SEYFİ BABA
Geçen akşam eve geldim. Dediler:
– Seyfi Baba
Hastalanmış, yatıyormuş.
– Nesi varmış acaba?
– Bilmeyiz, oğlu haber verdi geçerken bu sabah.
– Keşke ben evde olaydım… Esef ettim, vah vah!
Bir fener yok mu, verin… Nerde sopam? Kız çabuk ol!
Gecikirsem kalırım beklemeyin… Zîrâ yol
Hem uzun, hem de bataktır…
– Daha a’lâ, kalınız:
Teyzeniz geldi, bu akşam, değiliz biz yalnız.
Sopa sağ elde, kırık camlı fener sol elde;
Boşanan yağmur iliklerde, çamur tâ belde.
Hani, çoktan gömülen kaldırımın, hortlayarak;
“Gel!” diyen taşları kurtarmasa, insan batacak.
Saksağanlar gibi sektikçe birinden birine.
Boğuyordum müteveffâyı bütün âferine.
Sormayın derdimi, bitmez mi o taşlar, giderek,
Düştü artık bize göllerde pekâlâ yüzmek!
Yakamozlar saçarak her tarafından fenerim,
Çifte sandal, yüzüyorduk; o yüzer, ben yüzerim.
Çok mu yüzdük, bilemem, toprağı bulduk neyse;
Fenerim başladı etrâfımı tektük hisse.
Vâkıâ ben de yoruldum, o fakat pek yorgun…
Bakıyordum daha mahmurluğu üstünde onun:
Kâh olur, kör gibi çarpar sıvasız bir duvara;
Kâh olur, mürde şuâ’âtı düşer bir mezara;
Kâh bir sakfı çökük hânenin altında koşar;
Kâh bir ma’bed-i fersûdenin üstünden aşar;
Vakt olur pek sapa yerlerde, bakarsın, dolaşır;
Sonra en korkulu eşhâsa çekinmez, sataşır;
Gecenin sütre-i yeldâsını çekmiş, üryan ,
Sokulup bir saçağın altına gûyâ uyuyan
Hânüman yoksulu binlerce sefîlân-ı beşer;
Sesi dinmiş yuvalar, hâke serilmiş evler;
Kocasından boşanan bir sürü bîçare karı;
O kopan râbıtanın , darmadağın yavruları;
Zulmetin, yer yer, içinden kabaran mezbeleler :
Evi sırtında, sokaklarda gezen âileler!
Gece rehzen, sabah olmaz mı bakarsın, sâil!
Serserî, derbeder, âvâre, harâmî, kâtil…
Böyle kaç manzara gördüyse bizim kör kandil
Bana göstermedi bir kerre… Niçin? Belli değil!
Ya o bîçâre de rahmet suyu nûş eyleyerek
Hatm-i enfâs edivermez mi hemen “cız!” diyerek?
O zaman sâmi’anın , lâmisenin sevkiyle
Yürüyen körlere döndüm, o ne dehşetti hele!
Sopam artık bana hem göz, hem ayak, hem eldi…
Ne yalan söyleyeyim kalbime haşyet geldi.
Hele yâ Rabbi şükür, karşıdan üç tâne fener
Geçiyor… Sapmayarak doğru yürürlerse eğer,
Giderim arkalarından… Yolu buldum zâten.
Yolu buldum, diyorum, gelmiş iken hâlâ ben!
İşte karşımda bizim yâr-i kadîmin yurdu.
Bakalım var mı ışık? Yoksa muhakkak uyudu.
Kapının orta yerinden ucu değnekli bir ip
Sarkıtılmış olacak, bir onu bulsam da çekip
Açıversem… İyi amma kapı zâten aralık…
Gâlibâ bir çıkan olmuş… Neme lâzım, artık,
Girerim ben diyerek kendimi attım içeri,
Ayağımdan çıkarıp lastiği geçtim ileri.
Sağa döndüm, azıcık gitmeden üç beş basamak
Merdiven geldi ki zorcaydı biraz tırmanmak!
Sola döndüm, odanın eski şayak perdesini,
Aralarken kulağım duydu fakîrin sesini:
– Nerde kaldın? Beni hiç yoklamadın evlâdım!
Haklısın bende kabâhat ki haber yollamadım.
Bilirim çoktur işin; sonra bizim yol pek uzun…
Hele dinlen azıcık, anlaşılan yorgunsun.
Bereket versin ateş koydu demin komşu kadın…
Üşüyorsan eşiver mangalı, eş eş de ısın.
Odanın loşluğu kasvet veriyor pek, baktım.
Şu fener yansa, deyip bir kutu kibrit çaktım.
Hele son kibriti tuttum da yakından yüzüne,
Sürme çekmiş gibi nûr indi mumun kör gözüne!
O zaman nîm açılıp perde-i zulmet, nâgâh,
Gördü bir sahne-i uryân-ı sefâlet ki nigâh,
Şâir olsam yine tasvîri olur bence muhâl :
O perişanlığı derpîş edemez çünkü hayâl!
Çekerek dizlerinin üstüne bir eski aba,
Sürünüp mangala yaklaştı bizim Seyfi Baba.
– Ihlamur verdi demin komşu… Bulaydık şunu, bir…
– Sen otur, ben ararım…
– Olsa içerdik, iyidir…
Aha buldum, aramak istemez oğlum, gitme…
Ben de bir karnı geniş cezve geçirdim elime,
Başladım kaynatarak vermeye fincan fincan,
Azıcık geldi bizim ihtiyarın benzine kan.
– Şimdi anlat bakalım, neydi senin hastalığın?
Nezle oldun sanırım, çünkü bu kış pek salgın.
– Mehmet Ağ’nın evi akmış. Onu aktarmak için
Dama çıktım, soğuk aldım, oluyor on beş gün.
Ne işin var kiremitlerde a sersem desene!
İhtiyarlık mı nedir, şaşkınım oğlum bu sene.
Hadi aktarmayayım… Kim getirir ekmeğimi?
Oturup kör gibi, nâmerde el açmak iyi mi?
Kim kazanmazsa bu dünyâda bir ekmek parası:
Dostunun yüz karası; düşmanının maskarası!
Yoksa yetmiş beşi geçmiş bir adam iş yapamaz;
Ona ancak yapacak: Beş vakit abdestle namaz.
Hastalandım, bakacak kimseciğim yok; Osman
Gece gündüz koşuyor, iş diye, bilmem ne zaman
Eli ekmek tutacak? İşte saat belki de üç
Görüyorsun daha gelmez… Yalnızlık pek güç.
Ba’zı bir hafta geçer, uğrayan olmaz yanıma;
Kimsesizlik bu sefer tak dedi artık canıma!
– Seni bir terleteyim sımsıkı örtüp bu gece!
Açılırsın, sanırım, terlemiş olsan iyice.
İhtiyar terleyedursun gömülüp yorganına…
Atarak ben de geniş bir kebe mangal yanına,
Başladım uyku taharrîsine, lâkin ne gezer!
Sızmışım bir aralık neyse, yorulmuş da meğer.
Ortalık açmış, uyandım. Dedim, artık gideyim,
Önce amma şu fakîr âdemi memnun edeyim.
Bir de baktım ki: Tek onluk bile yokmuş kesede;
Mühürüm boynunu bükmüş duruyormuş sâde!
O zaman koptu içimden şu tehassür ebedî:
Ya hamiyyetsiz olaydım, ya param olsa idi!
Mehmet Akif Ersoy
DİNLEME SINAVI YÖNERGESİ:
1- Ders öğretmeni tarafından hazırlanan uygulama metni, sınıfta en fazla iki kez sesli olarak dinletilecek veya en fazla iki kez sesli olarak okunacaktır.
2- Dinleme sonunda aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
3- Sınav sorularını yanıtlamak için süreniz 20 dakikadır.
4- Her soru 20 puandır.
DİNLEME SINAVI SORULARI
1.Dinlediğiniz edebi metnin türü nedir? Türün ayırt edici özelliklerinden üç tanesini yazınız. (20 P)
2. Dinlediğiniz edebi metnin teması nedir? Temel çatışması nedir? Yazınız. (20 P)
3. Dinlediğiniz edebi metinde anlatıcı kimdir, hangi bakış açısıyla yazılmıştır? (20 P)
4. Dinlediğiniz edebi metnin olay örgüsünü yazınız. (20 P)
5. Dinlediğiniz edebi metinden hareketle ‘’namerde el açmak’’ deyimini açıklayınız. (20 P)
CEVAPLAR:
1.Manzum hikâyeler edebi metinlerdir.
Konu ve özellik bakımından hikâye ile aynı özellikleri gösterirler.
Manzum hikâyelerde şair ya bir olayı anlatır ya da bir öğüt verme çabası güder.
Manzum hikâyeler genellikle bir çevre tasviriyle başlar, ardından o çevrede bulunan kişiler anlatılır. Daha sonra ise olay anlatılır. Amaç okuyucuya bu bölümde ders veya öğüt vermektir.
Giriş, gelişme ve sonuç bölümleri hikâye ile benzer özellikler gösterir.
Manzum hikâyeler düşündürücü ve eğiticidir.
Manzum hikâyeler birçok bölümden oluşur. İlk bölümde anlatılmak istenen olaydan ve kişilerden bahsedilir. İkinci bölümde ise olaylar anlatılır ve örneklerle tasdik edilir. Üçüncü bölümde ise olay son bulur ve okuyucuya ders vermeyi güden cümleler yer alır.
Manzum hikayede her olay işlenebilir. Sıradan olaylar, sosyal olaylar vs.
Manzum hikayeler dörtlük , beyit, bent şeklinde de yazılabilir.
Mensur hikayeden (düzyazı) hiçbir farkı yoktur. Kişiler, zaman, mekan, olay bu hikayelerde de vardır. Tek farkı şiirselliktir. Dizelerdir. Kafiye ve rediftir.
Toplumu ilgilendiren olaylar işlenir.
Daha çok ders veren, eğitici, öğretici, etkileyici konular seçilir.
Ölçü ve uyağa dikkat edilir.
Anlam, alttaki dizelerde devam eder.
Karşılıklı konuşmalara yer verilir.
Dizelerin uzunlukları aynı olmayabilir.
2.Teması: yoksulluk
Temel Çatışması: Seyfi Baba adlı manzumenin temel çatışması “yoksulluk-zenginlik”tir.
3. Metindeki anlatıcı birinci tekil şahıs bendir. Metindeki anlatıcı, olay ve diğer kişilerle doğrudan ilişkili ve kahraman anlatıcının bakış açısına sahip bir anlatıcıdır.
4.Kahraman anlatıcının eve gelip ailesinden Seyfi Baba’nın hasta olduğunu öğrenmesi
Anlatıcının Seyfi Baba’ya gitmesi için yola çıkması
Seyfi Baba’nın evine gelmesi
Seyfi Baba ile diyalogları
Anlatıcının Seyfi Baba’ya para vermek istemesi ama parasının olmadığı için verememesi bu yüzden çok üzülmesi…
5. Güvenilmeyecek kişilerden yardım istemek zorunda kalmak.
11.sinif edebiyat 1.donem 2. dinleme sınav uygulamasi d grubu indir.
