Tanzimat Dönemi sanatçısı Namık Kemal, Osmanlı-Rus Harbi’nde büyük bir mücadele gösterilen Silistre Kalesi ile ilgili 19. yüzyılda “Vatan Yahut Silistre” adlı bir oyun yazmıştır. Bu oyun İstanbul’da sahnelenmiştir. Halk izlediği oyundan o kadar çok etkilenmiştir ki geceleri binlerce insan fener alayları düzenleyerek yürüyüş yapmıştır.
SORU 1) Yukarıdaki örnekten yola çıkarak edebiyatın toplumla ilişkisi ve toplumsal yaşamı etkileme gücü ile ilgili düşüncelerinizi en az beş cümleden oluşacak şekilde yazınız. (10 puan)
(…) Çoban daha yüksek bir sırtta oturmuş, değneğine dayanarak uyukluyor ve iki üç yüz adım kadar uzaktan geçen Ankara-Konya yolunun üzerinde yan yana uzanan yarımşar metre derinliğindeki tekerlek izlerini gözleriyle ufka kadar takip ediyordu. (…) Yaşı daha on sekiz ya var ya yoktu. Buğday yüzlü, açık kumral saçlı ve kahverengi gözlüydü. Biraz ileri fırlak dişleri ve gözlerinin üzerine çökmüş kaşlarıyla kendisine pek güzel denilemezdi fakat duruşunda insanın hoşuna giden bir ağırbaşlılık, bir ciddilik vardı. “Bizim kocakarı olmasa şehre gider, beş on kuruş yapardım.” dedi. Fakat bu da ona pek tatlı bir ihtimal gibi görünmedi. Şehre gidip üç dört sene kaldıktan sonra daha perişan, daha bitkin ve ümitsiz, köye dönen birkaç kişiyi hatırladı. Bunlar orada hamallık, kara amelelikten başka bir iş bulamadıklarını, günde yirmi beş otuz kuruş kazandıkları zaman kendilerini zengin saydıklarını ve kaldırımlarda gecelerken köyün sıcak samanlıklarını çok aradıklarını anlatıyorlardı. “Neylemeli?” dedi. Anası tarlada çalışamaz olduğundan beri genç çobanın aklında hep böyle şeyler dolaşıyordu. Fakat kendinden evvel aynı şeyi düşünüp deneyenlerin hâlini gördükçe ümitsizliğe düşüyordu.
SORU 2) Yukarıdaki metin Cumhuriyet Dönemi hikâye anlayışlarından/eğilimlerinden hangisine göre yazılmıştır? İki tane sebep belirterek açıklayınız. (4+3+3=10 puan)
SORU 3) Yukarıdaki metinde hangi edebiyat akımının etkisi görülmektedir? İki tane sebep belirterek açıklayınız. (4+3+3=10 puan)
ACI YAĞMUR (Necati TOSUNER)
Bir zamandır uğramıyordum onlara; ablam, annemin kafayı üşüttüğünü söylüyordu. Ben pek üzerinde durmadım. Evet, ablam da haklı. Yaşlı bir kadınla her gün aynı evde olmak kolay değil. Dün pazardı, şöyle bir uğradım onlara. Biraz kaynattık işte, eskilerden filan… Artık kalktım gidiyorum, elini öptüm annemin. “Oğlum, bir daha gelişinde anneni de getir…” dedi. İçimdeki yangın gözlerimi yaşarttı. Ablamın yüzüne bakmadan kaçarcasına çıktım evden. Yağmura sığındım dışarıda.
SORU 4) Yukarıdaki metnin olay örgüsünü belirleyerek aşağıya yazınız. (10 puan)
SORU 5) Yukarıdaki metnin şahıslarının özelliklerine dair bulduğunuz çıkarımları yazınız. (10 puan)
Abla:
Kardeş:
Anne:
SORU 6) Yukarıdaki metnini zamanını ve mekanını belirleyip yazınız. (10 puan)
Zaman:
Mekan:
SORU 7) Aşağıda verilen parçalarda kullanılan anlatım tekniklerini altlarına yazınız? (4+3+3=10 Puan)
A) Nefret sinmişti. Onu azdıran korku imiş. Kirlilik hissi de azalıyordu. Fakat biraz evvel duyduğu kurtuluş sevinci ilk berraklığını kaybediyordu. İçinde yeni ve meçhul korkular vardı. Günün zevke ait anılarını hatırlamak istemiyordu. Kalktı oturdu. İçinde nereden geldiğini anlamadığı bir huzursuzluk başlamıştı birden.
……………
B) …Pencereden çekildi. Kitaplarının bulunduğu dolaba gitti. Dizi dizi kitaplar arasından bir kitap çekti aldı önce, sonra karısının duvarda asılı duran genç kızlık fotoğrafı gözüne ilişti. Durdu, heyecanla bakmaya başladı: Hey gidi yıllar! On altı, on altı koca yıl önce.. Gene böyle, Yeşildirek’teki dokuma atölyelerinden birinde işçiydi. Sabahın erken saatlerinde Haliç vapurunu omuz omuz dolduran işçilerle birlikte gidip gelirdi. Fethiye de her sabah aynı saatte Kasımpaşa İskelesi’nden vapura biner; kıvır kıvır saçları, mavi gözleri, çoğu sefer sırtından eksik etmediği kırmızı yün ceketiyle ikinci mevkinin kapısı önünde dikilirdi. Sami onun Yeşildirek’teki çorap atölyelerinden birinde çalıştığını bilirdi. Birbirleriyle tek kelime konuşmadıkları hâlde, sözleşmişler gibi, her sabah aynı vapurun aynı merdiveni başında dikilirler, göz altından bakışırlardı…
……………………………………………………………………………………………………………………………..
SORU 8) Aşağıdaki cümleyi ögelerine ayırınız. (10 puan)
“Gözlerimi açtığımda saatim ve bozuk paralarım, baş ucumdaki komodinin üzerinde garip birdoğa resmi gibi duruyordu.”
SORU 9)
“Yeşilliklerin en güzel yerinde duruyor, bir kaldırım taşı kadar büyük bir parçayı belle söküyorlar, bir çuvala dolduruyorlardı:(1)
—(2)Ne yapıyorsunuz, yahu?
—Sana ne?
Fukara,(3) üstleri yırtık pırtık yavrulardı.
—Canım neden söküyorsunuz?
—Mühendis Ahmet Bey söktürüyor.
—Ne yapacaklar bunları?
—Yukarıda deri tüccarı Hollandalı var ya hani, onun bahçesini düzeltiyorlar da.
—İngiliz çimi alsın,(4) eksin. Madem herif zengin…(5)”
Yukarıdaki parçada numaralandırılmış noktalama işaretlerinin kullanılma gerekçelerini yazınız. (2+2+2+2+2=10 puan)
1- İki nokta:
2- Uzun çizgi:
3- Virgül:
4- Virgül:
5- Üç nokta:
SORU 10)Aşağıdaki cümlelerde yapılan yazım yanlışlarını bularak bulduğunuz yazım yanlışını düzeltiniz.(2+2+2+2+2=10 puan)
–Çıplak ayağım kan revan içinde kaldıkça öbürüne bakıp şükür edeceğim.
–Sürrealizm, Freud’un bilinç altındaki duyguların rüyalarda ortaya çıktığına dair görüşü etkisinde gelişen bir akımdır.
–Orhan Kemal, askerliğini yapmak üzere Niğde’ye gider ve askerlik onun hayatında bam başka bir sayfa açar.
–Onunla konuşurken senin ne kadar telaşlı olduğunu farketmemişim.
–Klasisizm XVII. yüz yılda ortaya çıkan, akla ve sağduyuya önem veren bir akımdır.
NOT: Sınav süresi bir ders saatidir. Soruların puan değeri yanında belirtilmiştir.
Bu sınavın soruları, Millî Eğitim Bakanlığı 11. sınıf konu ve soru dağılım tablosu 1. senaryoya uygun olarak hazırlanmıştır. Başarılar dileriz.
TDE ZÜMRESİ
CEVAPLAR
1) Edebiyatla toplum arasındaki ilişkiyi anlatan bir metin yazınız. (10 puan)
Edebiyat, sözlü ve yazılı ürünler aracılığıyla toplumun kültürel birikimini oluşturur. Toplumun duygu, düşünce ve hayalleri; sosyal yaşamı, inançları ve değerleri onun aracılığıyla dile getirilir. Sanat, siyaset, bilim, felsefe, ekonomi, din, tarih gibi her alan; sevgi, nefret, korku, öfke, üzüntü, sevinç, arzu, aşk, mutluluk, mutsuzluk gibi her duygu; kısacası insanı ilgilendiren her şey edebiyatın ilgi alanına girer. Bu anlamda edebiyat, toplumların duygu ve düşüncelerinin yansıdığı alandır.
Kültür ve uygarlığın bileşeni, ifadesi, ayrılmaz bir parçasıdır. Edebiyat; toplumsal varoluşun ve millî kimliğin düşünce ve sanat alanında inşası, temsili ve gelecek kuşaklara aktarımında önemli bir araçtır. Siyasal gelişmeler, savaşlar, göçler, din ve medeniyet değişiklikleri gibi toplum hayatını derinden etkileyen her şey, edebiyatta yankı bulmuştur. İnsan ve toplum hayatındaki her değişim edebiyatı kuşatmış, edebiyatça kuşatılmıştır.
Sanatçının, eserini üretirken toplumsal gerçeklikten bağımsız hareket etmesi düşünülemez. Sanatçı ait olduğu toplumun kültür kodlarını taşıdığından edebiyat, içinde doğduğu sosyal yapının tanığı durumundadır. Toplum sorunlarını dile getirir, bunu yaparken de toplumsal değişime etkide bulunur. Toplumsal değişim ve dönüşümde önemli rol oynar, içinde geliştiği sosyal yapıyı etkiler ve biçimlendirir. Toplumu etkileyen edebiyat, aynı zamanda toplumdan etkilenir. Sonuçta edebiyat ve toplum, birbirini etkiler ve geliştirir.
CEVAP 2)
Verilen metin Cumhuriyet Dönemi hikâye anlayışlarından “toplumcu gerçekçi anlayışa” göre yazılmıştır.
*Anadolu insanının yaşadığı sorunların anlatılması,
*Köyde yaşayan insanların para kazanmak için şehre gitmesi,
*Kişilerin maddî sıkıntı ve çeşitli zorluklar çekmesi,
*Gözleme dayalı bir anlatımın olması
*Kişilerin kendi ağız özelliklerine göre konuşturulması,
*Çoban ve annesi gibi sıradan insanları anlatması,
*Toplumsal sınıf farkının hissettirilmesi gibi özellikler toplumcu gerçekçi anlayışın metindeki yansımalarıdır.
CEVAP 3)
Verilen metinde “realizm” akımının etkisi görülmektedir.
*Gözlem ve tasvir/betimleme yapılması,
*Yaşanmış ya da yaşanabilir bir olayın anlatılması,
*Kahramanların sıradan insanlar olması,
*Konunun toplumsal sınıf ve temalardan seçilmesi,
*Nesnel bir anlatımın olması, yazarın kişiliğini gizlemesi,
*Olayın/gerçeğin olduğu gibi anlatılması
*Dil ve anlatımda süsten, özentiden kaçınılması gibi etkenler realizm akımının metindeki yansımalarıdır.
CEVAP 4) Yukarıdaki metnin olay örgüsünü belirleyerek aşağıya yazınız. (10 puan)
Kardeşin ablasının annesiyle ilgili uyarılarını dikkate almaması,
Bir pazar günü annesinin evine gitmesi,
Biraz sohbet ettikten sonra ayrılırken annesinin elini öpmesi,
Annesinin söyledikleri karşısında acı gerçeği fark etmesi,
Büyük bir üzüntü ve acıyla evden ayrılıp yağmura sığınması.
CEVAP 5) Yukarıdaki metnin şahıslarının özelliklerine dair bulduğunuz çıkarımları yazınız. (10 puan)
Abla:annesine ilgili, onun için kaygılanan biri
Kardeş:İhmalkâr, ön yargılı, aile bağları zayıf, annesini durumunu öğrendikten sonra büyük bir üzüntü ve acı duyan biri
Anne:yaşlı, hasta ve ilgiye muhtaç, unutkanlık oluşmuş biri
CEVAP 6) Yukarıdaki metnini zamanını ve mekanını belirleyip yazınız. (10 puan)
Zaman:Herhangi bir pazar günü
Mekan:Annenin evi
CEVAP 7)
A) İç çözümleme
B) Geriye dönüş ve özetleme
CEVAP 8)
“Gözlerimi açtığımda / saatim ve bozuk paralarım,/ baş ucumdaki komodinin üzerinde /garip bir doğa resmi gibi /
ZARF TÜMLECİ ÖZNE DOLAYLI TÜMLEÇ ZARF TÜMLECİ
duruyordu.”
YÜKLEM
CEVAP 9)
1- İki nokta:Edebî metinlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.
2- Uzun çizgi:Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir.
3- Virgül:Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur.
4- Virgül:Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
5- Üç nokta:Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
CEVAP 10)
–Çıplak ayağım kan revan içinde kaldıkça öbürüne bakıp şükür edeceğim.
şükredeceğim
–Sürrealizm, Freud’un bilinç altındaki duyguların rüyalarda ortaya çıktığına dair görüşü etkisinde gelişen bir akımdır.
bilinçaltındaki
–Orhan Kemal, askerliğini yapmak üzere Niğde’ye gider ve askerlik onun hayatında bam başka bir sayfa açar.
bambaşka
–Onunla konuşurken senin ne kadar telaşlı olduğunu farketmemişim.
fark etmemişim.
–Klasisizm XVII. yüz yılda ortaya çıkan, akla ve sağduyuya önem veren bir akımdır.
yüzyılda
11.sinif turk dili ve edebiyati 1.donem 1.yazili sorulari M grubu İNDİR
