SAATLERİ AYARLAMA ENSTİTÜSÜ-AHMET HAMDİ TANPINAR
ROMAN ÖZETİ: Hayri İrdal, fakir bir ailede dünyaya gelir. Dayısının ona doğum gününde hediye ettiği saatle, saatlere olan merakı başlar. Ailede de saatlere olan ilgi hep vardır. Dedesinden kalan “mübarek” adını verdikleri saat evin en önemli köşesinde muhafaza edilir. Hayri İrdal, gençlik yıllarında Nuri Efendi’nin yanında saat tamiri işini öğrenir. Burada geçirdiği yıllar hayatının en güzel zamanlarıdır. Nuri Efendi, zamana, hatta dakikaya bile çok önem verir. Zamanın israfı ona göre çok büyük bir günahtır. Hayri İrdal, Nuri Efendi’den saat tamir etmeyi öğrenirken, diğer yandan onun bakış açısıyla da hayata bakmaya başlamıştır. Hayri İrdal, Nuri Efendi’nin vefatından bir süre sonra askere gider. Döndükten sonra Abdüsselam Bey’in evindeki onun yardımcısı olan Emine ile evlenir ve birlikte yaşamaya başlarlar. Abdüsselam Bey geçmişte zengin bir adamdır. Zamanla etrafa karşı borçlanmaya başlar. Abdüsselam Bey, Hayri ile Emine’nin çocuğu Zehra’yı çok sevmektedir. Ölümünden sonra bütün mirasını çocuğa bırakır. Ne var ki, Abdüsselam Bey’in borçlarından başka mirası yoktur. Reddi miras yapan
Hayri’ye kimse inanmaz. Latife olarak söylediği Şerbetçibaşı Elması’nın Abdüsselam’ın olduğunu söylemesi diğer mirasçıları ve mahkemeyi hareketlendirir. Bu arada Hayri ile Emine’nin ikinci çocukları Ahmet dünyaya gelir. Hayri, akli dengesinin muayenesinin tespiti için hastaneye yatırılır. Bu sürede Dr. Ramiz Bey ile tanışır. Bir süre teşhis için yatırılır. Emine bu sürede
iki çocuğu Zehra ve Ahmet’le yoksullukla baş etmeye çalışır ve bu mücadelede hastalanır. Hayri İrdal, hastaneden çıktıktan bir süre sonra Emine’yi kaybetmesiyle iki çocukla ve fakirlikle baş başa kalır. Zamanını kahve köşelerinde tüketirken çocuklarıyla da ilgilenmez. Pakize adlı bir kadınla ikinci evliliğini yapar. Bir süre farklı işlerde çalışmasına rağmen düzenli bir hayatı olamaz. İşinde ve evliliğinde düzeni bir türlü sağlayamamıştır. Dr. Ramiz’in tanıştırdığı Halit Ayarcı sayesinde hayatına damga vuran ikinci kişiyle karşılaşır. Halit Ayarcı, Hayri İrdal’ın saatlere olan ilgisi nedeniyle Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nü kurar. Çalışanları öncelikle kendi etraflarından seçerler. Nuri Efendi ile Halit Ayarcı zihniyet ve dönem farklılıkları olsa bile aynı noktada buluşarak Hayri Bey’in hayattaki rolünü belirlemişlerdir. Bu iki insan sayesinde zamanın, saatin hatta dakikanın bile önemini öğrenir. Kurdukları enstitü kısa zamanda herkes tarafından sevilir, desteklenir hatta yurt dışından bile teklifler gelmektedir.
Hayri İrdal, artık zengindir. Evinde partiler verip yabancı misafirleri ağırlamakta, fakat bu kültüre ait olmayan eşi ve yakınlarıyla komik duruma düşmektedir. Hayri İrdal, “Ahmet Zamani Efendi” adlı kitabı çıkarıp , daha sonra saate benzeyen enstitünün binasını oğlu Ahmet ile tasarlayınca ününe ün katar. Hayri İrdal, enstitü çalışanlarının yaşayabilecekleri evlerin tasarlanmasını ister. Şimdiye kadar yapılan her şeyi destekleyenler, iş kendilerinin oturacakları evlere gelince kabul etmezler. Bu Hayri İrdal’da büyük bir hayal kırıklığı yaratır. Bunun üzerine Halit Ayarcı çok dertlenir ve enstitüyü kapatma kararı alır. Bir süre sonra Halit Ayarcı trafik kazası geçirir. Hayri İrdal, Halit Ayarcı’yı en son geçirdiği kaza sonucu evinde görebilmiştir.
1) Metnin tema ve konusunu yazınız. (10 puan) (5+5)
2) Metindeki çatışmaları belirleyiniz.(6 puan)
3) Metnindeki zaman ve mekanı/mekanları belirtiniz.(10 puan) (5+5)
4) Yazar ile metin arasındaki ilişkiyi yazınız. (10 puan)
5) Metinde kullanılan anlatım biçimlerini ve tekniklerini yazınız. (10puan) (5+5)
6) Yazarın diğer önemli eserlerini yazınız.(8 puan) (Her biri 2 puan)
7) Aşağıdaki eserlerin yazarlarını belirtiniz. (20 puan) (Her biri 2 puan)
Çıkrıklar Durunca:
Ölmeye Yatmak:
Yeşil Gece:
Puslu Kıtalar Atlası:
Irazca’nın Dirliği:
Teneke:
Kara Kitap:
Berlin’in Nar Çiçeği:
Gün Olur Asra Bedel:
Bir Cinayet Romanı:
8) Aşağıdaki cümlelerde bulunan yazım yanlışlarını düzeltiniz. (10 puan)(Her biri 2 puan)
Türkler,Müslümanlığı 10. yüz yılda kabul etti.
Bu bitkiye iç Anadolu’da rastladım.
Buradan Güneş’in doğuşunu izlemek ne güzel! Oraya köpeğimiz karabaşı da götürdük.
Dünya’nın aya uzaklığı ne kadardır?
9) Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri gelmelidir? (6 puan) ( Her biri 1 puan)
Balıkçı ( ) orfinozu ( )şimdiye dek tuttuklarına hiç benzemeyen bu balığı ( ) heyecanla ( )özlemle beklemiş ( ) emeğinin karşılığını sonunda alabilmişti ( )
10) Aşağıda verilen 1980 sonrası romanda kullanılan tekniklerin tanımını yazınız. (10 puan)( Her biri 2 puan)
-Üstkurmaca:
-Metinler Arasılık:
Pastiş:
Parodi:
-İroni:
CEVAPLAR:
1) Metnin tema ve konusunu yazınız. (10 puan) (5+5)
Tema: Değişim Konu: Eski ile yeni arasında bocalayan Türk aydınının eleştirilmesi
2) Metindeki çatışmaları belirleyiniz.(6 puan)
Eski – Yeni / Hayal-Gerçek çatışması
3) Metnindeki zaman ve mekanı/mekanları belirtiniz.(10 puan) (5+5)
Zaman: 19. yüzyılın sonunda yer alır ve hikaye 20. yüzyılın yarısına kadar devam eder. Mekan: İstanbul
4) Yazar ile metin arasındaki ilişkiyi yazınız. (10 puan)
“Saatleri Ayarlama Enstitüsü” toplumumuzun bu değişme süreci içindeki durumunu, fertten yola çıkarak topluma varan bir teknikle anlatıyor. Tanpınar, zaman kavramını bir yandan geleneksel Türk kültüründeki anlamıyla, bir yandan da modern dünyanın değişen değerleriyle birlikte ele alır. Saatleri Ayarlama Enstitüsü aynı zamanda, bir dönem eleştirisi niteliğinde bir romandır. Romanda, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde yaşanan toplumsal değişimler ve buna bağlı olarak ortaya çıkan sorunlar eleştirel bir bakış açısıyla ele alınır. Romanda, özellikle bürokrasinin ve modernleşmenin getirdiği olumsuzluklar vurgulanır.
5) Metinde kullanılan anlatım biçimlerini ve tekniklerini yazınız. (10puan) (5+5)
Romanda ironi, diyalog, iç konuşma, anlatma, gösterme, özetleme anlatım tekniklerine başvurulmuştur.
6) Yazarın diğer önemli eserlerini yazınız.(8 puan) (Her biri 2 puan)
Huzur, Sahnenin Dışındakiler, Aydaki Kadın, Mahur Beste
7) Aşağıdaki eserlerin yazarlarını belirtiniz. (20 puan) (Her biri 2 puan)
Çıkrıklar Durunca:Sadri Ertem
Ölmeye Yatmak:Adalet Ağaoğlu
Yeşil Gece:Reşat Nuri Güntekin
Puslu Kıtalar Atlası:İhsan Oktay Anar
Irazca’nın Dirliği:Fakir Baykurt
Teneke:Yaşar Kemal
Kara Kitap:Orhan Pamuk
Berlin’in Nar Çiçeği:Füruzan
Gün Olur Asra Bedel: Cengiz Aytmatov
Bir Cinayet Romanı:Pınar Kür
8) Aşağıdaki cümlelerde bulunan yazım yanlışlarını düzeltiniz. (10 puan)(Her biri 2 puan)
Türkler,Müslümanlığı 10. yüzyılda kabul etti.
Bu bitkiye İç Anadolu’da rastladım.
Buradan güneşin doğuşunu izlemek ne güzel!
Oraya köpeğimiz Karabaş’ı da götürdük.
Dünya’nın Ay’a uzaklığı ne kadardır?
9) Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri gelmelidir? (6 puan) ( Her biri 1 puan) Balıkçı ( , ) orfinozu ( – )şimdiye dek tuttuklarına hiç benzemeyen bu balığı ( – ) heyecanla ( , )özlemle beklemiş ( ; ) emeğinin karşılığını sonunda alabilmişti (. )
10) Aşağıda verilen 1980 sonrası romanda kullanılan tekniklerin tanımını yazınız. (10 puan)( Her biri 2 puan)
-Üstkurmaca: Yazarın eserde kurgu içinde kurgu yapmasıdır. Örneğin roman içindeki karakterlerden birisinin bir roman okuması üst kurmacadır.
-Metinler Arasılık: Edebi metnin alanında yer almayan resim, müzik, bilim, siyaset, din vb. alanlarda yazarların yapmış oldukları alıntıya metinler arasılık denir.
Pastiş: Bir yazarın, başka bir yazarın eserindeki dil ve anlatım ile üslup özelliklerini taklit etmesidir.
Parodi: Bir yazarın eserindeki konuyu, başka bir yazarın eserinden örnek alarak oluşturmasına denir.
-İroni: Bir yazarın, başka bir sanatçının eserini biraz alay etmek biraz da okuru eğlendirmek amacıyla değiştirip yeni bir mizahi metin oluşturmasıdır.
12.sinif secemli turk dili ve edebiyat 2.donem 1.yazili sorulari a grubu
