Her edebi eser yazıldığı dönemin izlerini taşır, dolayısıyla bir edebi eser zamanla dönemini yansıtan bir tarihi belge niteliği kazanır. Tarih, dönemin olaylarını bizlere aktarır ancak o olayın duygusal yönünü tamamlayan yani tarihin içini dolduran edebiyattır. Edebi eser, yazıldığı dönemi yansıttığından bir eseri incelerken dönemin tarihi şartlarını bilmek gerekir.
1. Verilen parçada edebiyatın ne ile ilişkili olduğu belirtilmiştir? (5 p )
| ALP ER TUNGA SAGUSU
Alp Er Tunga öldi mü? Isız ajun kaldı mu? Ödlek öçin aldı mu? Emdi yürek yırtılur. | SU KASİDESİ Saçma ey göz eşkten gönlümdeki odlare su Âb-gûndur günbed-i devvar rengi bilmezem Zevk-i tiğinden aceb yok olsa gönlüm çak çak Suya versin bağ-ban gül-zarı zahmet çekmesin FUZULÎ | DAVET Kapansın el kapıları, bir daha açılmasın, yok edin insanın insana kulluğunu, bu dâvet bizim…. Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür ve bir orman gibi kardeşçesine, bu hasret bizim… NÂZIM HİKMET |
2. Yukarıdaki örnek metinlerden yola çıkarak Türk edebiyatının ana dönemlerini yazınız. (10 puan)
Yağı otın öçürgen
Toydun anı köçürgen
İşler üzüp keçürgen
Teğdi okı öldürü
3. Yukarıdaki şiir Türk edebiyatının hangi dönemine aittir? Dönemin iki özelliğini yazınız. (10 p)
4. Yazılı edebiyat ürünlerinden Orhun Yazıtları ve Uygur metinlerinin isimlerini yazınız( 10 p )
5. Eski Türkçenin dönemlerini yazınız. (10 p )
Ahmet, arkadaşlarıyla ders çalışırken Türklerin tarih boyunca kullandıkları alfabeleri sırasıyla saymaya çalışmıştır. Ahmet, alfabeleri sayarken birinci sırada Göktürk alfabesini, ikinci sırada Uygur alfabesini, beşinci sırada da Latin alfabesini söylemiştir.
6. Ahmet’in sayarken unuttuğu üçüncü ve dördüncü sıradaki alfabeleri aşağıdaki boşluğa yazınız.(5p)
Lise ikinci sınıf öğrencisi Zeynep, Türk Dili ve Edebiyatı dersinde öğretmeninin ödev olarak verdiği “Dede Korkut hikayeleri” başlıklı bir sunum yapacaktır.
7. Zeynep’in bu sunumda bahsedebileceği beş özelliği aşağıdaki boşluğa yazınız.(10p)
İsfahan padişahı ile onun hazinedarlığını yapan Keşiş ‘in çocukları olmamaktadır. Her ikisi de çocukları olduğu takdirde, birbirleriyle evlendirmeye söz verirler. Duaları kabul olur ve Padişah’ın bir oğlu; Keşiş ‘in de bir kızı olur. Ancak Keşiş, çeşitli gerekçelerle bu sözünden cayar ve kızı vermek istemez. Keşiş karısına durumu anlatır ve kızını da alarak bir gece oradan kaçarlar. Kerem, Keşiş’in gece kaçtığını, şehri terk etmekte olan birkaç ihtiyardan öğrenir. Onlar, Keşiş’in bir kötü haber aldığını ve bunun için şehri terk edip kaçtığını sanırlar. Keşiş’in kaçtığını gören Kerem’in babası, oğlunu bu sevdadan vazgeçirmek isterse de bunu başaramaz. Kerem yanına arkadaşı Sofu’yu da alarak Aslı’yı aramaya gider. Âşık Kerem, Tiflis, Ahlat, Muş, Van, Erzurum, Kars, Ankara, Kayseri gibi birçok şehri dolaşır. Sofu ile birlikte gittikleri her yerde başlarına geleni anlatırlar. Sonunda Kerem’in öyküsünü öğrenen Halep Paşası, iki âşığı kavuşturmak ister. Ancak Keşiş, sihirli bir elbise diktirerek Aslı’ya giydirir. Kerem ile Aslı evlenecekleri sırada sihir kendini gösterir. Kerem, Aslı’nın elbiselerinin düğmelerini bir türlü çözemez. Kerem içten bir “Ah!” çeker ve yanmaya başlar. Aslı da Kerem’in küllerini saçlarıyla toplamaya çalışırken, Kerem’in kıvılcımlarıyla tutuşup yanar. İki âşığın kavuşmaları öbür dünyaya kalır.
8. Yukarıdaki metne göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. ( 4+3+3= 10 P )
a. Metnin türü nedir?
b. Metnin teması nedir?
c. Metnin ana kahramanlarını yazınız:
9. Aşağıdaki metinde yer alan fiilimsilerin türlerini bulup yazınız. (10 puan)
Orada kaldığımız bir hafta, çocukluğumun en unutulmaz günleridir. Ovayı aşıp dağ yoluna tırmanmaya başlar başlamaz, incir ağaçlarının yerini zeytinler ve çamlar alıyordu.
10. Aşağıda belirtilen kelimelerin yazımı Türk Dil Kurumu tarafından güncellenmiştir. Kelimelerin doğru yazımını yanlarındaki boşluğa yazınız. (10 p)
yeşilzeytin:
çiğ börek:
boy bos:
unvan:
kayyum:
Milli edebiyat akımının temsilcilerinden bir kısmını sıralayalım ( ) Ömer Seyfettin( ) Halide Edip Adıvar( ) Ziya Gökalp( )Mehmet Emin Yurdakul( )
11. Yukarıda verilen boşluklara uygun olan noktalama işaretlerini yerleştiriniz.(2*5=10P)
Not: Bu yazılı soruları 2.senaryoya göre hazırlanmıştır.
10.sinif turk dili ve edebiyatı 1.donem 1.yazili h grubu indir.
