyla algılanabilen gerçeklere odaklanır. Duygular, hayaller, korkular, inançlar ise sanatın ilgi alanına girer.
*Bilim bedene, sanat ruha hitap eder.
* Bilim geneldir, kişiye göre değişmeyen gerçekleri açıklar. Sanat kişiseldir; bireysel duyguları, hayalleri yansıtır.
e. Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri:
Edebi Metinlerin Özellikleri:
*Edebi eserler bir tema etrafında bir araya gelir. *Edebi eserler özgündür. *Edebi eserlerin temelinde kurgu vardır. *Estetik edebiyatın en önemli ögelerindendir. *Dilin işlenmesi ve biçimlendirilmesi sonucu ortaya çıkar. *Edebi eserler çok anlamlıdır. *Estetik zevk verme amacıyla yazılır.
Güzel Sanatların İnsan Yaşamındaki Yeri ve Önemi
Sanat, insanın kendisini ifade etmesine ve yaratıcılık özelliklerini geliştirmesine olanak sağlar. Sanat, toplumun estetik algılarını geliştirir. Toplumsal duyarlılıkları canlı tutar. İnsanı çevresine ve doğaya yararlı hale getirmeye çalışır. Zihinsel ve ruhsal duyarlılıkların gelişmesine katkıda bulunur.
Edebiyat-Güzel Sanatlar İlişkisi
Edebiyat en çok resim ve müzikle içli dışlı olmuştur. Bunun sebebi, sözün ahenk ve betimlemeye dönük olmasıdır.
Edebiyat, sinemaya ve tiyatroya da kaynaklık etmektedir. Özellikle klasikleşmiş edebi yapıtlar sinemaya uyarlanmaktadır.
2.Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi
a.Edebiyat –Tarih İlişkisi:
Edebi metinler oluşturulduğu dönemin izlerini taşır. Edebiyat adı altında oluşturulan yazılı veya sözlü eserler kendi çağının zevkini yansıttığı için tarih bilimi için bilge ve belge özelliği taşır. Bir roman yazarı tarihi bir olayı anlatacaksa tarih biliminden faydalanır.
b.Edebiyat-Sosyoloji İlişkisi:
Edebi metinler sosyal çevreyi anlatır. Sosyal çevredeki insan ilişkileri edebi metinlere kaynak olur. Yani edebi metinle onun ortaya çıktığı sosyal çevre arasında sıkı bağ vardır. Sosyal çevrenin analiz edilmesinde bu bağdan faydalanılabilir.
c.Edebiyat-Psikoloji İlişkisi:
Edebi metinler yazarının veya başkalarının yaşamlarından izler taşır. Edebi metinler onu ortaya koyan sanatçının duygu, düşünce ve ruh halini yansıtır, psikolojik durumuna ait ipuçları taşır. Bu ipuçları açık olmadığı için psikolojinin yöntemlerinden yararlanmak gerekir.
d.Edebiyat-Felsefe İlişkisi:
Edebi metinler herhangi bir felsefi görüşün savunucu olamaz. Ancak sanatçı, edebi metni ortaya koyarken değişik felsefi görüşlerin etkisinde kalabilir. Ancak bu edebiyat özgü bir dille metnin içine sindirilmiş bir şekilde verilir.
Güzel Sanatlar ve Edebiyat dosyasını indirmek için aşağıdaki linke tıklayınız.
Ayrıca bakınız: Güzel Sanatlar ve Edebiyat Çalışma Kitapçığı 1
Güzel Sanatlar ve Edebiyat Çalışma Kitapçığı 2
Ayrıca bakınız: Güzel Sanatlar ve Edebiyat Test 1
