Çok sayıda eser vermiş bilgin bir şairdir. Daha çok Çengname adlı eseri ile tanınır.
Önceleri Germiyanoğlu 2.Yakup’a intisap etmiş, daha sonraları Osmanlılara intisap etmiştir. Emir Süleyman, Çelebi Mehmed ve 2.Murat dönemlerinde yaşamıştır. 2.Murat’ın hocalığını da yapmıştır.
Şairliğinin yanı sıra nesir alanında da güçlüdür.
Verdiği eserlerle dönem edebiyatının gelişmesine hizmet etmiştir.
Türkçeyi oldukça rahat ve düzgün kullanmıştır.
Ahmed-i Dai Eserleri
Ahmed-i Dai Divanı
- Türkçe Divan
- Farsça Divan
- Çengname
- Camasbname
- Ukudü’l Cevahir
- Vasiyyet-i Nuşirevan Tercümesi
- Mutayebat
- Ebulleys Semerkandi Tefsiri Tercümesi
- Tezkiretü’l Evliya Tercümesi
- Teressül
- Tabirname Tercümesi
- Tıbb-ı Nebevi Tercümesi
- Eşkal-i Nasır-ı Tusi Tercümesi
- Miftahü’l Cenne
- Vesiletü’l Müluk li Ehli’s Süluk
Çengname
Çengname
1405-1406 yıllarında yazılmıştır.
Emir Süleyman’a sunulmuştur.
Bir çalgı aleti olan çengin dört ayrı parçası (ağaç kısmı, ceylan derisinden yapılmış üst kısmı, ipek ve at kılından olan telleri) Ahmed-i Dai’nin sorduğu sorulara cevap verirler.
Tasavvufi alegorik bir eserdir.
Tasavvuftaki şeriat, tarikat, marifet ve hakikat, çengdeki sözü edilen dört parça ile sembolize edilmiştir. Bu şekilde çengdeki dört parçanın kendi asıllarına duydukları özlem ilahi aşkın bir ifadesi olarak verilmiştir.
Bu eser Dai’nin hem şairlik gücünü gösterir hem de tasavvuf ve müzik bilgisini göstermesi bakımından önemlidir.
Camasbname
Mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır. İranlı şair Nasır-ı Tusi’nin aynı adlı eserinin çevirisidir. Mitolojik bir eserdir. Danyal Peygamberin oğlu olan Camasb’ın maceraları anlatılır. Şah-ı maranın yanında Camasb’ın geçirdiği yıllar ve bilginin sırrına Camasb’ın nasıl eriştiği anlatılır.
Ukudü’l Cevahir
Farsça manzum bir sözlüktür. 2.Murad’ın şehzadeliğinde ona Farsça öğretmek amacıyla yazılmıştır. Arapça kelimelerin Farsça karşılıkları verilir. Satır altlarında Türkçe karşılıklar da vardır.
Vasiyyet-i Nuşirevan Tercümesi
Mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır. İran hükümdarı Nuşirevan’In ağzından oğlu Hürmüz’e öğütler verilir.
Mutayebat
Türkçe Divan’ındaki kıtalar arasından seçilmiş on iki mizahi kıtadan oluşur. İçki ve eğlence üzerine yazılmıştır.
Ebulleys Semerkandi Tefsiri Tercümesi
Müfessir Semerkandi’nin tefsirinin ilk tercümesidir.
Tezkiretü’l Evliya
Farsça’dan tercüme edilmiştir.
Teressül
Türkçede bilinen en eski inşa kitabıdır.
Mektup türlerini, mektup yazma kurallarını öğreten kısa bir eserdir. Bu eser medreselerde okutulmuştur.
Tabirname Tercümesi
Farsça’dan tercüme edilen tıpla ilgili bir eserdir.
Tıbb-ı Nebevi Tercümesi
Hz. Muhammed’in tıbba dair öğütlerini içeren Arapça’dan tercüme edilmiş sağlık kitabıdır. Hz. Muhammed’in sağlıkla ilgili tavsiyelerini içermektedir.
Eşkal-i Nasır-ı Tusi Tercümesi
Astronomi ve astroloji ile ilgili bir eserdir. Nasır-ı Tusi’den çevrilmiştir.
Miftahü’l Cenne
Şeriat esaslarının öğretilmesini amaçlayan dini öğretici bir eserdir. Arapça’dan çevrilmiştir.
Vesiletü’l Müluk li Ehli’s Süluk
Bakara suresindeki bir ayet olan Ayetel Kürsi’nin tefsiridir. Eserde, Esma-i Hüsna (Allah’ın 99 adı)’nın açıklandığı bir bölümde vardır.
