Şinasi ile Neriman çocukluktan arkadaştırlar. Neriman, giyim, zevk ve çevresine karşı tavrının değişmesine paralel olarak Şinasi’den de uzaklaşır.
Neriman Doğu medeniyetinin bir ferdi olmaktan memnun değildir ve Batı medeniyetine meftundur. İstanbul’daki Beyoğlu semti Batı medeniyetine düşkün olanların gezdiği vakit geçirdiği bir semttir. Fatih ise Doğu medeniyetini temsil eden bir semttir. Neriman bu muhitten uzaklaşmak ister. Neriman Beyoğlu’nda Macit ile tanışır . Macit Batıyı ve medeniliği sembolize eden bir gençtir. Bundan dolayı Neriman ona ilgiyle karışık hayranlık besler.
Neriman bir gün Şinasi’ye yalan söyleyerek Macit ile buluşmaya gider. Bu yalanın farkına varan Şinasi’nin Neriman’la arası bozulur. Bir gün Macit Neriman’ı zengin insanların katılacağı büyük bir baloya davet eder. Neriman da bu baloya katılmayı çok istemektedir. Baloya gitmeye izin alabilmek ve gerekli parayı temin edebilmek için, son zamanlarda değişen tavırlarından dolayı kendisine kızmakta olan babası Faiz Bey’in gözüne girmeye çalışır. Uzun konuşmaların ardından Faiz Bey, Şinasi ile birlikte gitmeleri şartıyla baloya gitmesine izin verir. Bunun üzerine Neriman baloda giyeceği bir elbise almak için Beyoğlu’na gider. Dönüşte dayısının evine uğrar. Fakat burada dayısının kızlarından dinlediği hikâye Neriman’ın yaşamını değiştirir. “Fakir bir Rus gitaristle yaşayan bir Rus kızı, az parayla yaşamak kendisine ağır geldiği için onu terk ederek, tanıştığı zengin bir Rum ile evlenir. Fakat bu zenginlik içindeki hayatta eskisinden çok daha mutsuz olur. Bu hayattaki her şeyi ve çevresindeki insanların davranışlarını basit ve yapmacık bulur. Pişman olarak tekrar fakir Rus gitariste döner. Fakat adam kendisini kabul etmez. Buna dayanamayan Rus kızı intihar eder.”
Neriman dinlediği bu hikâye ile kendi yaşamı arasında büyük bir benzerlik bulur. Gittiği yolun yanlış olduğunu, mutlu olmak için sadece paranın ve medeniyetin yeterli olmadığını, mutluluğun iç huzura bağlı olduğunu anlar. Doğu medeniyeti ürünü olduğunu düşünerek nefretle bir kenara bırakmış olduğu udunu tekrar eline alır. Şinasi ile de en kısa zamanda evlenmeyi kabul eder. Artık Neriman, babası Faiz Bey ve Şinasi mutsuz geçen günlerin ardından nihayet huzurlu günlerine geri dönmüşlerdir.
Fatih Harbiye romanıyla ilgili sorular ve cevaplar:
1. Neriman, Fatih semtinin hangi yönlerini beğenmiyor? Beyoğlu ve Harbiye’de Neriman’ı etkileyen özellikler nelerdir?
Neriman Fatih Semtini; evlerinin, sokaklarının, dükkanlarının, hatta insanlarının eski kültürü, şark kültürünü yansıttığı ve eskiyi hatırlattığı için beğenmiyor.
Beyoğlu ve Harbiye’nin Neriman’ı etkileyen özellikleri: Oraların evleri, insanları, sokakları, vitrinlerde sergilenen eşyalarıyla hep yeniyi, hep Avrupa’yı hatırlatmasıdır.
2. Neriman’ın Macit’ten etkilenerek bir anda Batı hayranı olmasında, kişisel zaafları mı, yetiştiği çevre mi etkili olmuştur? Tartışınız.
Neriman’ın Macit’ten etkilenerek bir anda Batı hayranı olmasında kişisel zaafları etkili olmuştur. Çünkü Neriman henüz sağlama bir kültüre sahip değildir. Henüz neyi isteyip neyi istemediğini tam olarak belirleyebilmiş değildir. İdealleri ve varmak istediği hedef, yaşamak istediği hayat kafasının içinde netleşmemiştir.
3. Neriman’ın modern yaşam tarzına özleminin ve davranışlarının nedenlerini belirtiniz.
Neriman’ın modern yaşam tarzına olan özlemi ve davranışları karşısında babası Fazi Beyin ve nişanlısı Şinasi’nin tutum ve tavırları gayet olumlu ve doğrudur. Başka türlü davranmaları Neriman’ı tamamen karşı tarafa itebilirdi.
Babasının ona anlayışlı davranarak Şinasi’yle gitmesi şartıyla baloya gitmesine müsaade etmesi, Neriman’ın doğru yolu bularak balo fikrinden vazgeçmesine sebep olur.
4. Romandan alınan bölümler ve verilen özete dayanarak roman kişilerinden Neriman, Şinasi, Faiz Bey ve Macit’in kişiliklerinin tahlil ediniz. Bu kişilerden hangileri belli bir zümreyi temsil eden “tip”tir?
Neriman: Henüz düşünceleri ve şahsiyeti olgunlaşmamış, kesin olarak ne istediğini bilmeyen, her an başkalarına kanabilecek saf bir genç kız.
Şinasi: Neriman’ın nişanlısı, şarkı türküyle Fatih çevresinde yetişmiş, örf ve ananelerine bağlı, saygılı, ağır başlı, Neriman’la birlikte konservatuarda alaturka musikisi derslerine devam etmekte olan bir genç.
Faiz Bey: Neriman’ın babası, sakin, anlayışlı, olgun bir babadır. Yaşlı ve emekli olan Faiz Bey kalp hastasıdır.
Macit: Yapmacık tavırları olan, samimiyetsiz, güvenilmez, Batı hayranı bir gençtir. Konservatuarın alafranga bölümünü devam etmektedir.
Bu kişilerden Şinasi, Batı kültürüne karşı millî kültürü temsil eden tiptir; Macit ise yozlaşmış, özünden kopmuş, Batı kültürünü temsil eden tiptir.
5. Neriman’ın babası Faiz Bey ile Leyla’nın babası Sami Beyi karşılaştırınız. İnsan ve baba olarak hangisini beğeniyorsunuz? Niçin?
Neriman’ın babası Faiz Bey sevgi dolu fedakar, anlayışlı bir tiptir. Milli kültürle yetişmiş, şark terbiyesi almıştır, ney çalmaktadır.
Sami Bey ise Batı kültürüyle yetişmiş, Batı kafalı bilhassa İngiliz hayranı, dejenere olmuş bir tiptir.
İnsan ve baba olarak Sami Beyi beğenmek mümkün değildir. Bunun için Leyla’nın babası Sami Beyin; İngiltere’yi ortaksız bir ilah olarak kabul ettiğini bilmemiz yeterlidir.
6. Neriman’ın balo fikrinden vazgeçmesinin sebebi nedir? Neriman baloya gitmekten vazgeçtiği andan başlayarak hangi farklı duyguları yaşıyor? Eve dönerken neler düşünüyor?
Neriman balo kıyafetleri konusunda fikir sormak için gittiği –Şişli’de oturan- dayısının kızlarından dinlediği bir hikayeden etkilenerek birden içine düşmek üzere olduğu batağı fark ederek balo fikrinden vazgeçer.
Bu fikirden vazgeçince iç dünyası değişir. Fatih’i ve burada yaşayan insanları daha sıcak ve samimi bulmaya başlar. Aylardır içinde süren savaş sona ermiştir.
7. Romanın özet kısımlarından yararlanarak serim, düğüm ve çözüm bölümlerini gösteriniz.
Romanın serim bölümü Neriman’ın Şinasi’yle nişanlı olarak Fatih çevresinde mütevazı bir hayat sürdüğü bölümdür.
Düğüm bölümü: Macit’in Neriman’ın hayatına girerek fikirlerini çelmesinden sonra Neriman’ın kendisi ve çevresiyle çatışmaya girdiği bölümdür.
Çözüm bölümü: Neriman’ın sürüklendiği batağı fark ederek dönüş yaptığını anlatan bölümdür.
Peyami Safa’nın başlangıçtan beri derdi başlıca derdi Doğu-Batı meselesidir. Fatih-Harbiye romanı bunun üzerine kurulmuştur.
Peyami Safa’nın bu romanıyla ilgili olarak bilmemiz gereken kavramlar:
Ferdi kimlik : Ferdi benliğin bilinçli hale gelmesi, ferdi kimliğin ortaya çıkmasını sağlar.
Kişinin yaşadığı toplumdaki insanlardan düşünce, davranış ve yaşayış tarzı olarak farklılıkları vardır. bu farklılıklar, kimlik kavramını ortaya çıkarır. Böylece, ferdi kimliği ile kişi, kendine özgü düşünce, davranış, mesleki nitelik ve fiziki özellikleriyle diğer insanlardan ayrılır.
Milli kimliği oluşturan aitlik duygusunun, bilinçli hale gelmesiyle milli kimlik ortaya çıkar. Milli kimlik millet haline gelmiş topluluklarda ifadesini bulur. Her milletin, tarih ve kültüründen gelen kendine özgü ortak duyuş, hayata bakış özellikleri vardır.
Deprem, sel, savaş veya ulusalar arası düzeyde kazanılan başarılar milli kimliğin güçlenmesini sağlar. Çünkü bu tür durumlarda milletler birbirlerine daha fazla kenetlenir.
