Araba Sevdası Romanının Değerlendirilmesi
Recaizade Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası isimli bu eseri Türk edebiyatında ilk realist roman olması açısından önemlidir.
Bir Osmanlı paşasının oğlu olan Bihruz Bey, Alafranga özentisi olan, özel hocalardan yarım yamalak ders alan, gösterişi ve şık giyinmeyi seven, esnafları gezerek az buçuk Fransızcasıyla konuşmaya çalışan bir gençtir.
Babasının aldığı araba ile eğlence yerlerinde gezmeyi alışkanlık haline getiren Bihruz Bey, bir gün Çamlıca tepesine çıkar. Lüks bir araba içinde sarışın ve çok güzel bir kız görür. İlk görüşte kıza aşık olduğunu düşünür. Ertesi hafta kıza yazmış olduğu mektubu kızın arabasına atar.
Fakat o günden sonra aşık olduğu kızı bir daha göremez. Çok üzülür, yemeden içmeden kesilir. Arkadaşı olan Keşfi Bey, kızın ailesini tanıdığını ve kızın hastalanarak öldüğünü söyler. O kızın bir de ablasının olduğunu söyler. Bihruz bey, çaresiz bu yalana inanır.
Bihruz Bey, bu durum karşısında çok yıpranır ve bu durumu kabullenmek istemez. Ancak ölüm karşısında da yapacağı bir şey olmadığından yavaş yavaş sevdiği kızı unutmaya başlar.
Bihruz Bey, Şehzadebaşı’nda arabasıyla dolaşmaktayken aşık olduğunu düşündüğü kızı görür. Fakat arkadaşı Keşfi Bey’in yalanına inandığı için gördüğü kızın aşık olduğu kız değil de onun ablası olduğunu sanır.
Fazla görüşmese de konuşmasa da yine de kızın Bihruz Bey’in gönlünde çok derin bir yeri vardır. Ablası sandığı kızın yanına güçlükle giderek kız kardeşine olan aşkını anlatır ve zaman zaman ziyaretine gitmek için ölen kızın mezarını sorar.
Bihruz Bey’in anlattıkları karşısında kahkahalar atan kız, Bihruz Bey’le nerede karşılaştığını söyler ve kız kardeşinin olmadığını, o kişinin aslında kendisi olduğunu söyler.
Bihruz Bey, hem yaşadığı sevinç hem de düştüğü komik durum karşısında ne yapacağını şaşırır. Durumu toparlamaya çalıştıkça daha da batmaya başlar.
DEĞERLENDİRME: Recaizade Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası isimli bu eserinde de Tanzimat dönemi edebiyatçıları gibi yanlış batılılaşma ve batılılaşma özentisi aşk kurgusu ile işlenmiştir.
