Rehbersiz gidilmez yollar dolaşık,
Karanlık yollara gerektir ışık.
Aklına güvenme ey koca aşık,
İnsan beşer, elbet şaşar demişler.
Üç günlük ömür için dokuz gün çalış,
Feleğin cevrine göğüs ger alış.
Bilsen de bir işi,bilene danış,
Danışan dağları aşar demişler.
Bahtına ağlama, terk et figanı,
Bulunur her derdin, vardır dermanı,
Aşk ağlatır, dert söyletir insanı,
Öz ağlarsa, gözde ağlar demişler.
Çok yaşayan değil çok gezen bilir,
Uzaktan davulun sesi hoş gelir.
İşlerini ihmal etme, tez bitir,
Sona kalan , dona kalır demişler.
Her bir insan ile eyleme ülfet,
Kamilden kamile budur nasihat,
Toplulukta uzun eyleme sohbet,
Çok söyleyen çok yanılır demişler.
Pahalı bir malda vardır bir hikmet,
Ucuz satılanda bulunur illet,
Kötü huy insanda olur bir zillet,
Her derdin devası vardır demişler.
Tut ata sözünü kalbi selim ol!
Gönülden gönüle yol var demişler.
Bırak sinirini,her an halim ol!
Keskin sirke küpüne zarar demişler.
Arzet nasihati kendi özüne,
Dost addetme her güleni yüzüne,
İncinme dostunun doğru sözüne,
Doğru söz insana batar demişler.
Çağrılan yere git ara eyleme,
Çağrılmadan gidip dar eyleme,
Taşıma su ile dönmez değirmen,
İşten artmaz, dişten artar demişler.
Derler, vezir için; Sultan kınanmaz,
Yaş , kurunun yanında her zaman yanmaz,
Kul aldanır, Cenabı Hakk aldanmaz,
Herkes günahına yanar demişler.
Sen, sakla samanı, gelir zamanı,
Tatlılıkla bahar, yeşertir dalı,
Gözü kızan serçe, geçer kartalı,
Ummadığın taş, baş yarar demişler.
İnsan isen olma nefsine esir;
Nefsini kendine kul et, ol emir!
Kişi bu dünyaya bir kere gelir,
Gidenler dönmedi, tekrar demişler.
Bizden Önce geçmiş ulular, pirler,
Dinle bak;hisse al, ne söylerler?
Her ne kadar yüksek olursa dağlar,
Üzerinden aşar, yollar demişler.
Yolsuza nasihat kuru ekmektir,
Yola gelmeyenin hakkı kötektir,
Çubuğu yaşken eğmek gerektir,
Körle yatan şaşı kalkar demişler.
Kimsenin ardından konuşup yerme!
Yüzüne karşıda karşılık verme,!
Düşmanın karınca olsa hor görme!
Hiç bilinmez kim de ne var demişler.
Fakire hor bakma, güleryüz göster,
Garibe bir selam, bin altın değer,
Gönülden gönüle, yol bulup gider,
Yuvayı dişi kuş yapar demişler.
Kiminin ters giderse bir zaman işi,
Muhallebi yerken kırılır dişi,
Baba mirasını bitiren kişi,
Sonra avucunu yalar demişler.
Her işe uzatma elin, eteğin,
Belki bazen boşa gider emeğin,
Nitekim şaşkını gölde ördeğin,
Başı kor, ayaktan dalar demişler.
Sular gibi nehri hebaya akma,
Kendi aybına bak, gayrına bakma!
Gördüğün deliğe parmağın sokma!
Ya akrep çıkar, ya yılan demişler.
Diline geleni, söyleme öyle,
Demesin sana el, şöyle , böyle
Yüz dinle, bin düşün, bir tek söz söyle,
Sözünden bilinir insan demişler.
Dünyada serseri gibi gezersen,
İblis gibi doğru yoldan azarsan,
Eli düşürmeye kuyu kazarsan,
Elden önce düşer, kazan demişler.
El için ağlayan gözünden olur,
Kızını dövmeyen dizinden olur,
Her şeyin çokluğu azından olur,
Aza kanaat et, her zaman demişler.
Dikensiz gül olmaz demiş atalar,
Gün geçer. Kin geçmez demiş atalar,
Baba oğla tutar bir bağ bağışlar,
Sonra üzüm vermez oğlan demişler.
Cömert cömert derler maldan ederler,
Yiğit yiğit derler candan ederler,
Çobansız koyunu kurt kapar derler,
Ağlamazmış kendi düşen demişler.
Namerde muhtaç isen yanar, erirsin,
Elden çıkarmayı çare görürsün,
Malın ele on paraya verirsin,
Döner sana, yüze satar efendim.
Müsrif benzer boşa akan pınara,
Candan sonra çıkar cimriden para,
Sen hep mümkün olan ölçüyü ara,
Kalpte ölçü ile atar efendim.
Devlet tasarrufla gücünü bulur,
Millet tutumluysa müreffeh olur,
Sen samanını sakla, zamanı gelir,
Var beterden daha beter efendim.
Polatoğlu derki, yoldan çıkarsan,
Müsriflerin suyu ile akarsan,
Gündüzün kandili boşa yakarsan,
Gece vakti yağın biter efendim.
Yorganına göre uzat ayağı,
Derin su insanı yutar efendim,
Düşünerek görmek lazım uzağı,
Bilene kazancı yeter efendim.
Tedbir kulu ulaştırır ışığa,
Sabır vuslat yolu açar aşığa,
Çanağa koyduğun gelir kaşığa,
Ocak yanar ise tüter efendim.
Kaynağı olmadan güvenme borca,
Borç ile, harç ile çıkılmaz burca,
Ayarla, hesap et vaktinde harca,
Horozda vaktinde öter efendim.
İsraf haram, bundan elem duyulur,
Keyfince, varlığa nasıl kıyılır?
İdare bilenler kaptan sayılır,
Lafla gemi gitmez, batar efendim.
İdrak et, mana ver, bu israf niçin?
Öyle bir yo bul ki , devamlı geçin,
Düşün ki ak akçe kara gün için,
Zor günde kim kimi tutar efendim.
İş işten geçince çare bulunmaz,
Gelecekte neler olur bilinmez,
Bir kere doymakla menzil alınmaz,
Devamlı yem ister katar efendim.
Tomurcuklar büyür, gül olur birgün,
Saniyeler geçer yıl olur birgün,
Üç lira, beş kuruş deyip geçmeyin,
Damlaya damlaya göl olur birgün.
Eğer rast gelirse kişinin işi,
Mermere de geçer onun her dişi,
Eğer rast gelmezse o şahsın işi,
Muhallebi yerken kırılır dişi.
