Övgü, birini, bir şeyi övmek için söylenen söz veya yazılan yazı, methiyedir. İnsanoğlu, övgüye muhtaç bir varlıktır. Güzele ve güzel olana meyil olana meyil onun fıtratında vardır. Güzellik de farkında olmak ve övülmek ister.
Anne babalar çocuklarının, öğretmenler öğrencilerinin, yöneticiler işçilerinin başarılı olma durumlarında onlara övgüde bulunurlar. Konumuz eğitim olduğu için bu yazımızda sadece çocuklar kısmına değineceğiz.
Acaba çocukları başarılı olduklarında överken onları hangi özellikleriyle övüyoruz? Bunu düşündük mü? Onların başarılarıyla gurur duyarken acaba bu övgümüz onların gelecekteki başarısına ne ölçüde etki ediyor?
Her şeyin aşırısı zararlı olduğu gibi övgünün de aşırısı zararlıdır. Ölçülü olmak, övgüde amaçlanan duruma hizmet eder. Peki anne babalar çok sevdiği evlatlarına karşı övgüde ne kadar ölçülü olabiliyor? Araştırmalar anne babaların genelde çocuklarını gereğinden fazla övdükleri bu övgüyü yaparken çocukta övdüğü nitelik olmasa bile onları yönlerdirme amaçlı övdüklerini söylemektedir. Bunda çocuklarının gelecekte olmasını istediği makam, mevki, zenginlik, başarı gibi niteliklerde diğer insanların önünde olması düşüncesi yatmaktadır.
Bir çocuğa akıllı ve yetenekli olduğunu söylemek acaba ne kadar doğru?
Yapılan bir çalışmada çocuklardan mantık gerektiren herhangi bir problemi çözmeleri istenmiş. Çocukların % 80’i soruyu doğru çözmüş.
Çocuklar iki gruba ayrılarak bir problem çözmeleri istenmiş. Birinci gruptaki çocuklara yaptıkları doğorulardan dolayı çok akıllı oldukları söylenmiş, diğer gruba bir şey söylenmemiş.
İlerleyen aşamalarda ilse çocuklara zor ve kolay görevler olduğu belirtilen görevler belirtilmiş. Ancak zor görevlerin çocuklara bir şeyler katabileceği de söylenmiş. Akıllı olduğu övgüsü alan çocukların %60’tan fazlası kolay görevi seçerken, akıllı olduğu övgüsü olamayan çocukların %50’den azı kolay görevi seçmiştir. Akıllı görülen çocuklar kendilerini zorlayacak işlerden uzak durma eğilimi göstererek kolay yolu seçmiştir.
Deneyin ilerleyen aşamaları da göstermiştir ki akıllı oldukları söylenen çocuklar diğerlerine göre daha düşük puan almışlardır.
Araştırmacılar övgünün; bireyin kişiliğine değil gayretlerine yapıldığında risk alma, hatalardan ders çıkarma ve aksiliklere rağmen devam etme davranışlarına ilham verdiğini ifade etmektedir.
Yani birine akıllı olduğunu söylediğimiz zaman o kişi, bizim onun hakkındaki düşüncelerini bozmamak adına başarısızlıktan kaçma eğilimi gösterebilir. Büyük bilim adamlarının hayatlarına baktığımızda onların hayatlarının başarısızlıklarla dolu olduğunu görürüz. İşte burada dikkat edilmesi gereken nokta şudur: Biz birine akıllısın, çok zekisin demekle, senin hata yapma lüksün yok demek istiyoruzdur, aslında. İnsanlar yaptığı işte gösterdiği gayretle ödüllendirildiği, övüldüğü takdirde bu kişiler daha çok gayret gösterecek ve daha kararlı olacaktır.
Derslerine düzenli çalıştıktan sonra başarıya ulaşan çocuğumuza veya öğrencimize “Çok akıllı bir çocuksun.” demek yerine “Planlı, programa uyarak çalıştın ve sonunda başarılı oldun” diyebiliriz.
