Fiil Çatısı Etkinlikleri 5 (8.Sınıf Türkçe)

FİİL ÇATISI ETKİNLİKLERİ 5 (8.SINIF TÜRKÇE)

1. Aşağıdaki cümleleri özne-yüklem (etken-edilgen) ilişkisi
bakımından inceleyiniz. Fiillerin özelliklerini karşılarındaki bölüme yazınız.

	CÜMLELER	ÖZNE-YÜKLEM İLİŞKİSİNE GÖRE
1	Namık Kemal, Gülnihal isimli oyununda zevk düşkünü bir hayatı kıyasıya eleştirir.
2	Bu tür bir toplum yabancı bir kültürel değerler sistemini kolaylıkla kabul edebilir.
3	Osmanlı toplumunda lüks bir hayata iyi gözle bakılmazdı.
4	Geleneksel toplumda servetin sosyal bir işlevi olduğuna inanılırdı.
5	Servet bir lüks tüketim vasıtası olarak görülmüyor.
6	Etraftaki insanlara cömert davranmak yoluyla kendini gösteriyordu.
7	Varlıklı insanlar, aileyle bağlantılı çok büyük sayıda insana mali destek sağlamanın hem gücün hem de toplumsal dayanışmanın bir işareti olduğunu düşünüyorlardı.
8	Lüks tüketim alışkanlığı, toplum için Batılılaşmanın beraberinde getirdiği çok büyük bir tehdit sayılıyordu.
9	Bir meleğe benzeyen bu genç kız manevi sevgiyi temsil eder.
10	Dilaşup, Ali Bey’e derin bir aşk beslediğinden hayatını onun için feda eder.
11	Stereotipler mahiyetleri icabı insanların kafalarındaki resimlerdir ve bundan dolayı dil onların içeriğinin muhtemelen sadece bir parçasını açığa vurur.
12	Osmanlı, büyük ihtimalle, 19. yüzyıl Avrupa’sının başka hiçbir yerinde Rusya’nın kudretli bir mukabili olarak algılanmıyordu.

2. Aşağıdaki fiilleri cümle içerisinde yüklem görevinde kullanınız.
Fiillerin nesne alıp alamadığını örneklerdeki gibi gösteriniz.

	FİİL	CÜMLE	NESNESİ VAR / YOK
1	Temsil et-
2	Tanıtıl-
3	Kavuştur-
4	Kıyaslanabil-
5	Sunul-
6	İfşa et-
7	Çekinme-
8	Dönüş-
9	Yansıt-
10	Çalışıl-
11	Elde et-
12	Rastlan-
13	Destekle-
14	Harca-
15	Adlandırıl-

3. Aşağıdaki cümlelerin özne ve yüklemini varsa nesnesini bulunuz.
Cümleleri nesne-yüklem (geçişli-geçişsiz) ilişkisi bakımından inceleyiniz.
Cümlelerin özelliklerini karşısındaki bölüme yazınız.

	CÜMLELER	NESNESİNE GÖRE
1	Yüzyıllar boyunca Osmanlı Devleti’ne, Osmanlının hukuk, toplum, askerlik düzenine, Türklerin tarihi, kültürü ve göreneklerine bir araştırma konusu olarak ciddi bir biçimde eğilen Avrupalılar, Türklerin musikisini de göz ardı etmemişlerdir.
2	Türklerin musikisi üstüne sayısız yayın bulunabilir Avrupa’ da.
3	Bunların tamamının incelenmesi tek bir araştırmacının ömrüne sığmayabilir.
4	Seyahatnameler canlı gözlem ve yaşantıdan kaynaklandığı için, bu edebiyatın ürünleri özel bir ilgiyi hak eder.
5	Osmanlı musikisinin Avrupalılarca nasıl karşılandığı, Batılı bestecilerin besteledikleri musikide de gözlemlenebilir.
6	Bu türlere ilişkin bilgiler, Osmanlı ülkesine uğrayan, Osmanlı musikisi dinleyen seyyahların yazdıkları metinlerden derlenmişti.
7	Halk musikisine ve şehir eğlence musikisine de bir hayli değinilir.
8	Yüzyılın ressamları da mehter takımının ve şehir hafif musikisinin sazlarını resmederler.
9	Gelgelelim, bu askeri tehdit Osmanlı musikisinin Avrupa’yı etkilemesini önlememiştir.
10	17. yüzyılda Osmanlı musikisi hakkındaki en ilginç görüşleri, Fransız yazar ve masal derleyicisi Charles Perrault’nun Paralleles des Anciens et Modernes adlı eserinde bulabiliriz.

4. Aşağıdaki cümleleri çatı özelliklerine göre inceleyiniz.

		Özne-Yüklem İlişkisine Göre		Nesne-Yüklem İlişkisine Göre
		Etken	Edilgen	Geçişli	Geçişsiz
1	Bu musiki severlerin açıklığa kavuşturmaya çalıştıkları noktalar şöyle özetlenebilir.
2	Aynı dönemde Avrupa’nın sanat musikisi de dönüşüme uğramıştı.
3	Mehter musikisini çok gürültülü, kulak tırmalayıcı bulan sayısız Avrupalı gözlemci, bu yüzyılda artık aynı musikiden rahatsız olmuyordu.
4	Bu tutum değişikliği Batı musikisinin bu yüzyılda geçirdiği dönüşüme bağlanabilir.
5	Avrupa’nın Osmanlı musikisine bakış açısı ı8. yüzyılda ilginç bir değişime uğradı. Avrupa kültürünün genişleyen ufku, Osmanlı ülkesine uğrayan gözlemcileri etkilemişti.
6	Avrupa, Batı kavramını Rönesans’la başlayıp Aydınlanma Çağı ile sanayi devrimini de içine alan son beş yüzyıl içinde üretmiştir.
7	Avrupa’nın bir öteki karşısındaki modem kimlik arayışı kültürün birçok alanında gözlemlenebilir.
8	Musiki bile bu arayışın dışında tutulamaz.
9	Bu üç bilim insanı tarafından tespit edilen üslupların çoğunun Kosova’da da bulunabileceğini ve bunların benim sınıflandırmama tekabül ettiğini gördüm.
10	Böylelikle, daha önce Osmanlının birer vilayeti durumundaki yeni kurulan devletlerde, bu kültürel milliyetçilik çağında musiki Osmanlılıktan arındırılmıştır.
11	Bu üsluptaki müzik eşit aralıklı olmayan ses sistemini içerir.
12	Bu üsluptaki müzikte sesler eşit aralıklı diziye göre düzenlenir.
13	Çağdaş Balkan halk-pop müziği, alaturka ve alafranga üslupların karışımının izlerini taşır.
14	Bu yönüyle, siyasi ve dilsel sınırların ötesinde tanınır ve doğası gereği ya takdir edilir ya da kınanır.
15	Ses peyzajlarının zengin çeşitliliği, Roman müzisyenlerin çalgılar bakımından müşterilerinin ilerisinde olma eğilimini yansıtır.
16	Herkesçe bilindiği üzere, göç, son zamanlarda Batılı kamusal alanda, üstesinden gelinmesi gereken bir güvenlik tehdidi olarak sunulmaktadır.

CEVAPLAR

1. Aşağıdaki cümleleri özne-yüklem (etken-edilgen) ilişkisi
bakımından inceleyiniz. Fiillerin özelliklerini karşılarındaki bölüme yazınız.

	CÜMLELER	ÖZNE-YÜKLEM İLİŞKİSİNE GÖRE
1	Namık Kemal, Gülnihal isimli oyununda zevk düşkünü bir hayatı kıyasıya eleştirir.	ETKEN
2	Bu tür bir toplum yabancı bir kültürel değerler sistemini kolaylıkla kabul edebilir.	ETKEN
3	Osmanlı toplumunda lüks bir hayata iyi gözle bakılmazdı.	EDİLGEN
4	Geleneksel toplumda servetin sosyal bir işlevi olduğuna inanılırdı.	EDİLGEN
5	Servet bir lüks tüketim vasıtası olarak görülmüyor.	EDİLGEN
6	Etraftaki insanlara cömert davranmak yoluyla kendini gösteriyordu.	ETKEN
7	Varlıklı insanlar, aileyle bağlantılı çok büyük sayıda insana mali destek sağlamanın hem gücün hem de toplumsal dayanışmanın bir işareti olduğunu düşünüyorlardı.	ETKEN
8	Lüks tüketim alışkanlığı, toplum için Batılılaşmanın beraberinde getirdiği çok büyük bir tehdit sayılıyordu.	EDİLGEN
9	Bir meleğe benzeyen bu genç kız manevi sevgiyi temsil eder.	ETKEN
10	Dilaşup, Ali Bey’e derin bir aşk beslediğinden hayatını onun için feda eder.	ETKEN
11	Stereotipler mahiyetleri icabı insanların kafalarındaki resimlerdir ve bundan dolayı dil onların içeriğinin muhtemelen sadece bir parçasını açığa vurur.	ETKEN
12	Osmanlı, büyük ihtimalle, 19. yüzyıl Avrupa’sının başka hiçbir yerinde Rusya’nın kudretli bir mukabili olarak algılanmıyordu.	EDİLGEN

2. Aşağıdaki fiilleri cümle içerisinde yüklem görevinde kullanınız.
Fiillerin nesne alıp alamadığını örneklerdeki gibi gösteriniz.

	FİİL	CÜMLE	NESNESİ VAR / YOK
1	Temsil et-	Mehpeyker, benmerkezci olmasına ilaveten, hayat tarzının gerektirdiği lüks ve paraya düşkünlüğü temsil eder.	GEÇİŞLİ
2	Tanıtıl-	O, okura aşağıdaki cümlelerle tanıtılır.	GEÇİŞSİZ
3	Kavuştur-	Yukarıdaki alıntı Mehpeyker’in hikayedeki tek kötü karakter olmadığını açıklığa kavuşturur.	GEÇİŞLİ
4	Kıyaslanabil-	O ne seninle ne de başkalarıyla kıyaslanabilir.	GEÇİŞSİZ
5	Sunul-	Romanda Mehpeyker doğrudan Osmanlı geleneklerine karşı ahlaki bir tehdit olarak sunulur.	GEÇİŞSİZ
6	İfşa et-	Mehpeyker’in hikayede temsil ediliş şekli, yazarın Batılılaşma karşısındaki ikircikli tutumunu da ifşa eder.	GEÇİŞLİ
7	Çekinme-	Ahmet Harndi Tanpınar, Dilaşup’un masumiyet ve iffetinin Mehpeyker’in şeytani çekiciliğinin gölgesinde kaldığını ileri sürmekten çekinmez.	GEÇİŞSİZ
8	Dönüş-	Batılılaşma sürecinde Avrupa’dan ithal edilen edebi bir tür olan roman, paradoksal olarak Türk aydınlarının Batılılaşmaya ilişkin korkuları ile kaygılarını ifade ettikleri bir vasıtaya dönüşmüştür.	GEÇİŞSİZ
9	Yansıt-	Onun için, metinleri Batılılaşma ve bunun Osmanlı toplumunun geleneksel değerlerini zayıflatacağına kuvvetle inandıkları sonuçları karşısındaki ikircikli tutumlarını açıkça yansıtır.	GEÇİŞLİ
10	Çalışıl-	Bu denemede linguistik, resimsel ve metinsel verilerin analizi yoluyla bu zıt imgeler tasvir edilmeye ve açıklanmaya çalışılacak.	GEÇİŞSİZ
11	Elde et-	Bunların ikisi de üstün bir konum elde edemez.	GEÇİŞLİ
12	Rastlan-	Hava kararmaya başladığında, mezarlıkta sadece bir kişiye rastlandı.	GEÇİŞSİZ
13	Destekle-	Meclis ve krallar bu ticareti resmi olarak desteklemiyorlardı.	GEÇİŞLİ
14	Harca-	Buna rağmen soylu sınıf, dokumalar, baharat, silah, tütün ve kahveye çok para harcıyordu.	GEÇİŞLİ
15	Adlandırıl-	Onlar ayaktakımı, sürü, güruh, çete adlandırılıyorlardı.	GEÇİŞSİZ

	CÜMLELER	NESNESİNE GÖRE
1	Yüzyıllar boyunca Osmanlı Devleti’ne, Osmanlının hukuk, toplum, askerlik düzenine, Türklerin tarihi, kültürü ve göreneklerine bir araştırma konusu olarak ciddi bir biçimde eğilen Avrupalılar, özne Türklerin musikisini de göz ardı etmemişlerdir. nesne yüklem	GEÇİŞLİ
2	Türklerin musikisi üstüne sayısız yayın bulunabilir Avrupa’ da. özne yüklem	GEÇİŞSİZ
3	Bunların tamamının incelenmesi tek bir araştırmacının ömrüne sığmayabilir. özne yüklem	GEÇİŞSİZ
4	Seyahatnameler canlı gözlem ve yaşantıdan kaynaklandığı için, bu edebiyatın ürünleri özel bir özne ilgiyi hak eder. nesne yüklem	GEÇİŞLİ
5	Osmanlı musikisinin Avrupalılarca nasıl karşılandığı, Batılı bestecilerin besteledikleri musikide de özne gözlemlenebilir. yüklem	GEÇİŞSİZ
6	Bu türlere ilişkin bilgiler, Osmanlı ülkesine uğrayan, Osmanlı musikisi dinleyen seyyahların özne yazdıkları metinlerden derlenmişti. yüklem	GEÇİŞSİZ
7	Halk musikisine ve şehir eğlence musikisine de bir hayli değinilir. yüklem	GEÇİŞSİZ
8	Yüzyılın ressamları da mehter takımının ve şehir hafif musikisinin sazlarını resmederler. özne nesne yüklem	GEÇİŞLİ
9	Gelgelelim, bu askeri tehdit Osmanlı musikisinin Avrupa’yı etkilemesini önlememiştir. özne nesne yüklem	GEÇİŞLİ
10	17. yüzyılda Osmanlı musikisi hakkındaki en ilginç görüşleri, Fransız yazar ve masal derleyicisi nesne Charles Perrault’nun Paralleles des Anciens et Modernes adlı eserinde bulabiliriz. yüklem	GEÇİŞLİ

4. Aşağıdaki cümleleri çatı özelliklerine göre inceleyiniz.

		Özne-Yüklem İlişkisine Göre		Nesne-Yüklem İlişkisine Göre
		Etken	Edilgen	Geçişli	Geçişsiz
1	Bu musiki severlerin açıklığa kavuşturmaya çalıştıkları noktalar şöyle özetlenebilir.		√		√
2	Aynı dönemde Avrupa’nın sanat musikisi de dönüşüme uğramıştı.	√			√
3	Mehter musikisini çok gürültülü, kulak tırmalayıcı bulan sayısız Avrupalı gözlemci, bu yüzyılda artık aynı musikiden rahatsız olmuyordu.	√			√
4	Bu tutum değişikliği Batı musikisinin bu yüzyılda geçirdiği dönüşüme bağlanabilir.		√		√
5	Avrupa’nın Osmanlı musikisine bakış açısı ı8. yüzyılda ilginç bir değişime uğradı. Avrupa kültürünün genişleyen ufku, Osmanlı ülkesine uğrayan gözlemcileri etkilemişti.	√		√
6	Avrupa, Batı kavramını Rönesans’la başlayıp Aydınlanma Çağı ile sanayi devrimini de içine alan son beş yüzyıl içinde üretmiştir.	√		√
7	Avrupa’nın bir öteki karşısındaki modem kimlik arayışı kültürün birçok alanında gözlemlenebilir.		√		√
8	Musiki bile bu arayışın dışında tutulamaz.		√		√
9	Bu üç bilim insanı tarafından tespit edilen üslupların çoğunun Kosova’da da bulunabileceğini ve bunların benim sınıflandırmama tekabül ettiğini gördüm.	√		√
10	Böylelikle, daha önce Osmanlının birer vilayeti durumundaki yeni kurulan devletlerde, bu kültürel milliyetçilik çağında musiki Osmanlılıktan arındırılmıştır.		√		√
11	Bu üsluptaki müzik eşit aralıklı olmayan ses sistemini içerir.	√		√
12	Bu üsluptaki müzikte sesler eşit aralıklı diziye göre düzenlenir.		√		√
13	Çağdaş Balkan halk-pop müziği, alaturka ve alafranga üslupların karışımının izlerini taşır.	√			√
14	Bu yönüyle, siyasi ve dilsel sınırların ötesinde tanınır ve doğası gereği ya takdir edilir ya da kınanır.		√		√
15	Ses peyzajlarının zengin çeşitliliği, Roman müzisyenlerin çalgılar bakımından müşterilerinin ilerisinde olma eğilimini yansıtır.	√			√
16	Herkesçe bilindiği üzere, göç, son zamanlarda Batılı kamusal alanda, üstesinden gelinmesi gereken bir güvenlik tehdidi olarak sunulmaktadır.		√		√