1. Eleştirel okuma, bireyin okuduklarını yargılaması, sorgulaması, değerlendirmesi, güvenilir kaynaklardan yararlanarak ve kendi aklını kullanarak bir sonuca varmasıdır. Eleştirel okuma, okuduğuna anlam katarak, anlamlandırarak okuma ve okuduğunu içselleştirmedir.”
Yukarıdaki tanımdan da yola çıkarak eleştirel okurun özelliklerini yazınız. (2+2+2+2+2=10 Puan)
2– … “Noktalama insandır.” görüşünü örnekleyen, şair ve yazarların elinde değişik amaçlarla farklı anlamlar yüklenerek kullanılan noktalama işaretleri bir üslup özelliği haline gelirler; okuma edimini yönlendirirler. 21. yüzyıl okur ve eleştirmenleri noktalama işaretlerinin bir üslup özelliği olarak kullanıldığı metinlerde nokta, virgül, çizgi, ünlem vb. yüklenen anlamı çözümleyerek anlam(lar)a ulaşırlar.
Yukarıdaki metinden de yola çıkarak bir metni eleştirel okumada noktalama işaretlerinin önemi nedir, yazınız. (10 Puan)
3. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız. (45 Puan)
YOLCU
14 Ekim 1998’de kıtalar arası bir uçuş esnasında bir kadın, uçakta zenci bir adamın yanında oturur. Durumdan rahatsızlığını belli edercesine, hostesten başka bir yer bulmasını ister. Hostes, tüm uçağın dolu olduğunu fakat birinci sınıfta yer olup olmadığına bakacağını söyler. Diğer yolcular şaşkınlık ve tiksintiyle olayı izler.
Zavallı adamcağız çok kötü bir durumda olmasına rağmen cevap vermemeyi tercih eder. Kadın, birinci sınıfta ve o adamdan uzak uçabileceğinden tatmin olmuş hostesin dönmesini bekler. Birkaç dakika sonra geri gelen hostes, kadına:
-Çoközürdilerim geciktim. Birinci sınıfta bir yer buldum. Bu yeri bulmak biraz zamanımı aldı, sonra yer değişikliği için pilottan izin almam gerekiyordu. Pilot, “Hiç kimse sorun yaratan bir diğerinin yanında oturmak mecburiyetinde tutulamaz.” dedi ve bu izni verdi.
Diğer yolcular kulaklarına inanamaz. Buesnada kadın da bir zafer kazanmış gibi yerinden kalkmaya hazırlanır. Aynı anda hostes, oturmakta olan zenciye dönerek:
-Beyefendi, sizi uçağın birinci sınıfındaki yeni yerinize götürmem için beni takip eder misiniz lütfen?Seyahat firmamız adına kaptan pilotumuz sizden böyle nahoş bir olay yaratan kimsenin yanında oturmak mecburiyetinde bırakıldığınız için çok özür diliyor.
Tüm yolcular hep birlikte, bu olayı iyi bir biçimde sonuçlandıran uçak personelini alkışlayarak tebrik eder.
a)Olay ne zaman veneredeyaşanmıştır? (5+5=10 puan)
b)Parçada kimler geçmektedir? (5 puan)
c)Yolcu, neden rahatsız olmuştur? (5 puan)
d) Hostes yer değişikliği için kimden izin alır? (5 puan)
e)Yolcular, hostesin davranışı karşısında ne yapmışlardır? Siz olsaydınız ne yapardınız? (10 puan)
f)Kaptan ve hostes uçaktaki soruna nasıl bir çözüm bulmuşlardır? Siz olsanız ne yapardınız? (10 puan)
4- Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız. (20 Puan)
… Suut Kemal Yetkin okumanın önemine insanoğluvar olduğu sürece geçerliliğini sürdürecek olan şu cümlelerle işaret ediyor.
“Dünyada hiçbir dost insana kitaptan daha yakın değildir. Sıkıntımızıunutmak, donuk hayatımıza biraz renk, biraz ışık vermek, daracık dünyamızdabulamadığımız şeyleri yaşamak için tek çaremiz, kitaplara sarılmaktır. Bırakınız ıssız bir adaya gitmeyi, herhangi bir yolculuğa çıkarken bile hangi okuryazar yanına bir iki roman, bir iki şiir kitabı almayı düşünmez! Yolculukta,yanımıza aldığımız kitapları okuyamasak bile, onları gene de elimizin altındabulundurmak isteriz. Çünkü onların can yoldaşı olduğunu biliriz. Düşünüyorumda, şu dünyadan kitaplar yok oluverse yaşamak ne kadar güçleşir, çekilmez birağırlık olur. Romancı veya şair için yazmak nasıl dayanılmaz bir gereksinimise, okuyucu için de yazılanları okumak öyledir. En kötümser zamanlarımızdayardıma onlar koşar. Ataç ölüm yatağında kendisini görmeye gelen bir dostuna“Ağrıları dindirici en iyi ilâç şiirmiş. Boyuna şiir okuyorum.” dememiş miydi?”
Yetkin, düşünce eseri ile sanat eseri okumayı da değerlendirir: “Kitap,bizi avuttuğu gibi yükseltir de. Kısa hayatında insanın edindiği tecrübeler nekadar azdır! Oysaki şiirler ve romanlar, yaratıcılarının türlü iç tecrübeleriyle kaynaşır. Onlarla zenginleşir; onlarla eksiklerimizi gideririz. Bir şeyleröğrenmek için roman veya şiir okunduğunu sanmıyorum. Sanatçı bir şeyleröğretmek, bazı doğruları göstermek amacı ile yazmamıştır ki, okuyucu öğrenmek için okusun! Fikir eri ile sanat eserinin ayrıldığı nokta işte burada!…”.
a) Suut Kemal Yetkin’in okumanın önemi hakkındaki görüşleri hakkında neler düşünüyorsunuz, yazınız. (10 puan)
b) Edebi ve öğretici metinleri okumak bireylere neler kazandırır? Düşüncelerinizi yazınız. (10 puan)
5- Yaşam boyu okuma eylemi farklı amaçlarla gerçekleştirilir. Bu amaçlardan üç tanesini yazınız. (5+5+=15 puan)
CEVAPLAR:
1.Eleştirel okur değerlendirir.
Eleştirel okur okuduklarını sorgular,
Eleştirel okur okuduklarından kendi aklıyla bir sonuca varır,
Eleştirel okur kendinden anlamlar katar.
Eleştirel okur okuduklarını içselleştirir,
Eleştirel okur yavaş, sindirerek okur.
Eleştirel okur altını çizer, kısa notlar alır, işaretler koyar,
Eleştirel okur başkalarıyla tartışır.
Eleştirel okur kitap hakkında eleştirileri okur.
2.Noktalama işaretleri okumayı kolaylaştırır, akıcı kılar, vuzuhu sağlar, etkiler, okurun metin içindeki yolculuğunu yönlendirir, nihayetinde metinden yeni yeni anlamlar çıkarılmasını sağlar.
3. a)Olay ne zaman venerede yaşanmıştır? (5+5=10 puan)
14 Ekim 1998’de, uçakta yaşanmıştır.
b)Parçada kimler geçmektedir? (5 puan)
Bir kadın, zenci adam, hostes, diğer yolcular
c)Yolcu, neden rahatsız olmuştur? (5 puan)
Zenci adamın yanına oturmaktan
d) Hostes yer değişikliği için kimden izin alır? (5 puan)
Pilottan izin alır.
e)Yolcular, hostesin davranışı karşısında ne yapmışlardır? Siz olsaydınız ne yapardınız? (10 puan)
Kulaklarına inanamazlar. Şaşırır ve kızarlar. İtiraz ederdim, yolcu kadının yanlış davrandığını söylerdim.
f)Kaptan ve hostes uçaktaki soruna nasıl bir çözüm bulmuşlardır? Siz olsanız ne yapardınız? (10 puan)
Zenci adamı uçağın birinci sınıfına yerleştirirler. Harika bir çözüm olmuş. Ben de öyle yapardım.
4.Suut Kemal Yetkin, küçücük dünyamızda olmayan şeyleri yaşamak için okuduğunu ve kitapların can yoldaşı, okumanın bir gereksinim olduğunu söyler. Bence de tamamen öyle. Kitapsız bir dünya tuzsuz bir yemek gibidir adeta. Birey olarak da toplum olarak da kitapsız bir yaşam düşünülemez.
b) Edebi metinler bireyi avuturken öğretici metinler bireyi yükseltir. Edebi metinler insanı her yönden zenginleştirir, öğretici metinler de öğretir. İkisi de gereklidir.
5.Duygu ve düşünce dünyasını zenginleştirmek, farklı bakış açıları geliştirebilmek, sağlıklı iletişim kurabilmek, ön yargılardan arınabilmek, estetik zevk anlayışı geliştirebilmek, düşünme yeteneğini etkin kılmak, hayal gücünü geliştirmek, konuşma ve yazma becerisini üst düzeye çıkarmak, öz güveni geliştirmek, öğrenme merakını sürdürebilmek, kelime dağarcığını zenginleştirebilmek, saygın bir insan olabilmek, sınavlarda başarılı olmak ….
10.sinif metin tahlilleri 1 dersi 1.donem 1.yazili sorulari B grubu indir.
