Döneminin önemli bilim ve kültür merkezi olan Kaşgar’da doğmuştur. Soylu bir aileden gelen Kaşgarlı Mahmut, iyi bir eğitim almıştır. İlk Türk bilginidir. Türkçenin ilk sözlüğü olan Divanü Lügat’it Türk adlı eserini, Türk yurtlarını adım adım gezerek halkın kullandığı kelimeleri, atasözlerini, şiirleri ve destanları derleyerek ansiklopedik nitelikte bir sözlük oluşturmuştur. Divanü Lügat’it Türk, Arapça-Türkçe bir sözlüktür. Araplara Türkçe’yi öğretmek amacıyla yazılmıştır. Kaşgarlı Mahmut Araplara Türk kültürünün tanıtılması yolunda büyük bir rol oynamıştır.
Yazar, eserini meydana getirmek için on beş yıl Orta Asya’da Türklerin yaşadığı illeri, boyları dolaşmıştır. Türklerin geleneklerini, inançlarını eserine yansıtmış ve Türklerin İslam öncesine ait şiir, destan ve sözlerine de yer vermiştir. Türklerin İslam öncesini bir Türk yazar ve eserinden öğreneceğimiz en önemli kaynaklardan biridir.
Kaşgarlı Mahmut Divanü Lügat’it Türk adlı eserini 1072 yılında yazmaya başlamış 1077 yılında tamamlamıştır..
Kitabu Cevahirü’n Nahv Fi Lugati’t Türk adlı bir dil bilgisi kitabı daha yazmıştır. Türkçenin ilk dilbisi ve gramer kitabı olarak kabul edilen bu eser kaybolmuş ve halen esere ulaşılamamıştır.
Kaşgarlı Mahmut göç etmiş olduğu Bağdat’tan Kaşgar’a 1080 yılında dönmüş ve burada medreselerde binlerce öğrenci yetiştirmiştir. 1105 yılında 97 yaşındayken hayata gözlerini yummuştur.
Ayrıca Bakınız :
Ahmet Yesevi
Yusuf Has Hacip
Edip Ahmet Yükneki
